“Για την Ευρώπη”, ήταν ο τίτλος του μικρού αλλά τόσο γόνιμου βιβλίου που συνέγραψε ο – δικαιωματικά επιλεγόμενος “πατέρας της Ευρώπης” –
Robert Schuman, ο οποίος στον πρόλογο ανέφερε τα εξής: ” Η Ευρώπη δεν θα οικοδομηθεί σε μια μέρα, ούτε θα οικοδομηθεί χωρίς διαφωνίες. Τίποτα το μόνιμο δεν είναι εύκολο να γίνει και να ολοκληρωθεί“, ενώ στην διακήρυξή του υπήρχε η εξής προφητική φράση : “Η Ευρώπη δεν θα δημιουργηθεί δια μιας, ούτε ως ένα συνολικό οικοδόμημα. Θα διαμορφωθεί μέσα από συγκεκριμένα επιτεύγματα που θα δημιουργήσουν πρώτα μια πραγματική αλληλεγγύη“.
Του Γιάννη Χατζή
Η καθιέρωση της 9ης Μαΐου, ως “Ημέρα της Ευρώπης”, αποτελεί φόρο τιμής στο διορατικό σχέδιο Schuman που σηματοδότησε την απαρχή και γέννηση της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, πέντε χρόνια μετά από την ημέρα του τερματισμού του Β΄ παγκοσμίου πολέμου, γνωστή και ως “VE Day”.
H υλοποίηση του οράματος της Ευρωπαϊκής ενοποίησης, υπήρξε ένα από τα ορόσημα που χαρακτήρισαν τον 20ο αιώνα.
Εβδομήντα χρόνια μετά, χρόνια ειρήνης, ενότητας και αλληλεγγύης, πολλά γεγονότα έλαβαν χώρα και έγιναν πραγματικότητα, με σημαντικότερο το ότι η Ευρωπαϊκή ιδέα και το πνεύμα αλληλεγγύης ρίζωσαν και εδραιώθηκαν στην συνείδηση πολιτών και ηγετών.
Στο διάστημα αυτό δεν υπήρξαν μόνο επιτεύγματα, υπήρξαν αναμφίβολα δυσχέρειες και προβλήματα, πολλά από τα οποία εξακολουθούν και σήμερα να υφίστανται.
Η Ευρώπη είναι σύστημα αξιών. Γι’ αυτό, ο συνθετικός της ρόλος και οι αξίες της, που είναι η κοινή βάση του πολιτισμού μας, μπορεί και πρέπει να γίνουν ο συνδετικός κρίκος και η κινητήριος δύναμη της Ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ώστε να ξεπερνούνται εμπόδια και να επιλύονται προβλήματα.
Ένα τέτοιο πρόβλημα είναι και η υγειονομική κρίση που βιώνουμε από την πανδημία που έπληξε τον πλανήτη και πολύ περισσότερο την Ευρώπη, με την ύφεση να γιγαντώνεται και να επιφέρει σοβαρά πλήγματα στην οικονομία.
Συνεπώς, η επόμενη μέρα διαγράφεται εξαιρετικά δύσκολη και θα απαιτηθεί να βρούμε πρόσφορες λύσεις μέσα από νέες ισορροπίες, ώστε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά επερχόμενους κινδύνους και τις όποιες άλλες μεγάλες αλλαγές που θα προκύψουν.
Η Ευρώπη τώρα, περισσότερο από ποτέ, χρειάζεται μια καινούργια διαφορετική αρχιτεκτονική και ένα καινούργιο όραμα.
Χρειάζεται, όπως και τότε, εμπνευσμένες και διορατικές ηγεσίες, ώστε να υπερκεραστούν μικρόψυχες και κοντόφθαλμες λογικές, κυρίως των πλούσιων μελών – κρατών τα οποία πρέπει να κατανοήσουν ότι η πανδημία πλήττει τους πάντες δίχως εξαίρεση.
Μπροστά λοιπόν σε ένα περίπλοκο και προφανώς αβέβαιο αύριο, η Ευρώπη χρειάζεται ένα νέο κύμα ιδεών που θα κινήσει τα νήματα της ιστορίας αλλά και καινοτόμες αλλαγές, ρεαλιστικές, στοχευμένες και υλοποιήσιμες προτάσεις, με απλοποίηση των πολιτικών.
Χρειάζεται, για την αντιμετώπιση αυτής της κρίσης και των συνεπειών της, να επιδείξει τόλμη, έμπνευση και προσαρμοστικότητα στις νέες συνθήκες, αλλά και υιοθέτηση μιας αναγκαίας “Νέας Ενιαίας Πράξης“ που θα ενδυναμώσει την λειτουργία της Ένωσης και θα συμβάλλει στην επιβίωσή της.
Η Ευρώπη άλλωστε, όπως είχαν προβλέψει οι “πατέρες” της, είναι ένα οικοδόμημα που χτίζεται αργά και σταδιακά, από κρίση σε κρίση.
Και όπως είχε γράψει ο Zean Monnet, ” οι άνθρωποι αποδέχονται την αλλαγή μόνο όταν αντιμετωπίζουν την αναγκαιότητα και αναγνωρίζουν την αναγκαιότητα μόνο όταν αντιμετωπίζουν κρίσεις“.
Δεν υπάρχει λοιπόν καιρός για χάσιμο.
Σήμερα παρά ποτέ, θέλουμε μια Ευρωπαϊκή Ένωση με περισσότερη Ευρώπη, αλλά και περισσότερη Ένωση.
Μια επανεκκίνηση για την Ευρώπη του πλουραλισμού, της συνοχής, της ασφάλειας και της ισότητας, μέσα από μια νέα πολιτική αντίληψη, με επίκεντρο τον άνθρωπο.
Χρειαζόμαστε περισσότερη κατανόηση και καλύτερη συνεργασία, για να αντιμετωπίσουμε την μεγαλύτερη από την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης υγειονομική κρίση, την μεγαλύτερη κοινωνική και οικονομική δοκιμασία, με πνεύμα αλληλεγγύης.
Και η αλληλεγγύη για την Ευρώπη, το «κοινό μας σπίτι», δεν είναι απλά μονόδρομος, αλλά ασφάλεια ζωής για τους λαούς μας, που είναι η πηγή δύναμής της και μοιράζονται τις ίδιες θεμελιώδεις αξίες που την γέννησαν.
Έτσι, τότε, η πατρίδα μας όπως και η κάθε χώρα μέλος θα καταφέρει να βγει πιο δυνατή από την Πανδημία και την πολυεπίπεδη κρίση, μόνο αν η Ευρώπη αναπτύξει ένα δίχτυ ασφαλείας και αναδυθεί από τον εφιάλτη πιο δυνατή και ενωμένη.
Η επιβίωση της Ευρώπης εξαρτάται λοιπόν, από την βούληση και την σοφία εκείνων που την ορίζουν αλλά και απ’ όλους εμάς.
Παρά τα λάθη και τα προβλήματα, παρά την κρίση – υγειονομική και οικονομική – και τις θυσίες που επωμισθήκαμε, εξαρτάται από εμάς να καλύψουμε τα όποια επικίνδυνα κενά και ρήγματα στο ενωσιακό μας οικοδόμημα, ώστε η Ευρώπη να παραμείνει για τους λαούς της το ασφαλέστερο λιμάνι που θα μας δίνει θάρρος και ελπίδα για το αύριο.
Ωστόσο η σημερινή ιστορική μέρα, μας δίνει μια ακόμα ευκαιρία για να θυμηθούμε – και να γιορτάσουμε από το σπίτι αυτή τη φορά – τις ιδέες και αξίες στις οποίες εδράζεται ή Ε.Ε. και όλα όσα μας ενώνουν ως ευρωπαίους πολίτες.
Ας ονειρευτούμε με πίστη και ας πορευτούμε με ανεκτικότητα, σεβασμό και συνεργασία.
*Ο Γιάννης Χατζής είναι δημοσιογράφος
