Μια σημαντική μορφή της ελληνικής αρχαιολογίας, η Ευαγγελία (Λίλα) Μαραγκού, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 87 ετών. Η επιστημονική της έρευνα στις Κυκλάδες, όπως και η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς τους, ήταν η βασική της μέριμνα, στην οποία επέδειξε απόλυτη αφοσίωση.
Γεννημένη στις 29 Μαρτίου του 1938 (σ.σ. 29 Μαρτίου) στη Χώρα Αμοργού, σπούδασε αρχαιολογία και ολοκλήρωσε τη διδακτορική της διατριβή το 1969 στο Πανεπιστήμιο του Τύμπιγκεν στη Γερμανία. Υπήρξε ομότιμη καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και μέλος του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου.
Η αγάπη της για τις Κυκλάδες δεν υπήρξε απλώς επιστημονικό ενδιαφέρον, ήταν προσωπική της επιλογή. Την έκανε για να κατανοήσει «τους τρόπους ζωής των ανθρώπων που συνδέουν την αρχαιότητα με το σήμερα».
Το ερευνητικό και ανασκαφικό της έργο συνδέθηκε άρρηκτα με την Αμοργό, όπου διετέλεσε επί σειρά ετών διευθύντρια των ανασκαφών στη Μινώα. Εκεί περνούσε τα καλοκαίρια σκάβοντας, και πολλούς μήνες ακόμα μελετώντας. Αν και ταξιδεμένη, δεν άλλαζε με τίποτα το αγαπημένο της νησί.
Η Λίλα Μαραγκού συμμετείχε στις εμβληματικές έρευνες που πραγματοποιήθηκαν από τη δεκαετία του ’60 έως και τη δεκαετία του ’80 στο νοτιοδυτικό άκρο της Κέρου, στις θέσεις Κάβος και Δασκαλιό, μαζί με κορυφαίους αρχαιολόγους όπως ο Colin Renfrew, η Φωτεινή Ζαφειροπούλου, ο Κωνσταντίνος Τσάκος και ο Χρίστος Ντούμας.
Παράλληλα, υπήρξε η πρώτη επιστημονική υπεύθυνη του Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, συμβάλλοντας καθοριστικά στη συγκρότηση και τεκμηρίωση της συλλογής του. Το έργο της «Αρχαία Ελληνική Τέχνη – Συλλογή Ν. Π. Γουλανδρή» αποτελεί μέχρι σήμερα σημείο αναφοράς.
Ξεχωριστή θέση στο έργο της κατέχει η πολύχρονη προσπάθεια διάσωσης και ανάδειξης του μνημειακού Πύργου της Αγίας Τριάδας στην Αρκεσίνη Αμοργού – το μοναδικό αρχαίο μνημείο του νησιού που στέκει όρθιο εδώ και 2.330 χρόνια.
Από το 1983 και για δεκαετίες, με ελάχιστα μέσα αλλά με επιμονή και επιστημονική συνέπεια, εργάστηκε για την αποψίλωση, τη συντήρηση, τη στερέωση και την επιστημονική τεκμηρίωση του μνημείου. Χάρη στη δεκαετή χρηματοδότηση του Υπουργείου Αιγαίου (1993–2002), το μνημείο όχι μόνο διασώθηκε, αλλά κατέστη προσβάσιμο στο κοινό.
Για την υποδειγματική αποκατάσταση του Πύργου, το έργο της τιμήθηκε το 2011 με το κορυφαίο ευρωπαϊκό βραβείο Europa Nostra.
Από το συγγραφικό της έργο ξεχωρίζουν:
Αμοργός ΙΙ. Οι αρχαίοι πύργοι, Αθήνα: Η εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία, 2005
Αμοργός Ι: η Μινώα: η πόλις, ο λιμήν και η μείζων περιφέρεια Αθήνα: Η εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία, 2002
Το Ίδρυμα Νικολάου Π. Γουλανδρή : πεπραγμένα 1991-1999 Ίδρυμα Ν. Π. Γουλανδρή – Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης 2000
Αρχαία Ελληνική Τέχνη – Συλλογή Ν. Π. Γουλανδρή, Ίδρυμα Ν. Π. Γουλανδρή – Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, 1996
Αρχαία ελληνική τέχνη από τη συλλογή Σταύρου Σ. Νιάρχου, Ίδρυμα Ν. Π. Γουλανδρή – Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, 1995
L eau et les hommes en Méditerranée et en Mer Noire dans l’ antiquité, Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, 1992
Μινωικός και ελληνικός πολιτισμός – Από τη συλλογή Μητσοτάκη, Ίδρυμα Ν. Π. Γουλανδρή – Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, 1992
Το Ίδρυμα Νικολάου Πέτρου Γουλανδρή : από την ιδιωτική συλλογή στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, Ίδρυμα Ν. Π. Γουλανδρή – Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, 1991
Αμοργός : μονή Παναγίας της Χοζοβιώτισσας, Υπουργείο Αιγαίου 1988
Ο Σύνδεσμος Αμοργίνων έβγαλε την ακόλουθη ανακοίνωση:
Η γενέτειρα της Λίλας Μαραγκού, η Χώρα Αμοργού και όλη η Αμοργός είναι από σήμερα φτωχότερη. Η Λίλα Μαραγκού είχε γεννηθεί στην Χώρα Αμοργού στις 29 Μαρτίου 1938, κόρη του Ιωάννη Μαραγκού από την Τήνο και της Μαρίας, το γένος Νικολάου Πλατή. Με υπερηφάνεια έλεγε πάντα ότι ήταν κόρη του Μαριού, του καπετάν Νικόλα του Γιωργαλά ξακουστού καπετάνιου.
Επί σειρά ετών δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων κλασική αρχαιολογία. Εκατοντάδες φοιτητές αρχαιολογίας διδάχθηκαν την ανασκαφική μέθοδο στα χώματα της Μινώας. Με το πολυετές και πολυσχιδές έργο της ανέδειξε τον αρχαιολογικό πλούτο της Αμοργού. Ο Θεός να την αναπαύει.
Δήλωση της Υπουργού Πολιτισμού
Πληροφορούμενη την απώλεια της Λίλας Μαραγκού, η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη έκανε την ακόλουθη δήλωση:
«Με μεγάλη θλίψη πληροφορήθηκα την απώλεια της Λίλας Μαραγκού, επιφανούς καθηγήτριας Αρχαιολογίας, με σημαντικότατο έργο στο πεδίο και την έρευνα. Με συστηματικές σπουδές στην Ελλάδα και τη Γερμανία, η Λίλα Μαραγκού συνέδεσε στη σταδιοδρομία της με την ιδιαίτερη πατρίδα της, την Αμοργό. Το αρχαιολογικό της έργο επικεντρώθηκε σ΄ αυτή, επί δεκαετίες, αλλά και σ’ όλες Κυκλάδες. Η συμβολή στην αρχαιολογική έρευνα της Αμοργού υπήρξε ανεκτίμητη και διαρκής. Μετουσιώθηκε σε ένα ογκώδες συγγραφικό έργο, εκκινώντας από την Αμοργό για να εξακτινωθεί σε μια γενική εποπτεία της αρχαιοελληνικής τέχνης.
Η Λίλα Μαραγκού αντιπροσώπευε εκείνο το σπάνιο είδος επιστήμονα, που διακρίθηκε εξίσου στην έρευνα και τη διδασκαλία, καθώς διέπλασε γενιές νέων αρχαιολόγων στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, το οποίο υπηρέτησε με αφοσίωση. Παράλληλα, χρημάτισε και η πρώτη επιστημονική υπεύθυνη του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, καταγράφοντας και μελετώντας συστηματικά πλήθος αντικειμένων από τις συλλογές του.
Γνώρισα τη Λίλα Μαραγκού, ήδη, από τα φοιτητικά μου χρόνια. Θαύμαζα τη θέλησή της και τη στοχοθεσία της. Η κοινή αγάπη και η ενασχόληση με τις Κυκλάδες μας έφερε κοντά, σε πολλές περιπτώσεις. Οι διδαχές της και το ξεχωριστό βλέμμα της υπήρξαν πάντοτε αναντικατάστατα για πολλούς από εμάς.
Στην οικογένειά της, τους συναδέλφους και τους μαθητές της απευθύνω ειλικρινέστατα συλλυπητήρια.»
Αγγελική Κώττη
