today-is-a-good-day
14.7 C
Athens

Ένα νέο κύμα διαφωνούντων στην ανατολική Ευρώπη αγωνίζεται κατά του λαϊκισμού

*της Ναταλί Νουγκερέντ

Το μέλλον της Ευρώπης φαίνεται ζοφερό αυτές τις ημέρες: ο φαύλος κύκλος του Brexit συνεχίζεται, ο Εμανουέλ Μακρόν και η Ανγκελα Μέρκελ εμφανίζονται αποδυναμωμένοι, ενώ η όχι και τόσο αστεία commedia dell’arte των ιταλών λαϊκιστών γίνεται όλο και χειρότερη. Αν στρέψουμε όμως το βλέμμα μας προς ανατολάς, βλέπουμε κάποια καλά νέα. Στην κεντρική Ευρώπη, τα δημοκρατικά κινήματα κερδίζουν έδαφος. Και από ορισμένες πλευρές είναι πιο γενναία και επίμονα από εκείνα που συναντάμε στις χώρες της δυτικής Ευρώπης. Τα κινήματα αυτά μπορεί να διαμορφώσουν την ΕΕ με τρόπους που λίγοι μπορεί να φανταστούν.

Επιστρέφω από τη Σλοβακία, όπου είδα χιλιάδες ανθρώπους να διαδηλώνουν στην κεντρική πλατεία της Μπρατισλάβα εναντίον της διαφθοράς. Τα πλήθη στέκονταν μέσα στο κρύο και άκουγαν ακτιβιστές, στην πλειοψηφία τους φοιτητές και καλλιτέχνες, να καταγγέλλουν τη διαφθορά και τον κυνισμό των κυβερνώντων. Οι διαδηλώσεις αυτές οργανώνονται κάθε Παρασκευή κοντά σε ένα αυτοσχέδιο μνημείο που τιμά τη μνήμη του 27χρονου δημοσιογράφου Γιαν Κούτσιακ ο οποίος δολοφονήθηκε τον Φεβρουάριο μαζί με την αρραβωνιαστικιά του. Οι διαδηλώσεις που πραγματοποιούνται από τότε είναι μεγαλύτερες από εκείνες του 1989 στην τότε Τσεχοσλοβακία.

Κάθε χώρα έχει φυσικά την ιστορία της, αλλά τα γεγονότα στη Σλοβακία αποτελούν μέρος μιας γενικότερης τάσης σε όλη την περιοχή: μια νέα γενιά κεντροευρωπαίων κινητοποιείται για τη σωτηρία δημοκρατικών αξιών που τελούν υπό απειλή. Οι νέοι άνθρωποι που διαδηλώνουν είναι ιδιαίτερα αποφασισμένοι και παθιασμένοι καθώς έχουν οικογενειακές μνήμες από τη ζωή σε ένα αυταρχικό σύστημα. Το περασμένο Σαββατοκύριακο, ακτιβιστές και διανοούμενοι από την Ουγγαρία, τη Ρουμανία, την Τσεχική Δημοκρατία και την Πολωνία συναντήθηκαν στην Μπρατισλάβα για να συζητήσουν τις ιδέες τους σε μια διάσκεψη με τίτλο «Ας διεκδικήσουμε το αδύνατο» – αναφορά στα συνθήματα της εξέγερσης του Μάη του ’68.

Αλλά και στην Πράγα γίνονται διαδηλώσεις εναντίον του ολιγάρχη πρωθυπουργού Αντρέι Μπάμπις που κατηγορείται για διαφθορά. Ο Μπάμπις λέει ότι δεν θα παραιτηθεί ποτέ, αλλά έχει ενδιαφέρον ότι έγιναν διαδηλώσεις στις 17 Νοεμβρίου, επέτειο της Βελούδινης Επανάστασης του 1989.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι πρόσφατες εξελίξεις στην Πολωνία, όπου η αντιπολίτευση αποκόμισε σημαντικά κέρδη στις πρόσφατες δημοτικές εκλογές κερδίζοντας τον έλεγχο όλων των μεγάλων πόλεων. Το κυβερνών κόμμα του Νόμου και της Δικαιοσύνης θα πρέπει να καταβάλει μεγάλη προσπάθεια για να κερδίσει τις ευρωεκλογές του 2019 και τις βουλευτικές εκλογές που θα ακολουθήσουν. Κάτι τέτοιο θα αποτελέσει σημαντική εξέλιξη, καθώς η Πολωνία είναι μια μεγάλη χώρα της ΕΕ. «Η Πολωνία θα επιστρέψει», μου είπε ένας γνωστός πολωνός συγγραφέας και διανοούμενος, εννοώντας τη δημοκρατική, φιλοευρωπαϊκή Πολωνία.

Στη Ρουμανία, η κοινωνία των πολιτών σφύζει από ζωή μετά τις μαζικές διαδηλώσεις που έγιναν στον Αύγουστο εναντίον των σχεδίων της κυβέρνησης να ματαιώσει τα μέτρα κατά της διαφθοράς. Ενας ρουμάνος ακτιβιστής μού περιέγραψε πώς τα πλήθη εξακολουθούν να πραγματοποιούν σιωπηρές καθημερινές διαμαρτυρίες στην πόλη Σιμπίου της Τρανσυλβανίας, μπροστά στα γραφεία του κυβερνώντος κόμματος. «Στεκόμαστε στην κεντρική πλατεία και διαβάζουμε κείμενα και στίχους του Χένρι Ντέιβιντ Θορώ για την ανυπακοή», λέει χαμογελώντας.

Ακόμη και ο ισχυρός άνδρας της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπαν δεν αισθάνεται τόσο ασφαλής – τουλάχιστον στις ευρωπαϊκές του φιλοδοξίες. Ο άνθρωπος που παρουσιάζεται ως ιδεολόγος της «αντιφιλελεύθερης δημοκρατίας» και υπέρμαχος των «χριστιανικών» αξιών δέχεται πλέον κριτική από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα. Πηγές από την κεντρική Ευρώπη με διαβεβαιώνουν ότι ο Ορμπαν θα αποβληθεί από το κόμμα μετά τις ευρωεκλογές. Και η εικόνα του στιγματίστηκε ακόμη περισσότερο από το πολιτικό άσυλο που χορήγησε στον πρώην πρωθυπουργό της ΠΓΔΜ Νίκολα Γκρούεφσκι. Το ανέκδοτο που κυκλοφορεί στη Βουδαπέστη είναι ότι «ο Ορμπαν δεν έχει πια πρόβλημα με τους εγκληματίες μετανάστες».

Πρέπει να είμαστε λοιπόν προσεκτικοί με το απλουστευτικό αφήγημα που εμφανίζει την ανατολική Ευρώπη ως ένα ομοιογενές φυτώριο αυταρχισμού. Υπάρχει αντίσταση. Τα παιδιά των αγωνιστών υπέρ της δημοκρατίας το 1989 θέλουν να αποδείξουν ότι η αλήθεια και η αξιοπρέπεια μπορεί να κερδίσουν ξανά. Η σωτηρία της Ευρώπης μπορεί να έρθει από τα ανατολικά.

*Η Ναταλί Νουγκερέντ είναι πρώην διευθύντρια της Monde

Πηγή: The Guardian

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ