Δεν ξέρω αν σας έχει τύχει να πάτε στα γενέθλια ενός παιδιού και μαζί με τις ευχές σας να το μαλώσετε επειδή ήταν άτακτο ή να μαλώσετε τους γονείς του γιατί δεν προσέχουν τη συμπεριφορά του. Αμφιβάλλω βεβαίως. Σύμφωνα με την κοινωνική μου μόρφωση, άλλο οι ευχές άλλο οι διαμαρτυρίες και τα μαλώματα. Πας σε γενέθλια και κάνεις το πρώτο και αν χρειάζεται να κάνεις το δεύτερο, επιλέγεις μια άλλη στιγμή. Συμφωνούμε;
Μη βιάζεστε να συμφωνήσετε όλοι. Σκεφτείτε, πριν, πόσες φορές είπατε «ναι, καλό αυτό που έκανε κάποιος και μπράβο του, αλλά στην άλλη περίπτωση, διαπράττει αδίκημα/ κακούργημα/ έγκλημα». Δύο σε ένα. Δεν συμβαίνει αυτό; Ω ναι, συμβαίνει.
Πριν από μια εβδομάδα, τα μινωικά ανάκτορα εγγράφηκαν στον κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ. Χρειάστηκαν προσπάθειες πάνω από είκοσι χρόνων, 22 για την ακρίβεια. Χρειάστηκε στοχοπροσήλωση, αλλαγές που ήταν επιβεβλημένες, δουλειά μυρμηγκιού στη σύνταξη των φακέλων, διεργασίες που ξεκινούσαν από τη Λίνα Μενδώνη (ως γενική γραμματέα αρχικά και μετά ως υπουργό) και έφταναν μέχρι πολλά στελέχη του υπουργείου και αρχαιολόγους από ξένες σχολές. Ολοι έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους για να πετύχουν αυτό που ήταν πολύ δύσκολο. Το κατάφεραν, με τη βοήθεια και του εκπροσώπου μας στον διεθνή αυτόν οργανισμό Γ. Κουμουτσάκου και ιδίως της γενικής διευθύντριας Οντρέ Αζουλέ.
Τέλος καλό όλα καλά.
Νομίζετε.
Επεσαν να φάνε το υπουργείο Πολιτισμού από το ΠΑΣΟΚ. Ο πρόεδρος Νίκος Ανδρουλάκης, δήλωσε πως η ένταξη των μινωικών μνημείων, «παρά τη μακρά καθυστέρηση, έρχεται να προσδώσει τη σημασία και τη διαχρονική αξία των πολιτιστικών αξιών του ελληνικού πολιτισμικού ιδεώδους που οφείλουμε ως ελληνική πολιτεία και κοινωνία να προστατεύσουμε και να μεταλαμπαδεύσουμε στις επόμενες γενιές.
Η σημερινή, ωστόσο, ένταξη είναι και υπενθύμιση της χάραξης εθνικής στρατηγικής για τον πολιτισμό, όταν η σημερινή κυβέρνηση λειτουργεί αποσπασματικά χωρίς όραμα για τα πολιτιστικά αγαθά της χώρας. Δεν πέρασε πολύς καιρός που η Κνωσός είχε παραδοθεί στο έλεος των καιρικών φαινομένων με μεγάλες καταστροφές στο σύνολο του μνημείου».
Θα ξεκινήσω από τη «μακρά καθυστέρηση» για να επισημάνω πως αυτό δεν είναι όλη η αλήθεια. Το ΠΑΣΟΚ ήταν κυβέρνηση και επί των χρόνων της διεκδίκησης και έπρεπε ο κ. Ανδρουλάκης να γνωρίζει πόσο δύσκολη ήταν η πορεία και γιατί ήταν δύσκολη. Πού έφταιγε η Κρήτη και πού η ΟΥΝΕΚΟ. Πόσο βάρος σήκωσαν οι άνθρωποι που «έτρεχαν» το πρόγραμμα επί τόσα έτη.
Το χειρότερο όμως ήταν εκείνο το «δεν πέρασε πολύς καιρός που η Κνωσός είχε παραδοθεί στο έλεος των καιρικών φαινομένων με μεγάλες καταστροφές στο σύνολο του μνημείου». Όπως ίσως θυμάστε, όλο κι όλο που έγινε λόγω ισχυρών ανέμων, ήταν να αποκολληθεί και να σπάσει πέφτοντας μια τοιχογραφία. Όχι η αρχαία όμως. Ένα μικρό κομμάτι που είχε δημιουργήσει ο ζωγράφος Ζιγιερόν, επί αναστήλωσης Εβανς. Δεν θα ισχυριστώ πως δεν είναι τίποτα. Όμως δεν είναι όλη η Κνωσός και πολύ περισσότερο, η Κνωσός δεν είχε παραδοθεί στο έλεος των καιρικών φαινομένων και δεν υπήρξαν καταστροφές στο σύνολο του μνημείου…
Φανταστείτε να τα έλεγε αυτά ο κ. Πρόεδρος πριν από τη συζήτηση στην ΟΥΝΕΣΚΟ.
Πώς; Είναι εθνικό το θέμα; Ακριβώς. Και επειδή είναι εθνικό πρέπει να είμαστε ακριβείς. Τουλάχιστον.
Εκτός αν το ΠΑΣΟΚ έχει καταλάβει τη γκάφα του, να έχει τη Λίνα Μενδώνη τόσα χρόνια γενική γραμματέα και να μη την κάνει υπουργό. Όταν έγινε, έλαμψε όλη η αλήθεια. Αλλά, «τώρα είναι αργά, αγάπη μου γλυκιά». Εξ ου και η προσπάθεια σπίλωσης.
Είχαμε λοιπόν την ΟΥΝΕΣΚΟ και από την άλλη είχαμε τις διαμαρτυρίες για το αρχαίο στον λόφο Παπούρα. Όπως είπαμε στην αρχή, πας στα γενέθλια αλλά τραβάς και το αυτί του μικρού επειδή δεν τα έκανε όλα καλά. Είναι συμπεριφορά αυτή; Όχι πείτε, είναι;
Δεν μπαίνουν τη ζυγαριά τα μινωικά ανάκτορα και η Παπούρα, επειδή είναι σαν να ζυγίζεις καρπούζια με ψάρια. Τόσο ανόμοιες υποθέσεις.
Το αεροδρόμιο στο Καστέλλι Ηρακλείου ξεκίνησε περίπου στα ίδια χρόνια με την προσπάθεια εγγραφής της Κνωσού στην ΟΥΝΕΣΚΟ. Ακόμα θυμάμαι τον αείμνηστο Γιάννη Τζεδάκι να κάνει παρατηρήσεις για ευρήματα σε συνεδριάσεις του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου μέχρι το 2004 οπότε κι έγινε η αλλαγή κυβέρνησης.
Πώς είχε εκτιμήσει το εύρημα στην Παπούρα ο τότε ανασκαφέας; Ως φρυκτωρία. (Οι φρυκτωρίες είναι χώροι όπου άναβαν φωτιές τις νύχτες μεταδίδοντας μηνύματα για μεγάλα γεγονότα. Εν οις και η πτώση της Τροίας, σύμφωνα με τον μύθο). Τι πρέπει να γίνει αν μια ανάλογη κατασκευή εντοπισθεί σε τοποθεσία προβληματική για ένα δημόσιο έργο; Να καταχωσθεί, να μείνει κατά χώραν ή να μετακινηθεί. Σε καμία περίπτωση όμως, κανένα δημόσιο έργο, ακόμα και μικρότερο από το αεροδρόμιο, δεν επρόκειτο να ακυρωθεί.
Τα αρχαία εκδικούνται, βέβαια και βγαίνουν εκεί που δεν τα περιμένεις. Όπως είπαν την πολύωρη συνεδρίαση του ΚΑΣ οι ειδικοί, η μεγάλη λαβυρινθώδης κατασκευή πρέπει να γειτνιάσει με δύο σύγχρονα ραντάρ. Καλό αυτό; Ούτε κατά διάνοια. Όταν όμως ερευνήθηκαν 200 (μάλιστα, διακόσιες) θέσεις και δεν υπήρξε ΜΙΑ να καλύπτει την απαιτούμενη ασφάλεια των αεροπλάνων, τι πρέπει να γίνει; Να ακυρωθεί το έργο; Τα χρήματα που θα χαθούν ποιος θα τα πληρώσει; Την περαιτέρω ανάπτυξη της περιοχής τη σκέφτηκε κανένας;
Τα μέλη του συμβουλίου είπαν τη γνώμη τους όπως την λένε δεκαετίες τώρα. Εισέπραξαν άδικη οργή και καταδίκη, από ανθρώπους που ούτε την προσφορά τους γνωρίζουν, ούτε τα αρχαιολογικά του μνημείου. Μαζί με ιταμές τοποθετήσεις τύπου είναι πολλά τα λεφτά, Αρη.
Για να τελειώνουμε οριστικά με αυτό. Η Αρχαιολογική Υπηρεσία έχει μηδέν (0) βεβαιωμένα κρούσματα διαφθοράς. Όχι μόνο δεν τα παίρνουν, βάζουν και από την τσέπη τους. Αλλά ο μέσος Ελληνάκος αυτό σκέφτεται. Ισως επειδή αν δεν τα παίρνει, θα ήθελε να τα πάρει.
Ε, λοιπόν, η Αρχαιολογική Υπηρεσία είναι η εξαίρεση. Ο αείμνηστος Θεόδωρος Πάγκαλος άλλωστε το έλεγε: ο κόσμος μισεί τους αρχαιολόγους γιατί δεν τα παίρνουν, άρα δεν τους επιτρέπουν να κάνουν παρανομίες.
Είναι άθλιο να κρεμάς τα μέλη των συμβουλίων στα μανταλάκια αναφέροντας τα ονόματα εκείνων που ψήφισαν υπέρ της μελέτης. Ενα-ένα. Σαν να λες, ορμάτε αδέρφια. Η σύνθεσή τους για όποιον ενδιαφέρεται βρίσκεται σε δημόσια ιστοσελίδα, με ένα googlάρισμα την βλέπει ο καθένας. Οταν αναρτάς τα ονόματά τους, νομίζοντας πως τους εκδικείσαι, βασικά δείχνεις το ποιόν σου.
Εν τέλει τι αποφάσισε το ΚΑΣ αφού συζήτησε την προμελέτη εγκατάστασης ραδιοβοηθημάτων Νέου Διεθνούς Αερολιμένα Ηρακλείου Κρήτης; Να γίνει νέα μελέτη με βάση την παραδοχή ότι δεν είναι δυνατόν να βρεθεί άλλος χώρος για τα ραντάρ και να κατατεθεί ξανά. Δεν θέλουν ούτε τη μελέτη όσοι αντιδρούν; Και γιατί δεν κάθονται να το συζητήσουν με τους αρμόδιους αντί να κάνουν συμβολικές ανθρώπινες αλυσίδες γύρω από το μνημείο και άλλα ανάλογα με 30 και 50 άτομα παρόντες;
Ιδού το μυστικό. Δεν θέλουν διάλογο! Αυτό είπαν στην υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη οι 25- 30 διαμαρτυρόμενοι για το αναβατόριο στη Μονεμβασιά. Στημένοι έξω από την πύλη του κάστρου, την περίμεναν να προσέλθει για τα εγκαίνια του δημοτικού μουσείου Ρίτσου. Όπως ανέφερε η ίδια μιλώντας στα εγκαίνια από μικροφώνου, όταν τους είπε να το συζητήσουν, της έδωσαν αυτή την απάντηση.
«Μη μου λες να μη το κάνω, πες μου τι να κάνω» έλεγε η Μελίνα. Και όταν της απαντούσαν πως εκείνη είναι υπουργός, ας βρει, ανταπαντούσε πως το «όχι» δεν κάνει καλό σε κανέναν. Αν δεν έχεις πρόταση, τίποτα δεν γίνεται.
Ετσι βγαίνεις από τη μιζέρια.
Ένα μόνο μαργαριτάρι, του Αλέξη. «Μετά την ύβρη, έρχεται η Νέμεσις» είπε. Δεν έρχεται. Ακολουθεί η Ατη, ύστερα είναι η Νέμεσι και τέλος η Τίσις. Που λέει και η φίλη μου Σοφία, «άντε ρε Αλέξη που μου θες και αρχαία τραγωδία, τράβα στα κλαρίνα»…
Κι ακόμα παραπέρα.
