Διαφωνεί η Χριστιανική Αρχαιολογική Εταιρεία με τη μετατροπή των πέντε μουσείων σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου και έχει εκδώσει και ψήφισμα. Μέχρις εδώ, ουδέν πρόβλημα. Το πρόβλημα δημιουργείται, όμως, όταν σε επιστημονικό συμπόσιο του επιστημονικού αυτού σωματείου, λαμβάνουν χώραν γεγονότα που δεν συνάδουν με τον επιστημονικό χαρακτήρα του συμποσίου ή και του σωματείου.
Το Ετήσιο Συμπόσιο της ΧΑΕ έγινε από την περασμένη Παρασκευή έως την Κυριακή στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο (στην Αθήνα). Δύο σύνεδροι ακύρωσαν τις ομιλίες τους, καθώς ήταν φανερό πως θα υπήρχαν αντιδράσεις εναντίον τους. Βλέπετε, το ΒΜΧ έχει «επιτροπή εργαζομένων» που ένα μήνα μετά την ψήφιση και δημοσίευση του νόμου για τα ΝΠΔΔ δεν… τον αναγνωρίζει .
Ετσι, η γενική διευθύντρια του ΒΜΧ Κατερίνα Δελλαπόρτα και ο Π. Ανδρούδης, μέλος του ΔΣ στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, προτίμησαν να μη παραστούν και να μην παρουσιάσουν τις ανακοινώσεις τους. Όπως έδειξαν τα γεγονότα, είχαν δίκιο. Η κα Δελλαπόρτα, γνωρίζει την κατάσταση στο Μουσείο από πρώτο χέρι, καθώς ασκεί διοίκηση από το σπίτι της, επειδή οι εργαζόμενοι δεν της επιτρέπουν να εργαστεί απρόσκοπτα στο γραφείο.
Σύμφωνα με ανοιχτή επιστολή του Αναστάσιου Τάντση, μέλους του ΔΣ στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού (Θεσσαλονίκης), περί τα δέκα μέλη της «επιτροπής αγώνα» τον προσέγγισαν σε διάλειμμα του συμποσίου και του επιτέθηκαν λεκτικά, ζητώντας του να παραιτηθεί από τη θέση του στο Συμβούλιο. Επίσης, η Ανδρομάχη Σκρέκα, μέλος του ΔΣ του ίδιου μουσείου, δέχθηκε παρέμβαση κατά τη διαδικασία ερωτήσεων επί της ομιλίας της. Η παρέμβαση δεν είχε επιστημονικό χαρακτήρα, αλλά σχετιζόταν με τη συμμετοχή της στο ΔΣ του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού. Η ίδια απάντησε πως στο συμπόσιο συζητώνται επιστημονικά θέματα και όχι συνδικαλιστικές απόψεις. Η ΧΑΕ όμως πώς τα επέτρεψε όλα αυτά;
Συγκεκριμένα, ο κ. Τάντσης (Διπλωματούχος Αρχιτέκτων Μηχανικός, Α.Π.Θ. με Μεταπτυχιακό τίτλο στη Βυζαντινή Αρχαιολογία, Α.Π.Θ. και Διδακτορικό στη Βυζαντινή Αρχαιολογία. Α.Π.Θ., Επίκουρος καθηγητής Βυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης με έμφαση στην αξιοποίηση και διαχείριση του πολιτιστικού αγαθού) σημειώνει ανάμεσα σε άλλα:
«Την Παρασκευή 5/5 συμμετείχα στις εργασίες του Ετήσιου Συμποσίου της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας, θεσμό στον οποίο συμμετέχω με επιστημονικές ανακοινώσεις από το 2009. Τα Συμπόσια της ΧΑΕ πραγματοποιούνται σε αμφιθέατρο του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου Αθηνών. Την παρουσίαση της εργασίας μου στο συνέδριο ακολούθησε επιστημονική συζήτηση για το θέμα που είχα αναπτύξει. Παρατηρήσεις επί της ανακοίνωσής μου εξέφρασε και σύνεδρος μέλος του ΣΕΑ (σσ Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων) ο οποίος διατύπωσε επιπλέον με προσωπικούς χαρακτηρισμούς δημοσίως την αντίρρηση του για τη συμμετοχή μου στο ΔΣ του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού.
Λίγη ώρα αργότερα με σταμάτησε στην έξοδο της αίθουσας ομάδα περίπου 10 ατόμων (μέλη της ‘Επιτροπής Αγώνα Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου’) και απαίτησαν με έντονο τρόπο να παραιτηθώ από τη θέση στο ΔΣ του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού. Είχαν βέβαια προηγηθεί πλείστα όσα δημοσιεύματα στον τύπο και στο διαδίκτυο σχετικά με το πρόσωπό μου και την επιλογή μου.
Ρωτήθηκα ‘πώς τολμώ να έρχομαι σε αντίθεση με το ψήφισμα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας το οποίο καταδικάζει το νόμο 5021/2023 και στο οποίο υπηρετώ.’ Απάντησα ότι είχα διατυπώσει γραπτώς προς τους συναδέλφους μου τις αντιρρήσεις μου, οι οποίες ήταν επί της ουσίας του νόμου 5021 για την μετατροπή των πέντε μεγάλων μουσείων σε ΝΠΔΔ. Οι θέσεις που είχα διατυπώσει απαντούν και σε ερωτήσεις που δέχθηκα το απόγευμα της 5/5:
Η μετατροπή των Μουσείων σε ΝΠΔΔ δεν συνιστά και δεν οδηγεί στην ιδιωτικοποίησή τους. Τα μουσεία εντάσσονται στην συνταγματική πρόβλεψη κρατικής μέριμνας για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και αυτό δεν αφήνει περιθώρια για διαφορετική προσέγγιση.
Η παρουσιαζόμενη ως αποκοπή των μουσείων ΝΠΔΔ από την Αρχαιολογική Υπηρεσία είναι ζήτημα διοικητικό και όχι ουσιαστικό. Είχε προηγηθεί η μετατροπή τους σε ξεχωριστές διευθύνσεις (ειδικές περιφερειακές υπηρεσίες) του ΥΠΠΟΑ. Οι αντεγκλήσεις για την κατοχή και τα πνευματικά δικαιώματα του αρχαιολογικού υλικού τους ήταν συχνό φαινόμενο και δεν σχετίζεται με τον νόμο 5021. Η μετατροπή των μουσείων σε ΝΠΔΔ δεν αλλάζει τις διατάξεις που καθορίζουν τα ζητήματα αυτά, όπως περιγράφονται στον αρχαιολογικό νόμο 3028/2002 και τις τροποποιήσεις του έκτοτε (4858/2021).
Ομοίως ο δανεισμός αρχαιοτήτων στο εξωτερικό καθορίζεται από τον νόμο 3028/2002 και τις μετέπειτα τροποποιήσεις του (που δεν είναι ουσιαστικές). Ο νόμος 5021/2023 της μετατροπής των πέντε Μουσείων σε ΝΠΔΔ περιέχει τις ίδιες προβλέψεις και διαδικασίες που ίσχυαν μέχρι τώρα. Η τελική απόφαση λαμβάνεται από τον/την υπουργό μετά από εισήγηση των κεντρικών διευθύνσεων του ΥΠΠΟΑ και γνωμοδότηση των αρμόδιων οργάνων.
Σε όλη τη διάρκεια της συζήτησης διατυπώθηκαν από μέλη της ομάδα απόψεις για την προσωπικότητα μου και την ποιότητα μου ως ανθρώπου και επιστήμονα, συχνά με πολύ έντονο και προσβλητικό τρόπο:
‘Δεν σέβομαι τις αποφάσεις του τμήματός μου επί του θέματος’ –Νομίζω είναι θέμα τους τμήματος μου να με εγκαλέσει για την απείθειά μου.
‘Δεν σέβομαι τις αποφάσεις της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας επί του θέματος αλλά ούτε και των εργαζομένων του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου στους χώρους, του οποίου φιλοξενείται το συμπόσιο’ – Αν η Χριστιανική Αρχαιολογική Εταιρεία δεν επιθυμούσε την παρουσία μου θα μου το είχε διατυπώσει, δεν αισθάνθηκα κατά τη διαδικασία ότι ήμουν ανεπιθύμητος. Αν ήμουν ανεπιθύμητος από το σύλλογο των εργαζομένων του ΒΧΜ αυτό αφορά τους ίδιους και τη δράση τους.
Προσπάθησα να εξηγήσω τις θέσεις μου, όπως επίμονα μου ζητούσαν, αλλά αντί διαλόγου έλαβα προσβολές σε προσωπικό επίπεδο για τα ουσιαστικά προσόντα μου, σε σχέση με τη θέση που κατέχω στο πανεπιστήμιο και το γνωστικό μου αντικείμενο. Οι επιθέσεις επαναλήφθηκαν γραπτώς σε ψήφισμα, το οποίο κυκλοφόρησε ευρέως και αναπαράχθηκε στο διαδίκτυο και αποτελούν προσβολή της προσωπικότητάς μου και της επιστημονικής μου συγκρότησης. Στρέφονται ενάντια και στο τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας και στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το οποίο υπηρετώ από το 2013, σε αυτή τη θέση και με αυτό το αντικείμενο, για τα οποία έχω κριθεί, σε διάφορα στάδια, τρεις φορές. Διδάσκω δε ανελλιπώς μαθήματα πολιτιστικής διαχείρισης σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο στο τμήμα μου αλλά και σε διατμηματικά μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών.
Ποιο είναι εντέλει το πρόβλημα με το νόμο 5021; Κατά τη γνώμη μου είναι καθαρά ένα ζήτημα διοικητικής οργάνωσης των μουσείων που μετατρέπεται σε κομματική αντιπαράθεση. Δεν έχω μπει ποτέ σε τέτοια λογική και δεν σκοπεύω να το κάνω τώρα επειδή μέλη του ΣΕΑ και άλλοι σύλλογοι προσπαθούν να εκφοβίσουν οποιονδήποτε δεν υιοθετεί αυτολεξεί τις θέσεις του. Μπορώ να κριθώ για τη δράση μου, αλλά όχι για τη συμμετοχή μου σε δραστηριότητες τις οποίες κρίνω θετικά, όχι με κομματικά, αλλά με καθαρά επιστημονικά κριτήρια, για τα οποία έχω επιχειρηματολογήσει δημόσια αλλά δεν έλαβα πειστική απάντηση.»
