Το 336 Τάγμα Εθνοφυλακής είναι αυτό που είχε το βαρύ χρέος να υπερασπιστεί τη Λευκωσία κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής. Αμμοχωστιανοί στην πλειοψηφία τους οι υπερασπιστές της Λευκωσίας καλούνταν από τη μια να ισορροπήσουν ανάμεσα στο δράμα της χαμένης ιδιαίτερης πατρίδας τους και του στρατιωτικού τους καθήκοντος. Ο φόρος αίματος βαρύς.
*Γράφει ο Στέφανος Καβαλλιεράκης
Στις 16 Αυγούστου του 1974 η Τουρκική πλευρά επιχείρησε την κατάληψη του κέντρου της Λευκωσίας. Το τουρκικό σχέδιο προέβλεπε κατάληψη της περιοχής, εντός των μεσαιωνικών τειχών, της παλαιάς πόλης της Λευκωσίας και του Αγίου Δομετίου και του Αγίου Παύλου. Για τον σκοπό αυτό διέθεσαν άρματα μάχης, όλμους, πυροβολικό και αεροσκάφη, τα οποία προσέβαλλαν διαρκώς τις θέσεις των αμυνόμενων Ελληνοκυπρίων. Στο κέντρο και μέσα από τους στενούς δρόμους της παλαιάς πόλης, επεχείρησαν προώθηση με πεζικό. Η περιοχή που ήθελαν να καταλάβουν οι Τούρκοι περιλάμβανε και την περιοχή των ” Φυλακισμένων Μνημάτων” με τους τάφους του Αυξεντίου, του Καραολή, του Δημητρίου. Η μάχη για τους βωμούς είχε μόλις ξεκινήσει.
Δύο ελληνοκυπριακά τάγματα, το 336 και το 211, υποστηριζόμενα από πυροβόλα της Εθνικής Φρουράς, αμύνθηκαν σθεναρά και με αυτοθυσία. Οι έφεδροι ανθυπολοχαγοί Νίκος Κουτσού και Γιώργος Μαυρής, διοικητές των πλέον προωθημένων φυλακίων, αν και σοβαρά τραυματισμένοι, αρνήθηκαν να διακομισθούν στο νοσοκομείο και συνεχίζουν να μάχονται. Στο κέντρο του μετώπου στο χώρο των Μνημάτων αμύνθηκε ο 2ος λόχος του 336 Τάγματος, με επικεφαλής τον Κύπριο έφεδρο ανθυπολοχαγό Χρήστο Σολομή.
Αν και έχει κηρυχθεί εκεχειρία στις 04:30 π.μ. της 17ης Αυγούστου το Τάγμα δέχεται σκληρή επίθεση στον τομέα του Λόχου Παπόρη και ιδιαίτερα στη Διμοιρία Νίκου Κουτσού, μπροστά από τη γραμμή αντιπαράταξης του Σταθμού Διοικήσεως του Τάγματος δίπλα στην παλιά εκκλησία του Αγίου Παύλου. Το Τάγμα κινδύνεψε να απωλέσει ότι κατόρθωσε να διατηρήσει επί τρεις ημέρες. Λόγω της υποστήριξης του Πυροβολικού και της ενίσχυσης του Τάγματος με δυο τεθωρακισμένα [Τ/Θ] οχήματα τύπου ΜΑΡΜΟΝ ΧΑΡΡΙΚΤΟΝ (το ένα κατεστράφη), λόγω της συγκέντρωσης των πυρών όλων των γειτονικών λοιπών Λόχων του Τάγματος (ιδίως του Λόχου των Φυλακών του Χρήστου Σολωμή) και της θυσίας των τελευταίων ηρωικών 8 νεκρών στρατιωτών, διετηρήθησαν οι θέσεις με μόνη απώλεια δύο φυλακίων της περιοχής «Αγ. Παύλου» και ουσιαστικά οι επιχειρήσεις έλαβαν τέλος στις 09:30 περίπου μετά από 5 ώρες μάχης.
Οι Τούρκοι παρόλα αυτά ζητούν υποχώρηση ενώπιον Καναδών αξιωματικών την υποχώρηση των Ελληνικών στρατευμάτων κατά 500 μέτρα για να λάβουν την απάντηση από τον ηρωικό διοικητή του τάγματος Δημήτριο Αλευρομάγειρο:
“Eίναι πολύ μεγάλη η Ελληνική Ιστορία για να σας την αναλύσουμε τώρα, δεν έχουμε άδεια ή εντολή να υποχωρήσουμε ούτε ένα χιλιοστό».
*Ο Στέφανος Καβαλλιεράκης είναι ιστορικός, Δρ. Μεσογειακών και Ανατολικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου.
