O Βωμός της Περγάμου, ένα από τα πιο διάσημα μουσειακά εκθέματα στο Βερολίνο, δεν είναι επισκέψιμο τα τελευταία χρόνια, αλλά δεν θα είναι και στο άμεσο μέλλον. Τουλάχιστον τετραετής θα είναι η ανακαίνιση της συγκεκριμένης πτέρυγας στο Pergamon Museum, ενώ ολόκληρο το μουσείο θα κλείσει τον ερχόμενο Οκτώβριο και θα ανοίξει ξανά το 2037, δηλαδή ύστερα από 14 χρόνια!
Το εκτιμώμενο κόστος ανέρχεται σε 1,5 δισ ευρώ, χωρίς καμιά εγγύηση ότι δεν θα ανέβει περισσότερο. Το κόστος για την ανακαίνιση πτέρυγας, που ξεκίνησε το 2014 διπλασιάστηκε, ανεβαίνοντας από 200 σε 400 εκατομμύρια ευρώ.
Αν απορείτε γιατί απαιτείται τόσο χρήμα, θα κατανοήσετε τους λόγους, που δεν είναι άλλοι από τους βομβαρδισμούς του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και την εγκατάλειψη επί Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας, η οποία ωστόσο συνεχίστηκε και με την επανένωση των δύο Γερμανιών. Ετσι, το Πρωσικό Ίδρυμα Πολιτιστικής Κληρονομιάς και το Ομοσπονδιακό Γραφείο Οικοδομικών και Περιφερειακών Σχεδιασμών στο Βερολίνο αποφάσισαν πως κάτι πρέπει να γίνει, πριν καταρρεύσει το κτήριο.
Το Μουσείο της Περγάμου ανεγέρθηκε μεταξύ 1910 και 1930 και το κτίσμα του αποτελεί κυρίαρχο μέρος του λεγόμενου Νησιού των Μουσείων στην καρδιά της πρωτεύουσας. Το σύνολο των μουσείων, που αποτελείται από πέντε ιστορικά κτίρια ισάριθμων οργανισμών, έχει χαρακτηριστεί ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO από το 1999 λόγω της ιδιαίτερης σημασίας του. Εκτός από τον βωμό της Περγάμου φιλοξενεί την Πύλη της Ιστάρ από τη Βαβυλώνα, την Πύλη της Μιλήτου και πολλές ακόμα αρχαιότητες με ιδιαίτερη σημασία.
Σύμφωνα με την Deutsche Welle, τμήματα του κτηρίου είναι «σε πολύ κακή δομική κατάσταση, η οποία επηρεάζει τη σταθερότητα του κελύφους και την ασφάλεια των εκθεμάτων». Η διείσδυση υγρασίας, οι μακροχρόνιες ζημιές από τον πόλεμο καθώς και τα απαρχαιωμένα τεχνικά συστήματα απαιτούν επίσης εκτεταμένη αποκατάσταση.
Ο Βωμός της Περγάμου είναι βωμός αφιερωμένος στον Δία και στην Αθηνά, που οικοδομήθηκε κατά την ελληνιστική εποχή στην ακρόπολη της Περγάμου στη Μικρά Ασία. Κατασκευάστηκε με εντολή του Ευμένη Β΄ της γενιάς των Σελευκιδών προς τιμήν του πατέρα του Αττάλου Α΄ ο οποίος κυριάρχησε στην Πέργαμο μετά τη νίκη του ενάντια στους Γαλάτες. Η οικοδόμησή του χρονολογείται περίπου το 189 έως 159 π.Χ. Ανακαλύφθηκε μεταξύ 1878 και 1886 από τον Γερμανό αρχαιολόγο Karl Humann και τμήματά του στάλθηκαν στο Βερολίνο ύστερα από συμφωνία μεταξύ της οθωμανικής αυτοκρατορίας και της Γερμανίας. Η μερική αναστήλωση του βωμού διήρκεσε μέχρι το 1902 ενώ το κοινό το βλέπει από το 1930 και μετά.
Πρόκειται για έναν ανεξάρτητο τόπο λατρείας που δε συνδέεται με κάποιον ναό. Αποτελείται από ένα πόδιο (βάση) με μνημειακή κλίμακα η οποία οδηγεί σε έναν υπαίθριο χώρο που περιβάλλεται από τοίχους με κιονοστοιχίες και ανάγλυφες παραστάσεις. Σε αυτό το σημείο υψώνεται ο βωμός.
Η Τουρκία έχει ζητήσει επανειλημμένα την επιστροφή του Βωμού της Περγάμου, κάτι τέτοιο όμως δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Πριν από λίγο καιρό, αξιωματούχοι του Βερολίνου δήλωσαν ότι δεν σχεδιάζεται να επιστρέψει η προτομή της Νεφερτίτης ή ο Βωμός της Περγάμου στις χώρες καταγωγής τους (η Νεφερτίτη βγήκε παράνομα από την Αίγυπτο και εκτίθεται στο Neues Museum).
Σύμφωνα με την The Art Newspaper, η γερουσιστής Λένα Κρεκ, δήλωσε στη νομική επιτροπή του πολιτειακού κοινοβουλίου του Βερολίνου ότι υπάρχουν «διαφορετικές προοπτικές σχετικά με τη δικαιοσύνη της κατοχής του Βωμού της Περγάμου και της προτομής της Νεφερτίτης, καθώς και ηθική αίσθηση».
Αυτή η δήλωση προήλθε αφού η αναπληρωτής του Κρεκ, Σαράγια Γκόμις, μίλησε τον περασμένο μήνα υπέρ της επιστροφής των δύο αντικειμένων σε συνέντευξή της στο ειδησεογραφικό έντυπο .
H δήλωση ήρθε ως απάντηση σε δηλώσεις της Σαράγια Γκρόμις στο Tagesspiegel. «Προσωπικά, είμαι υπέρ της επιστροφής του Βωμού της Περγάμου και της προτομής της Νεφερτίτης», είπε η Γκόμις. «Από μια σκοπιά κατά των διακρίσεων, πρέπει να πούμε: Όλα τα πολιτιστικά αγαθά από άλλες περιοχές του κόσμου δεν ανήκουν σε εμάς, είναι εδώ παράνομα».
Τα σχόλια της Γκόμις έχουν πυροδοτήσει συζήτηση στη Γερμανία
Ο ιστορικός της γερμανικής αποικιοκρατίας Jürgen Zimmerer είπε στην The Art Newspaper ότι η επιστροφή των χάλκινων του Μπενίν, που έγινε πρόσφατα, ήταν «μια σημαντική ανακάλυψη γιατί σήμαινε ότι η ευθύνη δεν ήταν πλέον μόνο για τα εγκλήματα της δικής σου χώρας, αλλά και για το κέρδος από τα εγκλήματα μιας άλλης αποικιακής δύναμης». .
Σύμφωνα με τον Zimmerer, η απομάκρυνση της προτομής της Νεφερτίτης και του Βωμού της Περγάμου από τις χώρες προέλευσής τους έγινε κάτω από παρόμοιες συνθήκες – κάτω από αποικιακούς νόμους ή πολιτική πίεση – και με την ίδια λογική θα πρέπει να επιστραφούν.
Το Υπουργείο Δικαιοσύνης του Βερολίνου δήλωσε στην The Art Newspaper : “Ενώ η Saraya Gomis υποστηρίζει την άποψή της και χαιρετίζει τη ζωηρή δημόσια συζήτηση, δυστυχώς δεν είναι σε θέση να συζητήσει θέματα αποκατάστασης για συγκεκριμένα αντικείμενα προς το παρόν. Τέτοιες ερωτήσεις, καθώς και πιθανές μελλοντικές συναλλαγές μεταξύ της Αιγύπτου και της Γερμανίας, εμπίπτουν στην ευθύνη του ομοσπονδιακού Υπουργείου Εξωτερικών της Γερμανίας».
