Τις τελευταίες μέρες βομβαρδιζόμαστε σε καθημερινή βάση από δυσάρεστες, σκοτεινές και θλιβερές ειδήσεις. Από τη μία η κρίση του κορωνοϊού που τείνει να εξελιχθεί σε εξίσωση για δυνατούς λύτες και από την άλλη η κατάσταση στα ελληνοτουρκικά με τις ακανθώδεις και πολυποίκιλες πτυχές. Σε μια επικαιρότητα που μονοπωλείται διαρκώς από τα δύο αυτά ζητήματα, σαν κεραυνός εν αιθρία έσκασε το περιστατικό με τον παίκτη του Big Brother, o οποίος παρουσιάζοντας την κουλτούρα του βιασμού ως κάτι μη μεμπτό, φυσιολογικό και καθημερινό, μετέφερε το χειρότερο πεζοδρόμιο στις τηλεοπτικές οθόνες. Είχε προλάβει φυσικά να διατυπώσει τις απόψεις του και για τους ομοφυλόφιλους, το γυναικείο φύλο και τους ανθρώπους με παραπάνω κιλά.
Γράφει ο Δημήτρης Τζανιδάκης
Δίχως διάθεση να παραστήσω το δικαστή, εκτιμώ πως η απόδοση του μεγαλύτερου μέρους των ευθυνών στον 31χρονο παίκτη από την Κρήτη, συνιστά μια καθόλα επιφανειακή προσέγγιση που το μόνο που επιτυγχάνει είναι διαιωνίζει, αντί να επιλύει το πρόβλημα. Το δριμύ «κατηγορώ» και η στρέψη των προβολέων επάνω στον παίκτη αποτελούν πρώτης τάξεως ευκαιρία να αποσιωπηθούν τα βαθύτερα αίτια και η πραγματική διάσταση του προβλήματος.
Σύμφωνα με το λεξικό του Cambridge, το φαινόμενο ντόμινο (domino effect) ορίζεται ως μια κατάσταση στην οποία ένα αποτέλεσμα προκύπτει από μια σειρά άλλων αλυσιδωτών αποτελεσμάτων. Κατ’ επέκταση, ούτε θα προέκυπτε ο συγκεκριμένος ομοφοβικός ψευτονταής, ούτε το κανάλι θα επέλεγε να προβάλλει το συγκεκριμένο ριάλιτι, αν δε λειτουργούσε ως κοινός παρονομαστής -υπό τη μορφή σχέσης αιτίας-αιτιατού- ένα τηλεοπτικό και καταναλωτικό κοινό που θέλγεται από του αυτού επιπέδου και αισθητικής εκπομπές.
Ενδέχεται άλλωστε, η μετατροπή ενός ομολογουμένως χαμηλής στάθμης ανθρώπου σε εύκολο στόχο και αποδιοπομπαίο τράγο να εξυπηρετεί μια κοινωνία συλλήβδην, η οποία διαχρονικά έχει μάθει να κρύβει τα προβλήματά της «κάτω από το χαλί». Ένα χαλί που πλέον δε μπορεί να κρύψει άλλα, και μας φέρνει αντιμέτωπους με τον καθρέπτη της αποτυχίας μας και τις διαχρονικές βαρύτατες ευθύνες μας ως πολιτεία και κοινωνία, σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο.
Αναμφίβολα οι ευθύνες του καναλιού είναι βαρύτατες καθώς αντί να επιλέξει να προβάλει υγιή πρότυπα, προτίμησε στο βωμό του «ντόρου» και της τηλεθέασης να βάλει στο ίδιο καζάνι ρατσιστές, ομοφοβικούς, σεξιστές κλπ. Αντί να αναλογιστεί πως ένα ισχυρό μέσο επικοινωνίας επηρεάζει, διαμορφώνει συνειδήσεις και οφείλει να διαπαιδαγωγεί την κοινή γνώμη και ιδίως τους νέους, αποφάσισε να ευτελίσει κάθε έννοια δημοκρατίας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στοιχειώδους ευπρέπειας.
Φυσικά και ένα κανάλι είναι επιχείρηση που επιζητά το κέρδος, αλλά όποιος γνωρίζει τις θεμελιώδεις αρχές της οικονομικής θεωρίας, αντιλαμβάνεται πως η ζήτηση και η προσφορά είναι οι δύο αλληλένδετες δυνάμεις που καθορίζουν τις οικονομικές ισορροπίες. Κατ’ επέκταση, χωρίς πρόθυμους καταναλωτές, δεν υπάρχει και προϊόν προς κατανάλωση. Καταλήγουμε, λοιπόν, στο συμπέρασμα πως από τον υπεύθυνο προγράμματος και τον ιδιοκτήτη του εκάστοτε καναλιού μέχρι το διαφημιζόμενο και τον τηλεθεατή, όλοι λίγο πολύ έχουμε συμβάλει στο να διαμορφωθεί η σημερινή τελματώδης και τοξική κατάσταση.
Προς τα τέλη της ζωής του, και σε έναν πολιτικό και κοινωνικό χρόνο που εφάμιλλα ζητήματα απουσίαζαν από το δημόσιο διάλογο, ο Μάνος Χατζιδάκις είχε πει πως «η μόνη αντιβίωση για την καταπολέμηση του κτήνους που περιέχουμε μέσα μας είναι η Παιδεία». Η αληθινή παιδεία και όχι η ανεύθυνη εκπαίδευση, η παιδεία που δεν εφησυχάζει και πολλαπλασιάζει τα ερωτήματα, η παιδεία που διαμορφώνει σύγχρονους σκεπτόμενους ανθρώπους με κρίση, σεβασμό και αυτοσεβασμό, επίπεδο και αισθητική. Ανθρώπους με ενσυναίσθηση και συναισθηματική νοημοσύνη, που δεν φοβούνται το διαφορετικό και δε διαχωρίζουν τους ανθρώπους με βάση το φύλο, την εμφάνιση και τη σεξουαλική προτίμηση. Η αισθητική είναι η ηθική του μέλλοντος, και τελικά η παιδεία είναι το πρόβλημα και η λύση του προβλήματος μαζί.
