today-is-a-good-day
19 C
Athens

Ο Ερντογάν, οι εκλογές και η οικονομία της Τουρκίας! Γράφει ο Δημήτρης Γ. Απόκης

Σήμερα οι Τούρκοι πολίτες προσέρχονται στις κάλπες, για τις δημοτικές και τοπικές εκλογές, και παρά το γεγονός ότι ο Πρόεδρος της χώρας Ταγίπ Ερντογάν δεν κρίνεται στην κάλπη, έχει τις εβδομάδες προ των εκλογών είχε επιδοθεί σε μια φρενήρη προεκλογική εκστρατεία για τους υποψηφίους του Κόμματός του, του ΑΚΡ. Οι αναλύσεις και σωστά σημειώνουν ότι η σημερινή εκλογική αναμέτρηση στην Τουρκία, είναι ένα κρίσιμο τεστ για τον χειρισμό της οικονομίας της Τουρκίας, από τον Ερντογάν, και το αποτέλεσμα θα δείξει πόσο πολιτικό κεφάλαιο του έχει απομείνει, έτσι ώστε να αντιμετωπίσει τη δεινή οικονομική κρίση της χώρας του.

Γράφει ο Δημήτρης Απόκης

Επίσημα η τουρκική οικονομία βρίσκεται σε ύφεση, με τον πληθωρισμό να έχει φτάσει στο 20%, με αποτέλεσμα το κόστος ζωής των τούρκων πολιτών αν έχει επιδεινωθεί σημαντικά. Τα εντυπωσιακά νούμερα οικονομικής ανάπτυξης που κατέγραψε η Τουρκία στα χρόνια του Ερντογάν, οφείλονται κυρίως σε εξωτερικό χρέος, και την αποδυναμωμένη τουρκική λίρα, πληθωρισμό ενισχυμένο από δανεισμό, και όλα αυτά έρχονται πλέον να στο προσκήνιο.

Όπως το συνηθίζει ο Ερντογάν, ρίχνει την ευθύνη σε όλους τους άλλους εκτός από τον εαυτό του. Οι τιμές των τροφίμων έχουν αυξηθεί τραγικά με αποτέλεσμα ο μέσος τούρκος πολίτης να αντιμετωπίζει πρόβλημα στην προμήθεια βασικών αγαθών διαβίωσης. Ο Τούρκος Πρόεδρος κατηγόρησε τους εμπόρους για αισχροκέρδεια και σε μια προσπάθεια να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό, η κυβέρνησή του επέβαλλε έλεγχο των τιμών σε μια σειρά προϊόντα με την αστυνομία να βρίσκεται στα σούπερ μάρκετ για την επιβολή τους. Η κυβέρνηση άρχισε να αγοράζει η ίδια τρόφιμα και άνοιξε σημεία διάθεσης τους στα οποία τα διαθέτει σε τιμές χαμηλότερες της αγοράς, δημιουργώντας αθέμιτο ανταγωνισμό για τους εμπόρους. Σαν αποτέλεσμα ο Ερντογάν και η κυβέρνησή του εμφανίζονται ως οι καλοί απέναντι στους αισχροκερδείς εμπόρους.

Μια εβδομάδα πριν τις εκλογές ο Ερντογάν, έστρεψε τα πυρά του στην JPMorgan Chase για την πτώση της λίρας, δηλώνοντας ότι δεν επρόκειτο για αποτέλεσμα της ανάπτυξης με εξωτερικό δανεισμό και των ελλειμάτων, αλλά των προβλέψεων της JPMorgan Chase,  για την πτώση του νομίσματος. Την περασμένη χρονιά η Τουρκία κατάφερε να αντιμετωπίσει την πτώση του νομίσματος με άνοδο των επιτοκίων από την κεντρική τράπεζα. Την περασμένη Παρασκευή η λίρα έπεσε 5% και νέα στοιχεία έδειξαν ότι μεγαλύτερη πτώση των διεθνών αποθεμάτων της χώρας, με πτώση 10 δις δολαρίων, τις πρώτες τρείς εβδομάδες του Μαρτίου.

Λίγο πριν την εκλογική αναμέτρηση ο Ερντογάν, προχώρησε σε νέα παρέμβαση στην οικονομία, περιορίζοντας τη δυνατότητα των τραπεζών να δανείζουν αυτούς που σορτάρουν τη λίρα. Η κίνηση αυτή θα έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις. Το σορτάρισμα νομίσματος απαιτεί πρώτα την αγορά του και μετά την πώλησή του για κέρδος, και μετά την πληρωμή των δανεικών σε χαμηλότερη τιμή. Η κίνηση Ερντογάν, είχε αποτέλεσμα τη κατακόρυφη αύξηση του ποσοστού δανεισμού λίρας που έφτασε στα 1200% και έκλεισε σε 750% αύξηση. Στη συνέχεια έπεσε πάλι στο 30%. Η λογική πίσω από την κίνηση του Τούρκου Προέδρου, έχει να κάνει με το γεγονός ότι άμα αυτοί που σορτάρουν το νόμισμα δεν μπορούν να δανειστούν για να αγοράσουν, θα υπάρξει μείωση της πίεσης στο νόμισμα και τότε δεν θα υπήρχε νέα κατρακύλα της λίρας πριν τις εκλογές. Παρόλα αυτά μέτρο αυτό εγκλώβισε και μια σειρά ξένους επενδυτές, που εάν οι επενδύσεις τους είναι σε λίρες, δεν μπορούν να ρευστοποιήσουν.

Αν και το μέτρο χαρακτηρίστηκε προσωρινό, οι επιπτώσεις του μόνο προσωρινές δεν θα είναι. Η Τουρκία έχει συγκεντρώσει τεράστιο εξωτερικό χρέος για να τροφοδοτήσει την ανάπτυξή της και αυτό έχει βάλει τη χώρα σε επικίνδυνα νερά, διότι όσο πέφτει η λίρα τόσο πιο δύσκολο είναι να πληρωθούν τα ξένου νομίσματος δάνεια. Σαν αποτέλεσμα η Τουρκία χρειάζεται μεγαλύτερη ροή εξωτερικών κεφαλαίων για την ενίσχυση των ξένων αποθεμάτων της, που λειτουργούν ως ασπίδα στο εξωτερικό χρέος. Κινήσεις όπως αυτή του Ερντογάν, προκαλούν ανησυχία σε ξένους επενδυτές, που βλέπουν τη θέση τους στην Τουρκία ανασφαλή και ακάλυπτη σε μελλοντικές πολιτικές πιέσεις. Αυτό καθιστά πολύ δύσκολη τη ροή νέων ξένων κεφαλαίων. Ο Τούρκος Πρόεδρος παίζει εξαιρετικά επικίνδυνα αποκομίζοντας προσωρινά πολιτικά κέρδη, με βαρύ οικονομικό κόστος μελλοντικά.

Παρόμοιο είναι το παιχνίδι του στον θέμα του ελέγχου των τιμών των τροφίμων. Αν και μπορεί να ενισχυθεί το Κόμμα του στις κάλπες από την παροχή φτηνών τροφίμων, υπάρχει ο κίνδυνος χρεωκοπίας των εμπόρων τροφίμων, που μπορεί να οδηγήσει και σε χρεωκοπία των παραγωγών τροφίμων. Στο τέλος η κυβέρνηση θα είναι αυτή που θα πρέπει να πληρώσει το μάρμαρο, με δεδομένο ότι είναι πολύ πιθανόν να χρειαστεί εισαγωγή τροφίμων, και επιδότηση των εμπόρων και παραγωγών τροφίμων. Κινήσεις όπως αυτή του Ερντογάν, δεν είναι μακράς πνοής και το κόστος είναι μεγάλο.

Είναι φυσικό να δημιουργείται απορία με αυτές τις κινήσεις του Ερντογάν, αφού δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πλήττουν βαριά τα θεμέλια της τουρκικής οικονομίας. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο Τούρκος Πρόεδρος, είναι άσχετος στα οικονομικά και βλέπει μόνο το πολιτικό κέρδος για τον ίδιο και για το Κόμμα του. Την ίδια στιγμή όμως δεν μπορεί να αμφισβητήσει κανείς ότι ο Ερντογάν, είναι ο ισχυρότερος Τούρκος ηγέτης, μετά τον Κεμάλ,  και αυτό είναι πολύ δύσκολο να το πετύχει κανείς εάν δεν είναι πολύ επιδέξιος παίκτης. Είναι σίγουρο ότι ο Πρόεδρος της Τουρκίας, γνωρίζει ότι οι κινήσεις αυτές θα πλήξουν την οικονομία, οπότε το γεγονός ότι της κάνει και μάλιστα με στόχο την επικράτηση σε τοπικές εκλογές, δείχνει ότι ανησυχεί σοβαρά και βλέπει απώλεια επιρροής για τον ίδιο και το Κόμμα του. Ταυτόχρονα, είναι σαφές ότι τα δεινά οικονομικά προβλήματα θα περιορίσουν τη μελλοντική πολιτική επιρροή του στις εξελίξεις.

Μπορεί σήμερα αυτά τα μέτρα του Ερντογάν να ενισχύσουν του Κόμμα του στις τοπικές εκλογές. Στην περίπτωση που αυτό συμβεί και με δεδομένο ότι είναι αφελές να μιλά για καθαρές εκλογές στη σημερινή Τουρκία, είναι βέβαιο ότι έρχεται στο άμεσο μέλλον μια μεγαλύτερη εκστρατεία του Τούρκου Προέδρου, για εξασθένιση της αντιπολίτευσης, με δίωξη ηγετικών στελεχών της, με περαιτέρω υποβάθμιση των θεσμών, και με αύξηση του αριθμού προεδρικών θητειών που μπορεί να διεκδικήσει ένα πρόσωπο.

Στην περίπτωση βέβαια που δεχτεί σοβαρό εκλογικό πλήγμα το ΑΚΡ, τότε αυξάνεται ο κίνδυνος περαιτέρω σύγκρουσης του Ερντογάν με τη Δύση, και εμπλοκής της Τουρκίας σε εξωτερικές περιπέτειες με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για την ευρύτερη περιοχή και την Ελλάδα.

*Ο Δημήτρης Απόκης, είναι Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, Απόφοιτος του The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies, The Johns Hopkins University, μέλος του The International Institute of Strategic Studies, και διετέλεσε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, το Στέητ Ντιπάρτμεντ, και το Πεντάγωνο, στην Ουάσιγκτον.  

 

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ