Σε τηλεπαιχνίδι γνώσεων, παίκτης που γενικώς δεν τα είχε πάει άσχημα, καλείται να πει από ποιο έργο είναι το απόφθεγμα «Αιέν αριστεύειν». Η «Ιλιάδα» δίδεται ως μία από τις τρεις επιλογές, όμως εκείνος δεν την προτιμά. «Και υπείροχον έμμεναι άλλων» συμπληρώνει ο «αντίπαλος», ο οποίος απάντησε σωστά. Ας βάλουμε κι εμείς το τρίτο μέρος της φράσης: «μηδέ γένος πατέρων αισχυνέμεν».
Οι συμβουλές του πατέρα Ιππόλαχου από τη Λυκία προς τον γιο του Γλαύκο, «να είσαι πάντα πρώτος και ανώτερος από όλους και να μην ντροπιάζεις τη γενιά των προγόνων σου», είναι αιώνιες. Ο ποιητής βάζει τον εχθρό των Αχαιών, αυτόν που στέλνει το παιδί του να πολεμήσει εναντίον τους, να λέει τα υπέροχα λόγια, στο Ζ’ της Ιλιάδας. Αυτό, πέρα από την έμπνευση και το ταλέντο, λέγεται και Ηθος.
Επεα πτερόεντα, όμως. Όχι επειδή δεν το ήξερε ένας καλός παίκτης σε καλό παιχνίδι γνώσεων. Επειδή, ακόμα και αν χρησιμοποιούμε τις ρήσεις των προγόνων, όσο τις χρησιμοποιούμε τέλος πάντων, δεν εντυπώσαμε ποιος και πότε τις είπε/ έγραψε. Τα αληθινά έπεα πτερόεντα όμως, αυτά που θα έπρεπε να τα αφήνουμε να πετάνε προς τον ουρανό σαν ενοχλητικές μύγες, τα κοσκινίζουμε.
Τι είπε ο τάδε στην τάδε (παντελώς άγνωστοι στο πανελλήνιο μέχρι που πήγαν σε κάποιο παιχνίδι ριάλιτι) και γιατί το είπε. Τι μπορεί να εννοούσε. Πώς ειπώθηκε όλο αυτό και πώς το σχολίασαν κάτι μαυρισμένοι με μαγιό. Εκπομπές επί εκπομπών γεμίζουν με βλακώδεις ρήσεις. Όλα αυτά τα βλέπει ένας στους πέντε το βράδυ και ένας στους δεν ξέρω και ‘γω πόσους, κατά τις πρωινές επαναλήψεις τους. Ελεος όμως!
Και για να ολοκληρώσω με τους αρχαίους, λέγοντας έπεα πτερόεντα δεν χαρακτήρισε ο Ομηρος τις ανοησίες. Ηθελε να σημειώσει πως τα λόγια πετούν. Στις μέρες μας, κατέληξε να έχει και αυτή τη σημασία.
Υπάρχουν πράγματι λόγια που «πετούν», γραπτά ή προφορικά. Και άλλοι, που δεν «πετούν» τίποτα περισσότερο από κοτσάνες:
-«Η άλλη υπόθεση πιθανώς να δράττεται της ευκαιρίας» (δράτομ’ ευκαιρί, που έλεγε ο Χάρρυ Κλυνν, σε δήθεν γαλλικά). Οι υποθέσεις και τα λοιπά άψυχα και αφηρημένα, δεν μπορούν να αδράξουν τίποτα. Μόνο οι άνθρωποι είναι δυνατόν να δράττονται ευκαιριών.
-«Δεν υπάρχουν άλλα μέχρι στιγμής ακίνητα». Αλλά μπορεί και να υπάρξουν προσεχώς. Οταν σε βάλουν τιμωρία όρθιον, στο ένα πόδι. Αλλαγή σύνταξης αμέσως! Δεν υπάρχουν άλλα ακίνητα, (που να έχουν εντοπισθεί στο όνομά του) μέχρι στιγμής. Ή, μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν άλλα ακίνητα. Ακίνητος, συλλαμβάνεσαι γιατί τα έκανες μαντάρα και θα υποστείς γλωσσικά σεμινάρια (δεν θα έπρεπε; Ρωτώ και ξαναρωτώ αγαπητή ΕΣΗΕΑ και απάντηση δεν παίρνω. Κι όμως, μέλη σας, ή μελλοντικά μέλη είναι όλοι αυτοί).
-«Οι καλλιτέχνες ήταν πάντα Αίολοι». Ετσι έγραφε ο τίτλος («σούπερ» στην τηλεοπτική γλώσσα») ενόσω καλός καλλιτέχνης έλεγε τη φράση. Εννοούσε «έωλοι» ο άνθρωπος. Στον αέρα. Πλην, ποιος να το καταλάβει; Κοπάνησαν τον Αίολο, τον θεό των ανέμων και το απογείωσαν το πράγμα. Είναι να μην ανοίξουν… οι ασκοί του Αιόλου! (Για την ιστορία: ένας ήταν ο ασκός του Αιόλου, εμείς τον πολλαπλασιάζουμε, οι άσχετοι).
-«Εκκλησιαστικών άμφιων» (και προφορικά και γραπτά. Σε παιχνίδι γνώσεως). Τα άμφια των άμφιων, όπως τα άγια των άγιων, οι θάλασσες των θάλασσων, οι άνθρωποι των άνθρωπων. Αμφίων, αγίων, θαλασσών, ανθρώπων. Η γενική πληθυντικού τονίζεται ποικοιλοτρόπως. Δεν είναι μόνο οι επιδόσεις των παίκτων είναι και των παρουσιάστων.
-«Μεγάλη ποσότητα ανθρώπων έχουν εγκλωβιστεί». Τι είναι οι άνθρωποι ώστε να υπολογίζονται σε ποσότητες; Μεγάλος αριθμός είναι το σωστό. ‘Η πάρα πολλοί άνθρωποι. Ποσότητα εναλλακτικών.
-«Εκλιπαρούσε πως μετάνιωσε». Δεν έχει μετανιώσει ακόμα αυτός που το είπε στον «αέρα». Εκλιπαρώ σημαίνει ικετεύω για κάτι. Να μετανιώνεις την ώρα και τη στιγμή που παρακολουθείς τέτοια.
-«Το άφησε ορθάνοιχτα ανοιχτό το ενδεχόμενο». Γιατί αν δεν το είχε αφήσει ορθάνοιχτα ανοιχτό, θα ήταν αδύνατον να τον σχολιάσουμε. Ευτυχώς ο άνθρωπος, για το ψωμάκι μας νοιάζεται.
-«Από τη Βουλή της εκάστοτε κυβέρνησης ή του κάθε υπουργού». Γραπτώς. Η βουλή, σημαίνει, σύμφωνα με την αρχαία σημασία της και θέληση, βούληση. Η Βουλή όμως, σημαίνει μόνο αυτό που γνωρίζουμε ως σήμερα ότι λειτουργεί στις δημοκρατίες. Το κοινοβούλιο. Και η αρχαία Αθήνα είχε Βουλή.
Η Βουλή των 500 ήταν ο θεματοφύλακας του πολιτεύματος. Θωράκισε σημαντικά την αθηναϊκή δημοκρατία και συνέβαλε τα μέγιστα στην εδραίωση της λαϊκής κυριαρχίας.
Η εκλογή και η υπηρεσία σε αυτήν, δεν θεωρούνταν μια απλή ανάμειξη στην πολιτική αλλά καθήκον. Η Βουλή χωριζόταν σε 10 τμήματα (ένα για κάθε μία από τις 10 φυλές της Αττικής), από 50 βουλευτές το καθένα. Κάθε τμήμα, με σειρά που οριζόταν με κλήρο, διοικούσε τη βουλή 35 ή 36 ημέρες. Τότε, οι 50 βουλευτές του τμήματος που διοικούσε ονομάζονταν πρυτάνεις και η φυλή στην οποία ανήκαν πρυτανεύουσα.
Συνεδρίαζαν σε καθημερινή βάση, με εξαίρεση τις γιορτές και τις αργίες, δηλαδή 270-280 φορές το χρόνο. Είχαν ορισμένα προνόμια, όπως απαλλαγή από κάθε στρατιωτική υποχρέωση κατά τη διάρκεια της θητείας τους, ειδική θέση στα θέατρα, ασυλία, ενώ μετά τις μεταρρυθμίσεις του Περικλή (451 π.Χ.) έπαιρναν και βουλευτικό μισθό.
Πόσο αρχαίοι θεσμοί! Και πόσο διαχρονικοί αποδείχθηκαν! Εξ ου και ο θαυμασμός προς τη Δημοκρατία. Το καλύτερο πολίτευμα παγκοσμίως.
Γράφει η φίλη μου Ελενα:
«Γιορτάζουμε λέει το τέλος της Αποκριάς. Στην Ελλάδα. Χαχαχαχα».
Ξεκαρδιστικό.
