Ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ λέει ότι η αμερικανική κινηματογραφική παραγωγή «πεθαίνει». Υπάρχει κάτι που θα μπορούσε να βοηθήσει, αλλά δεν είναι ένας δασμός 100% σε ταινίες που παράγονται εκτός ΗΠΑ. Πάντως, όπως προσφυώς σημειώνει το Wired, οι δασμοί του Τραμπ δεν θα κάνουν το Χόλιγουντ ξανά σπουδαίο (από το σύνθημα Make America Great Again – MAGA), αλλά υπάρχει ένα σχέδιο που μπορεί.
Το Χόλιγουντ, το οποίο παράγει προϊόντα που συγκαταλέγονται στον τομέα των υπηρεσιών σύμφωνα με την εμπορική ορολογία, πίστευε πως ήταν ασφαλές από τους δασμούς που επιβάλλει αυτό τον καιρό ο Αμερικανός πρόεδρος. Δεν ήταν όμως. Την περασμένη Κυριακή, ο πρόεδρος ανακοίνωσε στο Truth Social ότι η αμερικανική κινηματογραφική βιομηχανία «ΠΕΘΑΙΝΕΙ» και ότι ήθελε να την επαναφέρει χρησιμοποιώντας το αγαπημένο του μοχλό: τους δασμούς. Συγκεκριμένα, έναν δασμό 100% σε ταινίες που έρχονται στις ΗΠΑ και «παράγονται σε ξένες χώρες».
Τη Δευτέρα, ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Κους Ντεσάι προσπάθησε να τα μαζέψει, λέγοντας στο Τhe Hollywood Repporter ότι δεν είχαν «ληφθεί τελικές αποφάσεις». Αυτό δεν εμπόδισε την βιομηχανία να καταρρεύσει. Οι μετοχές του Netflix, της Disney και άλλων μέσων ενημέρωσης άρχισαν να υποχωρούν. Το πραγματικό ερώτημα ωστόσο έγκειται σε ένα πολύ διαφορετικό ερώτημα: πώς στο καλό επιβάλλονται δασμοί στις ταινίες;
Οι δασμοί, όπως τους εφαρμόζει ο Τραμπ, έχουν ως στόχο να καταστήσουν τις εισαγωγές τόσο οικονομικά μη ελκυστικές, ώστε οι εταιρείες να κατασκευάζουν τα προϊόντα τους στις ΗΠΑ, εξηγεί το Wired. Οι ταινίες, ωστόσο, δεν είναι αυτοκίνητα ή iPhones. Δεν έρχονται με πλοία και δεν φορολογούνται στο λιμάνι. Θα ισχύουν οι δασμοί για ξένες ταινίες που αποκτώνται από Αμερικανούς διανομείς; Εάν ένα αμερικανικό στούντιο γυρίζει μια ταινία αλλά μερικές σκηνές έχουν γυριστεί στο εξωτερικό, μετράει αυτό; Θα συμπεριλαμβάνονται οι τηλεοπτικές εκπομπές; Θα πληρώνουν βαρύ λογαριασμό φόρων οι νέες ταινίες που γυρίζονται στο εξωτερικό, όπως η επερχόμενη ταινία Mission: Impossible – The Final Reckoning; Οι απαντήσεις αναμένονται ακόμα.
Και ενώ οι δασμοί είναι απίθανο να έχουν το αποτέλεσμα που ισχυρίζεται ο Τραμπ ότι επιθυμεί, ένα ομοσπονδιακό πρόγραμμα φορολογικών απαλλαγών για τους κινηματογραφιστές θα μπορούσε να είναι μια πολύ ισχυρότερη εναλλακτική λύση. Αν και, μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, δεν είναι κάτι για το οποίο ο Τραμπ έχει δείξει ότι έχει όρεξη, σύμφωνα με τη συγγραφέα του άρθρου Αντζελα Γουότερκάτερ.
Μεγάλο μέρος της σύγχυσης σχετικά με τον προτεινόμενο δασμό του Τραμπ οφείλεται στους λαβυρινθώδεις τρόπους με τους οποίους γυρίζονται οι σύγχρονες ταινίες. Για χρόνια, τα στούντιο του Χόλιγουντ κάνουν γυρίσματα στο εξωτερικό αναζητώντας φορολογικά κίνητρα που προσφέρονται σε μέρη όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Καναδάς ή η Αυστραλία, (σ.σ. ακόμα και η μικρή Ελλάδα) τα οποία ουσιαστικά επιδοτούν το κόστος ενοικίασης τοπικών εγκαταστάσεων και πρόσληψης τοπικών συνεργείων με αντάλλαγμα την προσέλκυση επιχειρήσεων σε αυτές τις χώρες. Τα οπτικά εφέ και άλλες πτυχές μπορούν επίσης να ανατεθούν σε εξωτερικούς συνεργάτες οι οποίοι ζουν σε τέτοιες χώρες. Η επιστροφή αυτής της δουλειάς στις ΗΠΑ θα ήταν καλή για τους Αμερικανούς κινηματογραφιστές και τα συνεργεία τους, αλλά δεν υπάρχει σαφής ένδειξη οι δασμοί θα οδηγούσαν σε αυτό. Πιθανότατα, τα στούντιο απλώς θα έκαναν λιγότερες ταινίες ή -όπως έχουν δει οι καταναλωτές με τους δασμούς σε άλλα αγαθά- η τιμή του κινηματογραφικού εισιτηρίου θα αυξανόταν.
Ο κινηματογραφικός αναλυτής David Hancock έγραψε ότι είναι «αρκετά δύσκολο να καταλάβει κανείς σε τι μπορεί στην πραγματικότητα να επιβάλει δασμούς η κυβέρνηση των ΗΠΑ». Συχνά, οι ταινίες είναι ψηφιακά αρχεία και τα δικαιώματα αυτών συχνά μοιράζονται μεταξύ δημιουργών, χρηματοδοτών και άλλων οντοτήτων. Είτε η κυβέρνηση των ΗΠΑ πρέπει να απαγορεύσει στους Αμερικανούς παραγωγούς να εργάζονται στο εξωτερικό, κάτι που θα μείωνε σημαντικά τον αριθμό των ταινιών που γυρίζονται και θα αποδυνάμωνε δραστικά την κινηματογραφική τους βιομηχανία», έγραψε ο Hancock, «είτε πρέπει να δημιουργήσουν ένα ομοσπονδιακό σύστημα φορολογικής πίστωσης» για να βοηθήσουν τα αμερικανικά στούντιο να διατηρήσουν την παραγωγή τους χωρίς να δουν το κόστος τους να εκτοξεύεται.
Η ιδέα των δασμών, φαίνεται, ότι τουλάχιστον εν μέρει προήλθε από τον ηθοποιό Γιον Βόιτ, έναν από τους τρεις «πρεσβευτές» του Χόλιγουντ – μαζί με τον Σιλβέστερ Σταλόνε και τον Μελ Γκίμπσον – που επέλεξε ο Τραμπ για να τον συμβουλεύσει. Ο Βόιτ φέρεται να συναντήθηκε πρόσφατα με τον πρόεδρο στο Mar-a-Lago μαζί με τον μάνατζέρ του για να μοιραστούν σχέδια για την αύξηση της παραγωγής ταινιών στις ΗΠΑ. Το σχέδιό τους περιελάμβανε φορολογικά κίνητρα, συνθήκες συμπαραγωγής με άλλες χώρες, «δασμούς σε ορισμένες περιορισμένες περιπτώσεις» και άλλα σύμφωνα με τους New York Times.
Τη Δευτέρα, ο Τραμπ δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι ήθελε να συναντηθεί με τα στούντιο για να συζητήσει τους δασμούς 100% που είχε προτείνει. «Δεν θέλω να βλάψω τη βιομηχανία. Θέλω να τη βοηθήσω», είπε. «Αλλά ποιανού της βιομηχανία;» έγραψε ο αρθρογράφος του Hollywood Reporter, Στίβεν Ζάιτσικ, σημειώνοντας ότι ακόμη και οι «πρεσβευτές» του Τραμπ, Γκίμπσον και Σταλόνε, κάνουν ταινίες στο εξωτερικό. Είναι δύσκολο να πούμε πόσο θα θέλει η κυβέρνηση να συνεργαστεί με τα στούντιο.
Η άλλη όψη του νομίσματος είναι οι δασμοί προς ξένες χώρες. Το περασμένο Σαββατοκύριακο η ταινία Minecraft έκανε εισπράξεις 15 εκατομμυρίων δολαρίων στην Κίνα. Τι θα γίνει όμως τώρα, με τους δασμούς προς τη χώρα; Προφανώς δεν θα εισάγονται αμερικάνικες ταινίες. Ηδη, η Κινεζική Διοίκηση Κινηματογράφου ανακοίνωσε ότι θα μειώσει τον αριθμό των αμερικανικών ταινιών που επιτρέπονται στη χώρα λόγω των δασμών. Η κίνηση της κυβέρνησης των ΗΠΑ «αναπόφευκτα θα μειώσει περαιτέρω την προτίμηση του εγχώριου κοινού προς τις αμερικανικές ταινίες».
Αυτά είναι άσχημα νέα για το Χόλιγουντ. Αντί να επηρεάσει τις αγορές που παρακολουθεί τόσο στενά ο Τραμπ, η μείωση του αριθμού των αμερικανικών ταινιών που προβάλλονται στις κινεζικές οθόνες θα επηρεάσει βαθιά την πολιτιστική εμβέλεια που έχει ο αμερικανικός κινηματογράφος στη χώρα και, τελικά, το προβάδισμα της βιομηχανίας στη δεύτερη μεγαλύτερη αγορά κινηματογράφου στον κόσμο.
Ο ιδρυτής της ευρωπαϊκής αλυσίδας κινηματογράφου Vue, Τίμοθι Ρίτσαρντς, αμφισβήτησε τον τρόπο με τον οποίο ο Τραμπ θα ορίζει μια αμερικανική ταινία. Μιλώντας στην εκπομπή Today του BBC Radio 4, είπε: «Από πού προέρχονται τα χρήματα; Το σενάριο, ο σκηνοθέτης, το ταλέντο, πού γυρίστηκε κάθε φιλμ;»
Ο κ. Ρίτσαρντς δήλωσε ότι το κόστος των γυρισμάτων στη νότια Καλιφόρνια έχει αυξηθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες, ωθώντας τους κινηματογραφιστές να μεταφέρουν την παραγωγή σε τοποθεσίες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, οι οποίες προσφέρουν ολοένα και περισσότερο φορολογικά κίνητρα και χαμηλότερο κόστος.
«Αλλά δεν είναι μόνο η ίδια η χρηματοδότηση», πρόσθεσε.
«Ένας από τους λόγους που το Ηνωμένο Βασίλειο τα έχει πάει τόσο καλά είναι ότι έχουμε μερικά από τα πιο έμπειρα και εξειδικευμένα συνεργεία κινηματογράφησης και παραγωγής στον κόσμο.»
«Ο διάβολος θα κρύβεται στις λεπτομέρειες».
Οι ΗΠΑ παραμένουν ένας σημαντικός κόμβος παραγωγής ταινιών παγκοσμίως παρά τις προκλήσεις, σύμφωνα με την εταιρεία ερευνών της κινηματογραφικής βιομηχανίας ProdPro.
Η πιο πρόσφατη ετήσια έκθεσή της δείχνει ότι η χώρα κατέγραψε 14,54 δισεκατομμύρια δολάρια σε δαπάνες παραγωγής πέρυσι. Αν και αυτό το ποσό μειώθηκε κατά 26% από το 2022.
«Επιμένοντας στην επιβολή δασμών σε ταινίες που παράγονται τουλάχιστον εν μέρει εκτός ΗΠΑ, ο πρόεδρος προσπαθεί να περιορίσει τη σημαντική επιρροή του κινηματογράφου» γράφει ο Guardian. «Προσθέστε τις ταινίες στον συνεχώς αυξανόμενο κατάλογο τομέων όπου Ντόναλντ Τραμπ δεν έχει καμία εμπειρία ή έστω και επιφανειακή γνώση, αλλά υποθέτει ότι τα προβλήματα μπορούν να λυθούν μέσω δασμών και ίσως λίγου ρατσισμού».
«Οι δασμοί του Τραμπ στις ταινίες έχουν σχεδιαστεί για να καταστρέψουν τη διεθνή κινηματογραφική βιομηχανία.
Υπάρχουν, πράγματι, πολλές ευκαιρίες για εντυπωσιακά γυρίσματα σε τοποθεσίες στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αλλά τα γυρίσματα σε άλλες χώρες δεν είναι (πάντα) απλώς θέμα (μόνο) εξοικονόμησης χρημάτων. Άλλωστε, οι τελευταίες δύο ταινίες Mission: Impossible και James Bond γυρίστηκαν σε όλο τον κόσμο και ήταν απίστευτα ακριβές. Αυτές οι ταινίες ακολουθούν την πλούσια παράδοση να δίνουν στο κοινό μια ματιά σε τοπία και πόλεις που μπορεί να μην μπορούν να επισκεφτούν οι ίδιοι – τουλάχιστον όχι όλες, και σίγουρα όχι σε διάστημα δύο ή τριών ωρών. Διαδραματίζονται σε έναν φυσικό κόσμο που είναι ταυτόχρονα αναγνωρίσιμος και, για τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, εξωτικός στην εμβέλειά του και την ποικιλομορφία του.»
Και το κλείσιμο του σχετικού άρθρου είναι αιχμηρό: «Γι’ αυτό η αόριστα αλλά δυναμικά διατυπωμένη ανακοίνωση του Τραμπ αξιοποιεί και λίγη μοντέρνα ξενοφοβία, υπονοώντας ότι οι ταινίες που γυρίζονται σε άλλα μέρη – αμερικανικής παραγωγής ή όχι – φέρουν επικίνδυνα επίπεδα προπαγάνδας. Προπαγάνδα για τι; Μα, η ιδέα ότι ένας κόσμος έξω από Αμερικανούς δουλοπάροικους που μοχθούν κατ’ εντολή δισεκατομμυριούχων που σπαταλούν χρήματα υπάρχει. Για τον Τραμπ, οι άλλες χώρες δεν αποτελούν αντικείμενα πολιτιστικής γοητείας ή περιέργειας. Είναι εχθρικοί μαχητές που πρέπει να ηττηθούν και να λεηλατηθούν από την αμερικανική ιδιαιτερότητα. Είναι μια απλοϊκότητα από την οποία πολλοί άνθρωποι ξεφεύγουν – μερικές φορές με τη βοήθεια της έκθεσης στις τέχνες. Δεν είναι περίεργο που ο πρόεδρος αντιμετωπίζει όλες τις μορφές τους με τέτοια περιφρόνηση.»
