today-is-a-good-day
19.5 C
Athens

Αμπλάκημα

Μια λέξη σπάνια, ίσως ξεχασμένη, που μας θυμίζει τα παλιά μας ελληνικά. Ἀμπλάκημα ή ἀμπλακίη ήταν το σφάλμα, το ατόπημα, η ανοησία. Με αυτήν τη σημασία την χρησιμοποιούν οι τραγικοί. Πρώτος ο Αισχύλος, για να αναφερθεί στα σφάλματα του Προμηθέα, που έκλεψε από τους θεούς τις τεχνικές γνώσεις και τη φωτιά και τις έδωσε στους ανθρώπους. Για αυτά του τα αμπλακήματα ο Δίας τον τιμώρησε. Κι ο άλλος μας μεγάλος τραγικός, ο Σοφοκλής, μέσω της Ισμήνης, θα χαρακτηρίσει αμπλακήματα τα λάθη του του Οιδίποδα, να παντρευτεί την μητέρα του και να γεννήσει παιδιά, που ήταν και παιδιά και εγγόνια του.

Γράφει η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα

Τη λέξη μπορεί να μην την ακούμε καθημερινά ή συχνά. Οι πιο λόγιοι, όμως, θα ονομάσουν έτσι πράξεις βεβήλωσης σε κάτι ιερό. Συγκεκριμένα δε, αμπλακήματα είναι όσα κάνουμε με τη θέλησή μας, τα εκούσια συνεπώς. Το ρήμα, εξάλλου, ἀμπλακίσκω, τύπος ποιητικός, που έχει την έννοια συναντώ τυχαία, ψάχνω, αλλά και αποτυγχάνω, σφάλλω, το βλέπουμε σε μια ιδιωματική έκφραση. Την άμπλαξα στην αγορά, την πέτυχα στην αγορά με άλλα λόγια, ακούμε σε πιο λαϊκά, προφορικά ελληνικά. Οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι μάλλον το άμπλαξα ετυμολογικά συγγενεύει με το αμπλάκημα που εξετάζουμε.

Εμείς, με τη σειρά μας, σάς ευχόμαστε λίγα αμαρτήματα, ολίγιστα αμπλακήματα. Μακάρι να τα κάνετε όλα σωστά.

Και στην εκκλησιαστική γλώσσα εξάλλου ευχόμαστε να έχουμε λυτήριον τῶν ἡμετέρων ἀμπλακημάτων (λύση, σωτηρία από τα δικά μας ατοπήματα).

*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ