*Του Sebastian Schoepp
Ήταν το 2010, όταν ο γηραιός γάλλος βετεράνος αντιστασιακός Stephane Hessel έστειλε το εξής μήνυμα στη νεολαία της Ευρώπης: «Ξεσηκωθείτε!». Εννοούσε την εξέγερση ενάντια σε μια πολιτική λιτότητας, που λόγω της τραπεζικής κρίσης απειλούσε να καταστρέψει εκ θεμελίων τη ζωή του ευρωπαϊκού Νότου, ενάντια στην εκμετάλλευση του πλανήτη, ενάντια στην περιφρόνηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ένας σύντομος αριστερός άνεμος έπνεε στην Ευρώπη. Το κίνημα Blockupy εξεγειρόταν ενάντια στην κυριαρχία των τραπεζών.
Στην Ισπανία, οι αγανακτισμένοι είχαν ξεκινήσει μια φάση κοινωνικής συμμετοχής, που μετέβαλε το κομματικό σύστημα, στη Γαλλία ήρθε ο Francois Hollande στην εξουσία και στην Ελλάδα ο ΣΥΡΙΖΑ. Αυτά είναι πλέον ιστορία.
Επτά χρόνια αργότερα η γερμανίδα πολιτικός της Αριστεράς Sahra Wagenknecht ΦΩΝΑΖΕΙ «Σηκωθείτε!», αλλά λίγοι φαίνεται πως συγκινούνται.Ο Έλληνας Γιάνης Βαρουφάκης, κάποτε είδωλο της Αριστεράς, είναι πλέον απλώς κάποιος που δίνει διαλέξεις. Στη Γαλλία η άνοδος του Emmanuel Macron έκανε την Αριστερά σχεδόν να εξαφανιστεί στην ασημαντότητα. Πολλοί άνθρωποι μεν είναι κατά κάποιον τρόπο δυσαρεστημένοι με την κατάσταση που επικρατεί στον κόσμο και με την κοινωνική δυσπραγία, αλλά μόνο λίγοι είναι αυτοί που θεωρούν ακόμα αντίδοτο τον αντικαπιταλισμό. Η ανάγκη για δικαιοσύνη έμεινε πολιτικά άστεγη.
Αυτό οφείλεται σε πολλούς λόγους. Αφενός η Αριστερά δεν κατάφερε κατά την πρόσφατη, σύντομη άνθισή της να πάρει πόντους στον εξ υπαρχής δικό της χώρο και να καταδείξει μια εναλλακτική προς την οικονομία της αγοράς. Η Ελλάδα π.χ. δεν βγήκε από την παγίδα του χρέους, επειδή ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας εφήρμοσε την εναλλακτική πολιτική που υποσχέθηκε, αλλά επειδή υπέκυψε στις εντολές των Βρυξελλών. Κι αυτό δεν ήταν ό,τι περίμεναν οι ψηφοφόροι του. Έτσι, η τελευταία αριστερή κυβέρνηση της Ευρώπης, στις επόμενες εκλογές, μάλλον θα πάρει το δρόμο που έχει ήδη νωρίτερα πάρει η σοσιαλδημοκρατία: προς το περιθώριο.
Προ πολλού η έννοια της ‘αριστεράς’ δεν συνδέεται αναγκαστικά με την κριτική του καπιταλισμού, αλλά περιορίζεται σε αιτήματα για ισότητα των φύλων και προστασία των μειονοτήτων. Αυτό δεν είναι λάθος, αλλά αυτές είναι ταυτόχρονα και φιλελεύθερες αξίες. Με αποτέλεσμα ο δυτικός κόσμος σήμερα να χωρίζεται σε ένα φιλελεύθερο στρατόπεδο εκείνων που επωφελούνται από τις παγκόσμιες ανταλλαγές και υποστηρίζουν τις ανοιχτές κοινωνίες και σε ένα εθνικιστικό ακροδεξιό στρατόπεδο, που αναζητά τη σωτηρία του στην εθνική ταυτότητα και την περιχαράκωση, με όλο και περισσότερους οπαδούς από την Ουγγαρία μέχρι την Καταλωνία. Προφανώς, ένα αριστερό, πολυσυλλεκτικό κίνημα και οι ουτοπίες του δεν χωρούν ανάμεσά τους.
Αυτό προκαλεί κατάπληξη, γιατί πολλά συνηγορούν υπέρ της άποψης ότι ένα οικονομικό σύστημα που εξαρτάται από την αδιάκοπη συσσώρευση αγαθών και χρημάτων αναγκάζεται να επιβαρύνει τα αποθέματα του πλανήτη. Για ανα αλλάξει αυτό, δεν αρκεί να αλλάξει λιγάκι η παλέτα προϊόντων. Όποιος οδηγεί ηλεκτρικό αυτοκίνητο ή πληρώνει εισφορά για το κλίμα, κάνει κάτι καλό, αλλά δεν σώζει τον πλανήτη, παρά μόνο τη συνείδησή του.
Η Ευρώπη του 2018 όμως νομίζει ότι έχει άλλα προβλήματα. Κι όμως, αυτό που μερικοί ονομάζουν προσφυγική κρίση, δεν είναι τελικά παρά μια αντίδραση σε μια κακή κατάσταση, για την οποία είναι συνυπεύθυνος και ο παγκόσμιος καπιταλισμός, λόγω του οικονομικού διαχωρισμού του κόσμου σε νικητές και ηττημένους. Αυτό θα ήταν πράγματι κάτι, εναντίον του οποίου θα άξιζε να ξεσηκωθούμε.
*Ο Sebastian Schoepp είναι αρθρογράφος στην Süddeutsche Zeitung
