Η εφηβεία θεωρείται μια από τις πιο ιδιαίτερες και δύσκολες φάσεις του ανθρώπου. Συχνά οι ειδικοί έχουν να αντιμετωπίσουν οικογένειες με παιδιά στην εφηβεία. Οι συγκρούσεις είναι κύριο χαρακτηριστικό και το «δεν μπορώ να συνεννοηθώ» ή «δεν μπορώ να του μιλήσω» συνηθισμένες ατάκες γονιών.
Της Μίκας Πανάγου *
Κρίνεται απαραίτητο να πλαισιώσουμε και την οπτική ενός εφήβου. Πως σκέφτεται, πως νιώθει, πως λειτουργεί. Είναι μια περίοδος με αρκετές σωματικές και συναισθηματικές αλλαγές. Είναι στη μέση ακριβώς της πορείας του προς την ενηλικίωση. Τόσο στα κορίτσια όσο και στα αγόρια επέρχονται αλλαγές στο σώμα. Υπάρχει έντονη αύξηση τριχοφυΐας, το σώμα αλλάζει, η φωνή πολύ συχνά γίνεται πιο βαριά, η κοπέλα αποκτά καμπύλες, το αγόρι έχει άλλη διάπλαση. Εμφανίζονται σε ξέφρενο «χορό» οι ορμόνες που συχνά δημιουργούν κυκλοθυμία στη διάθεση. Μην ξεχνάμε είναι και η ηλικία που θα εμφανιστεί η περίοδος στις κοπέλες ωστόσο και στα δυο φύλα παρατηρείται η σεξουαλική ωριμότητα και η έναρξη για κάποιους της σεξουαλικής ζωής.Επίσης είναι η στιγμή που θα διερευνήσουν την σεξουαλικότητα τους και την ταυτότητα τους ως άτομα.
Σκεφτείτε λοιπόν ένα παιδί μέχρι χθες που έπαιζε ανέμελο, χωρίς ιδιαίτερους προβληματισμούς να καλείται να διαχειριστεί τα παραπάνω. Σημαντικό ρόλο παίζει το οικογενειακό περιβάλλον, η προσωπικότητα αλλά και οι φίλοι. Αν μέσω της οικογένειας έχει αναπτυχθεί η αυτοπεποίθηση, η αυτονομία και η αυτοφροντίδα θα υπάρξει μια αρκετά ομαλή μετάβαση. Θα πιστεύει ήδη στον εαυτό του και στις αποφάσεις του. Θα ξέρει να επικοινωνεί με τους γύρω του και δεν θα επηρεάζεται από τις γνώμες των άλλων. Θα λέει όχι σε αυτά που δεν επιθυμεί, θα προστατεύει το σώμα του/της και θα σέβεται τον εαυτό του.
Στις περιπτώσεις που οι γονείς θα τον αμφισβητούν, δεν θα ακούνε, δεν θα έχουν βάλει όρια και δεν θα διαπραγματεύονται, θα συναντάμε καθημερινές συγκρούσεις. Καμία φορά οι γονείς αρνούνται να δεχτούν ότι το παιδί τους δεν είναι πλέον 6 ετών αλλά 16, με αποτέλεσμα να θέλουν να αποφασίσουν εκείνοι για όλα και να υποτιμούν την άποψη του.
Ο έφηβος είναι ένα άτομο που ανήκει στην κοινωνία, που καθημερινά δέχεται παραπάνω όγκο πληροφοριών και ερεθισμάτων από όσο αντέχει μέσω από τα κοινωνικά δίκτυα. Έχουμε βάλει όμως το μέτρο από μικρή ηλικία; έχουμε εκπαιδεύσει πως να αξιολογούμε την πληροφορία; Έχουμε αποδεχτεί τον έφηβο για αυτό που είναι ή επενδύσαμε όλες μας τις προσωπικές προσδοκίες πάνω του; Ερωτήματα σημαντικά για να χτιστεί μια υγιή σχέση γιατί πρόκειται για μια σχέση με αλληλεπίδραση, με πάρε δώσε, με επικοινωνία. Δεν πρόκειται για ένα πόλεμο, ούτε για το ποιος τελικά είναι πιο ισχυρός.
Το καλύτερο μας εφόδιο είναι ο διάλογος και να μπορούμε να ακούμε όχι μόνο να μας ακούνε. Στόχος κάθε γονέα είναι να μεγαλώσει ένα αυτόνομο και ανεξάρτητο ενήλικα με την μοναδική προσωπικότητα του.
* Η Μίκα Πανάγου είναι κοινωνική λειτουργός με εκπαίδευση στη συστημική οικογενειακή θεραπεία
