Από νωρίς το πρωί σήμερα οι κάλπες έχουν ανοίξει στην Τουρκία για μια εκλογική αναμέτρηση η οποία θα κρίνει το εάν ο Ταγίπ Ερντογάν, που βρίσκεται στο τιμόνι της γειτονικής χώρας για πάνω από είκοσι χρόνια, θα παραμείνει στην προεδρία ή θα χάσει από τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος ηγείται ενός ετερόκλητου σχηματισμού έξι κομμάτων. Οι εκλογές στην Τουρκία μονοπωλούν το ενδιαφέρον στη χώρας μας εδώ και αρκετούς μήνες, παρά το γεγονός ότι μια εβδομάδα μετά έχουμε και εμείς μια κρίσιμη εκλογική αναμέτρηση. Το εάν θα κερδίσει ή θα χάσει ο Ερντογάν εάν παρακολουθήσει κανείς τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στην Ελλάδα, θα νομίζει ότι για τους Έλληνες είναι πιο σημαντικό το αποτέλεσμα στην Τουρκία από το ποιος θα κυβερνήσει τη χώρα μας τα επόμενα τέσσερα κρίσιμα χρόνια. Και το κρίσιμο ερώτημα που τίθεται είναι ποιο αποτέλεσμα στην Τουρκία είναι καλύτερο για την Ελλάδα; Η απάντηση είναι απλή για όποιον αναλύει με τη δέουσα σοβαρότητα τις διεθνείς – περιφερειακές εξελίξεις και πάνω από όλα την εξωτερική πολιτική και τη στρατηγική της Τουρκίας. Όποιος και να εκλεγεί είναι ένα και το αυτό. Όχι μόνο αυτό αλλά εάν η Ελλάδα δεν αφυπνιστεί κινδυνεύουμε εν μέσω ειρήνης να χάσουμε τον πόλεμο.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη *
Στη δεκαετία του 1990 στην Αμερική κυκλοφόρησε ένα βιβλίο το οποίο είχε προκαλέσει μεγάλη συζήτηση στους κύκλους του συστήματος εξωτερικής πολιτικής της Ουάσιγκτον και διεθνώς με τίτλο, “The Pivotal States: A New Framework for U.S. Policy in the Developing World”, (Τα κεντρικά κράτη: Ένα νέο πλαίσιο για την πολιτική των ΗΠΑ στον αναπτυσσόμενο κόσμο) με συγγραφείς τους, Robert Chase, Emily Hill, Paul M. Kennedy.
Το βιβλίο πρότεινε ένα πλαίσιο εξωτερικής πολιτικής για την υπερδύναμη το οποίο προέβλεπε ότι από τα από τα 140 αναπτυσσόμενα κράτη του κόσμου τότε, υπήρχε μια ομάδα καίριων κρατών των οποίων το μέλλον βρίσκεται σε κρίσιμα σημεία καμπής και των οποίων η μοίρα θα επηρεάσει έντονα την περιφερειακή και ακόμη και την παγκόσμια ασφάλεια. Αυτά τα εννέα κράτη, η Ινδονησία, η Ινδία, το Πακιστάν, η Τουρκία, η Αίγυπτος, η Νότια Αφρική, η Βραζιλία, η Αλγερία και το Μεξικό, όπως πρότειναν οι συγγραφείς, ήταν αυτά στα οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες θα έπρεπε να επικεντρώσουν τους σπάνιους πόρους εξωτερικής πολιτικής τους.
Πολλά έχουν γίνει από τότε, αλλά οι πρόσφατες γεωπολιτικές εξελίξεις, ο πόλεμος στην Ουκρανία μετά την εισβολή της Ρωσίας και η ραγδαία αυξανόμενη ένταση μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας, καθιστούν το εν λόγω βιβλίο εξαιρετικά επίκαιρο, ειδικά εάν προσέξει κανείς τη λίστα των εννέα “κομβικών” χωρών.
Το πλαίσιο το οποίο προτείνονταν στο βιβλίο, βρίσκεται στο κέντρο της λογικής που διέπει το σύστημα το οποίο κινεί τα νήματα σήμερα στην Ουάσιγκτον, με δεδομένο ότι όλοι που σήμερα κατέχουν ανώτερες και ανώτατες θέσεις στην κυβέρνηση Μπάιντεν, το Στέητ Ντιπάρτμεντ και το Πεντάγωνο, ήταν νεαρά και ανερχόμενα στελέχη τότε, τα οποία γαλουχήθηκαν με γνώμονα αυτό το πλαίσιο.
Επιστρέφοντας στην κρίσιμη εκλογική αναμέτρηση στην Τουρκία, σχεδόν το σύνολο των κορυφαίων συστημικών έντυπων και ηλεκτρονικών μέσων μαζικής ενημέρωσης του δυτικού κόσμου (Economist, Bloomberg), χαρακτηρίζουν τη σημερινή αναμέτρηση ως τη σημαντικότερη εκλογή σε παγκόσμια κλίμακα εντός του 2023. Όποιος δεν αντιλαμβάνεται ότι αυτό, αυτόματα, αναδεικνύει την Τουρκία σε χώρα πρώτης γραμμής για τα συμφέροντα της Δύσης και της Αμερικής, είναι απλά αδαής για να το πω όσο πιο ευγενικά γίνεται.
Υπό αυτό το πρίσμα, πόσο πραγματικά τραγικό και επικίνδυνο είναι, αυτό που απασχολεί την Ελλάδα να είναι εάν θα χάσει ο Ερντογάν.
Ωραία και έχασε ο Ερντογάν, και νέος Πρόεδρος της Τουρκίας, είναι ο άχρωμος, άοσμος, κυριούλης, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ηγούμενος ενός ετερόκλητου συνασπισμού που περιλαμβάνει τις αθώες περιστερές, Αχμέτ Νταβούτογλου (συγγραφέα της βίβλου του τουρκικού αναθεωρητισμού, “Το Στρατηγικό Βάθος – Η Διεθνής Θέση Της Τουρκίας”), το γέννημα θρέμμα των Γκρίζων Λύκων, Μεράλ Ακσενέρ (πιθανότατα επόμενη πρωθυπουργός σε προεδρία Κιλιτσντάρογλου) και τον δαιμόνιο και εξαιρετικά ικανό, Αλί Μπαμπατζάν, στον κατάλογο των “Προσώπων με τη Μεγαλύτερη Επιρροή Παγκοσμίως” που εξέδωσε το περιοδικό Time, για το έτος, 2012. Αυτά τα περιστέρια θα έχει να αντιμετωπίσει η Ελλάδα.
Και θα έχει να τα αντιμετωπίσει σε συνδυασμό με μια καλπάζουσα δημογραφικά Τουρκία των 85 εκατομμυρίων σε πληθυσμό, μια Τουρκία η οποία ναι μεν έχει τεράστια οικονομικά προβλήματα, αλλά έχει τεράστιες πλουτοπαραγωγικές πηγές, ακμάζουσα αμυντική βιομηχανία, και μια Τουρκία που κάνει άλματα στον τομέα της τεχνολογίας, ενώ αποτελεί και μια από τις πλέον ανερχόμενες αγορές του κόσμου, σε στρατηγικά κρίσιμη γεωγραφικά θέση.
Ήδη, πληθαίνουν τα άρθρα στην αμερικανική πρωτεύουσα που καλόν την κυβέρνηση, στην περίπτωση που χάσει ο Ερντογάν, να τρέξει να στηρίξει την Τουρκία γιατί είναι απαραίτητη για τη Δύση.
Το ίδιο θα συμβεί, με ίσως πιο πολύπλοκο τρόπο και στην περίπτωση επικράτησης του Ερντογάν.
Βέβαια υπάρχει και η περίπτωση του σεναρίου της έντασης και της εσωτερικής κρίσης στη γείτονα ως επακόλουθο του αποτελέσματος. Κάτι το οποίο θα είχε το ίδιο ακριβώς αποτέλεσμα όσο αφορά τη συμπεριφορά της Αμερικής – Δύσης, απέναντι στην Άγκυρα.
Και το μόνο που είναι σίγουρο είναι, ότι υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, το μόνο που δεν θα αλλάξει είναι η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας και η αναθεωρητική της στρατηγική.
Συν το γεγονός ότι πέρα από την πρεμούρα της Αμερικής – Δύσης να την αγκαλιάσει, στο παιχνίδι του χαϊδέματος της Άγκυρας, θα συντρέξει επιδιώκοντας οφέλη, και το στρατόπεδο Κίνα – Ρωσία και λοιποί συγγενείς.
Το ίδιο, λίγο πολύ θα συμβεί και με μια σειρά χώρες του Αραβικού κόσμου και το Ισραήλ. Ήδη τα πρώτα δείγματα προς αυτή την κατεύθυνση είναι εμφανή.
Κάποιοι θα βιαστούν να πουν, μα η Ελλάδα βρίσκεται στον πυρήνα της Ενωμένης Ευρώπης. Πάρ’ τ’ αυγό και κούρευτο. Για ποια Ευρώπη μιλάμε. Ας ανατρέξουν κάποιοι στις ιστορικές ομιλίες, πριν από λίγες ημέρες στο Ζάππειο, επ’ ευκαιρία του εορτασμού της Ημέρας της Ευρώπης, των πρώην πρωθυπουργών, Αντώνη Σαμαρά και Κώστα Καραμανλή, για να επιμορφωθούν.
Θα πουν επίσης, ναι αλλά έχουμε στρατηγική σχέση με την Αμερική και ο Μενέντεζ είπε ότι ο Μπλίνκεν, του υποσχέθηκε να μην παρακάμψει το βέτο του για τα F-16 της Τουρκίας. Μιλάμε για πλήρη έλλειψη σοβαρότητας. Κανένας στοιχειωδώς σοβαρός Αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών, δεν μπορεί και δεν είναι δυνατόν να προβεί σε μια τέτοια υπόσχεση. Φανφάρες επικοινωνιακής κατανάλωσης.
Που μας αφήνει λοιπόν αυτή η αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα; Στην πικρή αλήθεια ότι η Ελλάδα δεν διαθέτει και δεν φαίνεται καν να προσπαθεί να διαμορφώσει μια ουσιαστική και ευέλικτη εθνική στρατηγική έναντι της επερχόμενης επέλασης της Τουρκίας, εκμεταλλευομένη το γεγονός ότι ως χώρα και μέλος της δυτικής συμμαχίας, έχουμε δώσει τα πάντα, ύψιστης σημασίας για την Αμερική – Δύση και έχουμε πάρει ψίχουλα. Και τα περισσότερα από αυτά που έχουμε πάρει τα έχουν πληρώσει χρυσάφι και θα τα πληρώνουμε για χρόνια.
Ας αφήσουμε λοιπόν στην άκρη την ψύχωση να χάσει ο Ερντογάν και την αγωνία να κερδίσει ο Κιλιτσντάρογλου και ας πάρουμε μαθήματα από το πώς λειτουργεί διαχρονικά η Τουρκία, αρμέγοντας τους συμμάχους.
Εκτός και δεν το λέμε, αλλά έχουμε ήδη αποφασίσει να σκύψουμε το κεφάλι στις επερχόμενες, “Πρέσπες του Αιγαίου”, που προωθούν απροκάλυπτα οι σύμμαχοι μας, έτσι ώστε να μην χαλάσουμε τον αγγελικά πλασμένο κόσμο μας βλέποντας survivor, πίνοντας φρέντο στη λιακάδα και σκορπώντας λουλούδια στα ξενυχτάδικα της κακιάς ώρας.
Ας αφυπνιστούμε όσο είναι καιρός για να μην χάσουμε τα πάντα εν ειρήνη.
* Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος, με ειδίκευση στην Αμερικανική Εξωτερική Πολιτική, Γεωπολιτική και Διεθνή Οικονομία. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον. Είναι μέλος του The International Institute for Strategic Studies, του Λονδίνου. Ως Δημοσιογράφος, υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, στο Στέητ Ντιπάρτμεντ και στο Αμερικανικό Πεντάγωνο.
