Γραφειοκρατία, έλλειψη κονδυλίων πορεία με σχεδόν μηδενικές ταχύτητες. Επειδή δεν θέλουμε έτσι τα μουσεία μας, πέντε μεγάλα μουσεία της χώρας, ετοιμάζονται να βαδίσουν στον δρόμο του εκσυγχρονισμού, με τη μετατροπή τους σε νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου. Από το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού αναρτήθηκε στο Open.gov.gr το σχετικό νομοσχέδιο για δημόσια διαβούλευση, με καταληκτική ημερομηνία την 28η Ιανουαρίου. Κατόπιν, το νομοσχέδιο θα κατατεθεί στη Βουλή.
Τα πέντε μουσεία είναι τα: Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο (στην Αθήνα), και Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού (στη Θεσσαλονίκη). Εξαρχής τονίζεται ο δημόσιος χαρακτήρας τους, επειδή, οι βασικές αντιρρήσεις θέλουν να εξαιρούνται από τον δημόσιο τομέα, κάτι που δεν ισχύει.
Τα Μουσεία συνιστούν μορφές οργάνωσης της κρατικής μέριμνας για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της Χώρας, δεν έχουν κερδοσκοπικό χαρακτήρα και απολαμβάνουν όλων των διοικητικών και δικαστικών ατελειών, καθώς και των δικονομικών και ουσιαστικών προνομίων του Δημοσίου.
Με βάση τη φιλοδοξία για «πέταγμα» στον 21ο αιώνα, τα μουσεία ΝΠΔΔ θα πρέπει να έχουν συνεργασίες και ανταλλαγές με φορείς και ιδρύματα παρόμοιου σκοπού ή παρόμοιας επιστημονικής φροντίδας. Να έχουν εξωστρέφεια, με δυο λόγια, η οποία θα περνά μέσα από την ψηφιακή εποχή και από τους διαδικτυακούς τόπους τους, που θα πρέπει να στοχεύουν στο παγκόσμιο κοινό, και θα φτάνει μακριά.
Πόροι για τα μουσεία ΝΠΔΔ θα είναι:
α) πρόσοδοι από το αντίτιμο επίσκεψης,
β) πρόσοδοι από εκθέσεις, ξεναγήσεις, εκδηλώσεις, προβολή οπτικοακουστικού υλικού με χρήση σύγχρονων συμβατικών ή ψηφιακών εφαρμογών και γενικά κάθε πρόσοδος από δραστηριότητες συμβατές προς τη φύση και τους σκοπούς του Μουσείου,
γ) πρόσοδοι από τη δημιουργία και διαχείριση αναψυκτηρίων, εστιατορίων και πωλητηρίων σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους του Μουσείου,
δ) επιχορήγηση για τις ανάγκες του Μουσείου από τον προϋπολογισμό του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού,
ε) διεθνείς, ενωσιακές και εθνικές επιχορηγήσεις και πρόσοδοι από τη συμμετοχή του Μουσείου σε αντίστοιχα προγράμματα,
στ) δωρεές, χορηγίες, κληρονομιές, κληροδοσίες και κάθε είδους τακτικές ή έκτακτες εισφορές,
ζ) έσοδα από τη διάθεση απλών αντιγράφων των συλλογών του Μουσείου, καθώς και από τη μίσθωση δικαιωμάτων χρήσης οπτικοακουστικών μέσων στους χώρους του.
Για την πραγματοποίηση πολιτιστικών εκδηλώσεων και ομαδικών επισκέψεων στο Μουσείο εκτός του προκαθορισμένου ωραρίου λειτουργίας του, προκαταβάλλεται προς το Μουσείο από τους ενδιαφερόμενους διοργανωτές ποσό για την κάλυψη των απαιτούμενων λειτουργικών δαπανών του Μουσείου, καθώς και για την αποζημίωση του προσωπικού που απαιτείται να απασχοληθεί.
Τα έσοδα από τους πόρους των Μουσείων χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για την εκπλήρωση των σκοπών τους. Κάτι πολύ σημαντικό, εφόσον μέχρι τώρα οι εισπράξεις πήγαιναν στα κρατικά ταμεία και τα μουσεία αντιμετώπιζαν οικονομικά προβλήματα. Το κράτος τα επιχορηγούσε, αλλά δεν είναι το ίδιο.
Τα μουσεία διοικούνται από το Διοικητικό Συμβούλιο και από τον Γενικό Διευθυντή. Για την επιλογή του Γενικού Διευθυντή εκδίδεται δημόσια ή δημόσια διεθνής πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος, στην οποία προβαίνει το Δ.Σ. του Μουσείου, ύστερα από έγκρισή της από τον Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Για την αξιολόγηση των υποψηφίων, συγκροτείται, με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, επταμελής Ειδική Επιτροπή Αξιολόγησης και Επιλογής, με πρόεδρο τον Πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου του Μουσείου και μέλη προσωπικότητες διεθνούς κύρους ή αναγνώρισης ή συμβολής στην επιστήμη της αρχαιολογίας, της ιστορίας της τέχνης, της μουσειολογίας ή άλλης επιστήμης συναφούς προς τον πολιτισμό.
Ο Γενικός Διευθυντής ορίζεται από τον υπουργό, κατόπιν ειδικά αιτιολογημένου πρακτικού της Ειδικής Επιτροπής Αξιολόγησης και Επιλογής κατόπιν δημόσιας ή δημόσιας διεθνούς πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος, στην οποία προβαίνει το Δ.Σ. του Μουσείου, μετά από έγκρισή της από τον Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού. Η θητεία του θα είναι τριετής, και μπορεί να ανανεωθεί συγκεκριμένες φορές.
Πρέπει να έχει άριστη γνώση της Ελληνικής, της Αγγλικής και μιας δεύτερης γλώσσας κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και δημοσιεύσεις αναγνωρισμένων και έγκριτων επιστημονικών εργασιών στην Ελλάδα ή διεθνώς.
Ο Διευθυντής υποβάλλει προς έγκριση από το ΔΣ προγράμματα, εκθέσεις και εκδηλώσεις, όπως και προγράμματα επιδοτήσεων, χρηματοδοτήσεων και άλλων τρόπων και μέσων προώθησης της οικονομικής ανάπτυξης του Μουσείου. Συντάσσει τριετές σχέδιο δράσης. Εχει την εποπτεία και συντονισμό της λειτουργίας των υπηρεσιών του Μουσείου και τη μέριμνα για τη βελτίωση του τρόπου λειτουργίας αυτών, με την υποβολή προτάσεων οργανωτικού και επιχειρησιακού χαρακτήρα προς το Δ.Σ.
Κατά την πρώτη εφαρμογή του νόμου, ο Γενικός Διευθυντής εκάστου Μουσείου διορίζεται, με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού που εκδίδεται εντός ενός μηνός από τη δημοσίευση του νόμου, χωρίς αξιολόγηση από επιτροπή, με θητεία έως το διορισμό του Γενικού Διευθυντή του Μουσείου που δεν μπορεί να υπερβεί τα τρία έτη.
Το σχέδιο νόμου έχει τίτλο: «Εκσυγχρονισμός της μουσειακής πολιτικής και ζητημάτων διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς: ίδρυση μουσείων-ν.π.δ.δ., κρατική ασφάλιση της κινητικότητας των πολιτιστικών αγαθών, δράσεις του Ο.Δ.Α.Π. και του Μουσείου Ακρόπολης, ρυθμίσεις ποινικής προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, Συμβούλια του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, Μητρώο Προσωπικού Αρχαιολογικών Εργασιών και λοιπές διατάξεις σχετικά με το προσωπικό του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας στον πολιτισμό.».
Με τις άλλες (πλην μουσείων) προτεινόμενες διατάξεις εισάγονται ρυθμίσεις για την αποδοτικότερη λειτουργία του Οργανισμού Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων (Ο.Δ.Α.Π) και του Μουσείου Ακρόπολης, το Μητρώο Προσωπικού Αρχαιολογικών Εργασιών και την ποινική προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Οι μέχρι τώρα εργαζόμενοι στα μουσεία που μετατρέπονται σε ΝΠΔΔ θα διατηρήσουν όλοι την οργανική τους θέση στο ΥΠΠΟΑ. Εφόσον θέλουν να εργαστούν σε κάποιο από τα πέντε μουσεία, και εργάζονται ήδη εκεί, θα πρέπει να το δηλώσουν.
Ένα από τα σημαντικά μέτρα που θεσπίζονται είναι η λεγόμενη «κρατική εγγύηση» ως προς τις αρχαιότητες. Επειδή τα ασφάλιστρα είναι πλέον τεράστια και αυτό εμποδίζει την αποστολή αρχαιοτήτων για εκθέσεις, θα τα βάζει το κράτος.
Εισάγονται ρυθμίσεις για την αποδοτικότερη λειτουργία του Οργανισμού Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων (Ο.Δ.Α.Π.) ως προς τις δράσεις εκσυγχρονισμού της εμπορικής πολιτικής, την υπηρεσιακή δομή και τη δικαστική του εκπροσώπηση.
Επικαιροποιούνται οι διατάξεις του ιδρυτικού νόμου 3711/2008 του Μουσείου Ακρόπολης, με τον εμπλουτισμό των τρόπων εκπλήρωσης των σκοπών του και των αρμοδιοτήτων του Προϊσταμένου Γενικής Διεύθυνσης
Εισάγονται ποινικές διατάξεις περί προστασίας μαρτύρων και διενέργειας ειδικών ανακριτικών πράξεων για την αποτελεσματικότερη προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Αποσαφηνίζονται οι κατηγορίες και οι εργασίες του Μητρώου Προσωπικού Αρχαιολογικών Εργασιών του ΥΠΠΟΑ και ορίζεται η έναρξη εφαρμογής του την 1η.1.2024.
Εισάγονται ρυθμίσεις για την αντιμετώπιση των αρνητικών συνεπειών της πανδημίας στο χώρο του πολιτισμού και την παραχώρηση στο ΥΠΠΟΑ του ακινήτου όπου στεγάζεται το αρχαιολογικό μουσείο Κιλκίς.
