Κολοσσιαίες ήταν οι δαπάνες που έκανε για χρόνια το ελληνικό δημόσιο, για να καλύψει μισθούς, συντάξεις και άλλα πάγια έξοδα. Κολοσσιαία προσπάθεια κάνουμε κι εμείς, για να ανταποκριθούμε στις κολοσσιαίες φορολογικές μας υποχρεώσεις; Γιατί, όμως, κολοσσιαίες και όχι απλώς μεγάλες ή τεράστιες;
Γράφει η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα
Γιατί πολύ απλά το επίθετο κολοσσιαῖος της ελληνιστικής περιόδου αποδίδει πολύ παραστατικά την έννοια του υπερβολικού που θέλουμε να αποδώσουμε στις προσπάθειες και τις υποχρεώσεις μας.
Το επίθετο παράγεται από το ουσιαστικό κολοσσός. Ο κολοσσός, λέξη που συναντάμε από την αρχαϊκή εποχή, χρησιμοποιείται, για να περιγράψει το άγαλμα με ανθρώπινη μορφή, τον ανδριάντα. Ο Ηρόδοτος, την κλασσική εποχή, που είχε ταξιδεύσει στην Αίγυπτο, ονομάζει κολοσσούς τα μεγάλα, γιγάντια, για την ακρίβεια, αγάλματα των ναών των Αιγυπτίων. Οι κατασκευαστές τους ήταν κολοσσοποιοί ή κολοσσοπόνοι και η εργασία τους κολοσσουργία.
Ο πιο διάσημος κολοσσός της αρχαιότητας ήταν ο περίφημος Κολοσσός της Ρόδου. Τον είχε φτιάξει ο γλύπτης Χάρης, μαθητής του Λυσίππου, που ήταν ο προσωπικός γλύπτης του Μ. Αλεξάνδρου. Διαβάζουμε χαρακτηριστικά σε ένα ψευδεπίγραφο επίγραμμα της Παλατινής Ανθολογίας: «τὸν ἐν Ῥόδῳ κολοσσόν ὀκτάκις δέκα Χάρης ἐποίει πήχεων ὁ Λίνδιος». Σε νεοελληνική απόδοση το χωρίο αυτό το αποδίδουμε ως εξής: Ο Χάρης από τη Λίνδο έφτιαχνε τον ανδριάντα στη Ρόδο σε μέγεθος οχτώ φορές τους δέκα πήχεις. Είχε δημιουργήσει, δηλαδή, ένα τεράστιο σε διαστάσεις άγαλμα. Το άγαλμα αυτό θεωρούνταν ένα από τα επτά θαύματα του κόσμου και κατασκευάσθηκε περίπου τον 3ο αιώνα π. Χ. Απεικόνιζε τον θεό Απόλλωνα ίδιο με ήλιο, γιατί, κατά την παράδοση, ο θεός είχε σώσει τη Ρόδο, από την πολιορκία του στρατηγού Δημητρίου του Πολιορκητή. Οι Ρόδιοι, για να ευχαριστήσουν το θεό, ανέθεσαν στο Χάρη να φιλοτεχνήσει ένα τόσο όμορφο το άγαλμα, που έμοιαζε πραγματικά με ήλιο. Ήταν ορατό από την είσοδο του λιμανιού, σήμα κατατεθέν του νησιού και αποδείκνυε την οικονομική ευημερία της πόλης. Για να καταλάβουμε το μεγάλο του μέγεθος, πρέπει να φέρουμε στο νου μας το Άγαλμα της Ελευθερίας, μιας άλλης μεγαλούπολης, της Νέας Υόρκης.
Ο Κολοσσός της Ρόδου δεν υπάρχει, καταστράφηκε από σεισμό το 226 π. Χ. Κατά την πτώση του γκρέμισε τριάντα σπίτια. Άφησε, όμως, την ιστορία του και μια ορισμένη αντίληψη για το τι θεωρούμε υπερμέγεθες. Από τότε, λοιπόν, κολοσσιαίος έγινε όποιος είχε τις διαστάσεις του Κολοσσού της Ρόδου.
Άλλος διάσημος κολοσσός της αρχαιότητας ήταν ο κολοσσός των Ναξίων, ένα τεράστιο άγαλμα πάλι του Απόλλωνα, ύψους 9,5 περίπου μέτρων, των αρχών του 6ου αι. π.Χ., ως αφιέρωμα της νήσου Νάξου, στο νησί της Δήλου.
Δεν ξεχνάμε, επίσης, το αμφιθέατρο Κολοσσαίο (στα αρχαία χρόνια λεγόταν Κολοσσιαῖον) του 1ου αιώνα μ. Χ. στη Ρώμη. Ονομάστηκε έτσι, γιατί στην είσοδό του είχε ένα τεραστίων διαστάσεων άγαλμα του Νέρωνα. Ήταν γνωστό, επίσης, ως Φλαβιανό αμφιθέατρο, από το όνομα της δυναστείας των αυτοκρατόρων που το έχτισαν.
Τα κολοσσιαία, οι κολοσσουργίες και οι κολοσσοβάμωνες (αυτοί που βαδίζουν με τεράστια βήματα) πάντοτε έκαναν εντύπωση στην Ελλάδα του μέτρου και των αρμονικών διαστάσεων. Αν συνεπώς κουραστήκαμε από τα τιτάνια και υπερφυσικά κάθε κολοσσιαίου, μπορούμε να διαλέξουμε τα ταπεινά, ασήμαντα, μικρά ή αμελητέα, ως αντώνυμα του λήμματος. Εξάλλου, οι επιχειρηματικοί κολοσσοί έχουν εγκαταλείψει προ πολλού την Ελλάδα μας και θα ξανάρθουν, όταν θα ξαναβρεί τους ρυθμούς ανάπτυξής της.
*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
