Στα αρχαία ήταν ὑγίεια, ενώ στα ελληνιστικά ελληνικά έγινε ὑγεία ή ὑγεῖα, πήρε δηλαδή τη μορφή που έχει η λέξη σήμερα, αλλαγή βέβαια που συνέβη και σε άλλες λέξεις του νεοελληνικού λεξιλογίου, αφού η γλώσσα μας έγινε παγκόσμια και την μιλούσε ένα μεγάλο μέρος του κόσμου πέρα από τα όρια του ελληνισμού.
Γράφει η Σοφία Μουρούτη Γεωργάνα
Μεγάλο ζητούμενο όλων των εποχών, η θεά Ὑγεία σύζυγος ή κόρη του Ασκληπιού και της Ηπιόνης, λατρευόταν στην Αθήνα, αλλά και σε άλλες πόλεις. Είχε και τρεις κόρες την Πανάκεια, την Ιασώ και την Ακεσώ, που κι αυτές, όπως βλέπουμε, έχουν θεραπευτικά ονόματα.
Για τη θεά αυτή οι αρχαίοι μας έπιναν το τελευταίο ποτήρι, εμείς πίνουμε και το πρώτο.
Με τη λέξη αυτή άκουγαν οι αρχαίοι μας την ευεξία σώματος και ψυχής, αλλά και τα λογής φάρμακα. Μια από τις ωραίες λέξεις των παλιών ελληνικών ήταν το ὑγίασμα, η θεραπεία δηλαδή από την ασθένεια.
Η λέξη συναντάται ήδη στον Ηράκλειτο, τον Εφέσιο προσωκρατικό φιλόσοφο του 6ου αιώνα π.Χ., που πίστευε ότι το σύμπαν έχει ως πρωταρχικό συστατικό στοιχείο τη φωτιά. Έλεγε λοιπόν ο φιλόσοφός μας, που επιπλέον διατεινόταν πώς ό,τι είχε μάθει το είχε μάθει μόνος του : νοῦσος ὑγιείην ἐποίησεν ἡδὺ καὶ ἀγαθόν, λιμός κόρον, κάματος ἀναύπασιν (111. 1-2). Με άλλα λόγια, ο Ηράκλειτος, που πίστευε σε μια διαρκή εναλλαγή των αντιθέσεων, έλεγε ότι η αρρώστια γέννησε την υγεία, που είναι πράγμα γλυκό και καλό για τον άνθρωπο, η πείνα τον κορεσμό, η κούραση την ξεκούραση.
Αν τον πιστέψουμε, κάπου τελειώνουν τα βάσανά μας με τον ιό.
Η υγεία είναι δημόσια, ιδιωτική, κλονισμένη, ψυχική, σωματική, βλάπτεται, ρισκάρεται, φροντίζεται, έχει βιβλιάρια, γεννά επαγγέλματα, εμπνέει ή δεν εμπνέει ανησυχία, εμπλέκεται με πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια επιτροπή έχει υπηρεσίες και φορείς και τόσα άλλα.
Η υγεία έχει αγωγή, μοντέλα πεποιθήσεων υγείας, επισκέπτες υγείας ακόμα και χαρτί υγείας.
Με την υγεία συνδέεται ο υγιής, ο ανθυγιεινός, ο υγειονομικός, το υγιαίνω, η υγιεινή και άλλα πολλά καθαρά και ιαματικά.
Στην υγεία όλων ευχόμαστε και για την υγεία προσευχόμαστε!
*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
