Η δουλειά, οι επαφές, οι προσπάθειες σε πολλά επίπεδα, αποδίδουν για την επιστροφή των Παρθενώνειων γλυπτών στην Αθήνα. Ταυτοχρόνως, φαίνεται πως πολλοί παράγοντες, διεθνείς και εσωτερικοί, είναι θετικοί. Η Ελλάδα όχι μόνο δεν άφησε καμιά ευκαιρία να πέσει κάτω τα τελευταία τρία χρόνια, αλλά και δημιούργησε νέες. Ετσι, όπως όλα δείχνουν, στο δύσκολο έτσι κι αλλιώς έργο του επαναπατρισμού των μαρμάρων του Παρθενώνα, βλέπουμε για πρώτη φορά φως στην άκρη του τούνελ .
Πριν βρεθούμε στη διεθνή συγκυρία κατά την οποία όλα τα μουσεία, ύστερα από κατασχέσεις εισαγγελικών αρχών και υποχρεωτική επιστροφή παράνομων αντικειμένων σε χώρες προέλευσής τους, η Ελλάδα είχε φροντίσει να κάνει ένα σημαντικό βήμα στην UNESCO. Στην ολομέλεια της επιτροπής για την Επιστροφή Πολιτιστικών Αγαθών στις χώρες προέλευσης, πήραμε ένα ψήφισμα σύμφωνα με το οποίο η Μεγάλη Βρετανία υποχρεούται να συζητήσει το θέμα των Μαρμάρων με την Αθήνα. Όχι σε επίπεδο μουσείων, αλλά σε επίπεδο κυβερνήσεων.
Εκείνο τον καιρό είχαν ήδη ξεκινήσει οι προσπάθειες του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για να περιληφθεί στη συνάντηση με τον Μπόρις Τζόνσον, συζήτηση και για το θέμα αυτό. Και μπορεί η απάντηση του Τζόνσον να ήταν τυπική, όμως ο πρωθυπουργός και οι συνεργάτες του είχαν κάνει ειδική προετοιμασία για τη συνέχεια.
Προετοιμασία που προέβλεπε και επαφές με τον πρόεδρο των επιτρόπων (trustees) του Βρετανικού Μουσείου Τζορτζ Οσμπορν και νέες κινήσεις στην UNESCO. Οι προσπάθειες και οι επαφές του πρωθυπουργού συνεχίστηκαν, πάντοτε σε αγαστή συνεργασία με την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και άλλους υπουργούς.
Πριν από λίγες ημέρες, ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε δηλώσει σε ακροατήριο στο London School of Economics ότι αισθάνεται πως υπάρχει πρόοδος στο θέμα και ότι είναι δυνατή η επίτευξη μιας λύσης. Συγκεκριμένα, στην έναρξη της συζήτησης και ερωτηθείς για τη συνάντησή του με τον βασιλιά Κάρολο στο Κάστρο του Γουίνδσορ, ο κ. Μητσοτάκης είπε ότι δεν θέλει να υπεισέλθει σε λεπτομέρειες για τις συζητήσεις που γίνονται, αλλά «μπορεί να βρεθεί μια win-win λύση, που θα οδηγήσει στην επανένωση των Γλυπτών και παράλληλα θα λαμβάνει υπόψη τις ανησυχίες που έχει το Βρετανικό Μουσείο».
Ακολούθησε δημοσιογραφική έρευνα, που αποκάλυψε ότι η ελληνική κυβέρνηση βρίσκεται σε προκαταρκτικές συνομιλίες με το βρετανικό Μουσείο για τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Ο υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης, το επιβεβαίωσε στον Guardian. “Είναι αλήθεια ότι υπάρχει διάλογος μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και του Βρετανικού Μουσείου”, είπε ο κ. Γεραπετρίτης συνεχίζοντας: “Αυτή τη στιγμή, πρόκειται για προκαταρκτικές συνομιλίες και, ναι, έχω συναντήσει τον επικεφαλής του Βρετανικού Μουσείου, Τζορτζ Όσμπορν”.
Σε άρθρο του το περασμένο Σάββατο η βρετανική εφημερίδα αποκαλύπτει ότι ανώτεροι Έλληνες αξιωματούχοι «έχουν πραγματοποιήσει “προκαταρκτικές” συνομιλίες με το Βρετανικό Μουσείο σε κάτι που θα μπορούσε να ισοδυναμεί με τεκτονική αλλαγή στην επίλυση της μακροβιότερης πολιτιστικής διαμάχης στον κόσμο: τον επαναπατρισμό των Μαρμάρων του Παρθενώνα του 5ου αιώνα π.Χ. στην Αθήνα».
Επίσης, σημειώνει ότι αξιωματούχοι, μεταξύ των οποίων και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, είχαν συναντηθεί με τον διευθυντή του Βρετανικού Μουσείου, σε ξενοδοχείο πέντε αστέρων του Λονδίνου την περασμένη Δευτέρα.
Το πιθανότερο σενάριο επίλυσης είναι η ιδέα μιας «μακροπρόθεσμης πολιτιστικής συνεργασίας» μεταξύ του Βρετανικού Μουσείου και της Ελλάδας. Μιας συμφωνίας που θα επιτρέψει την επανένωση των Γλυπτών στο Μουσείο της Ακρόπολης και επίσης θα δώσει τη δυνατότητα στο Βρετανικό Μουσείο να οργανώσει προσωρινές εκ περιτροπής εκθέσεις με σπάνια αρχαία ελληνικά τεχνουργήματα που θα στέλνει η Ελλάδα με μακροχρόνιο δανεισμό. Αυτές οι πολύ λεπτές διαπραγματεύσεις, ωστόσο, κρύβουν μεγάλες δυσκολίες.
Ο Τζορτζ Οσμπορν, μιλώντας στους επιτρόπους, δήλωσε: «υπάρχουν μακροπρόθεσμες συνεργασίες που πρέπει να γίνουν», αν και προειδοποίησε επίσης ότι η διάλυση της συλλογής του μουσείου «δεν πρέπει να γίνει η απρόσεκτη πράξη μιας και μόνο γενιάς».
Η διεθνής εκστρατεία για την αποκατάσταση λεηλατημένων πολιτιστικών αγαθών κερδίζει δυναμική. Το ίδιο και η επανένωση των κατακερματισμένων γλυπτών του Παρθενώνα. Αυτών που όπως έχει πει προσφυώς ο γενικός διευθυντής του Μουσείου Ακροπόλεως Νίκος Σταμπολίδης, κατά τη διάρκεια διεθνούς συνάντησης, προς το παρόν είναι τα «μάρμαρα του Παρθενώνα». Εκτίθενται χωρίς αναφορά στο μνημείο ή στην ιστορία τους στις αίθουσες του Βρετανικού Μουσείου. Θα μεταμορφωθούν όμως στα «Γλυπτά του Παρθενώνα» μόλις έρθουν στην Αθήνα και συνεκτεθούν με τα υπόλοιπα τμήματα της ζωφόρου, υπό τη σκιά του Παρθενώνα, μέσα στο αθηναϊκό φως.
Το λεπτό ζήτημα είναι πώς το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ελλάδα θα αντιμετωπίσουν το ακανθώδες ζήτημα της ιδιοκτησίας των γλυπτών. Μέχρι στιγμής υπάρχουν δύο αδιέξοδα: ένα ο νόμος του 1963 που απαγορεύει στο Βρετανικό Μουσείο να επιστρέψει ή να δωρίσει αντικείμενα από τις συλλογές του, οπουδήποτε και για όποιον λόγο. Το δεύτερο είναι η επιμονή των Βρετανών να αποδεχτούμε κυριότητα σε αυτούς, κάτι που η ελληνική κυβέρνηση αρνείται κατηγορηματικά. Εκεί έχει μείνει η διαπραγμάτευση, όπως συμπεραίνουμε από διάφορες δηλώσεις και αυτό το ζήτημα εξακολουθεί να διερευνάται.
Σύμφωνα με όσα μετέδωσε χθες ο ανταποκριτής του ΑΝΤ1 στη Μεγάλη Βρετανία, Ισαάκ Καριπίδης, υπάρχει το ενδεχόμενο να δημιουργηθεί ένα παράρτημα του Βρετανικού Μουσείου στη χώρα μας. Κάτι τέτοιο θα έκανε την επιστροφή των Γλυπτών αρκετά πιο εύκολη υπόθεση, είπε. Τις πληροφορίες απέδωσε σε ανώτερο κρατικό αξιωματούχο της Βρετανίας, που ασχολείται με το θέμα.
Η πρόταση έχει κατατεθεί με κάποια μορφή της πριν από χρόνια, από τον τότε υπουργό Πολιτισμού Ευάγγελο Βενιζέλο, αλλά δεν είχε προχωρήσει για διάφορους λόγους. Δεν είναι σαφές αν έχει εξεταστεί από την ελληνική κυβέρνηση ξανά, ή αν πρόκειται για εκτίμηση του Βρετανού αξιωματούχου. Ετσι κι αλλιώς, οι εκτιμήσεις θα είναι πολλές όλο αυτό τον καιρό, ώσπου να καταλήξουν οι αρμόδιοι σε κάποια λύση. Οι πρώτες πληροφορίες, πάντως, θέλουν την ελληνική πλευρά να μην έχει στη σκέψη της την εκ νέου συζήτηση παρόμοιας πρότασης.
Εάν οι συζητήσεις και οι διαπραγματεύσεις ευοδοθούν, θα έχουμε μια μεγάλη εθνική νίκη. Αλλωστε, πάνω από το 50% των Βρετανών δηλώνει πως είναι υπέρ της επιστροφής των γλυπτών που άρπαξε ο Ελγιν το 1802.
Το ερώτημα είναι αν θα πειστούν όλοι πως η λύση ενός εθνικού θέματος αποτελεί μεγάλη επιτυχία ή αν οι γνωστές κορώνες της αντιπολίτευσης θα ακουστούν και πάλι. Ηδη, αυτό που υπογείως διακινείται είναι ότι δεν πρέπει οι διαπραγματεύσεις να είναι μυστικές, αλλά πρέπει να είναι φανερές και να διεξάγονται από επιτροπή!
Κάποιος πρέπει να τους μιλήσει επειγόντως για διπλωματία.
