*Του Κώστα Κωτούλα
Γνωριμία με τον Doyle
Ο Doyle ήταν ένα τυπικό τέκνο της Βικτωριανής Βρετανίας.
Ή, μάλλον, ήταν ένα τυπικό δείγμα των τέκνων της κατώτερης τάξης της Βικτωριανής Βρετανίας. Με σχετική οικονομική άνεση από τα παιδικά του χρόνια, οικότροφος σε Ιησουητικό σχολείο, με σπουδές ιατρικής στο Πανεπισήμιο του Εδιμβούργου, με ταξίδια σε διάφορους προορισμούς της (πάλαι ποτέ) Αυτοκρατορίας.
Είχε βέβαια και το θέμα ότι του άρεσε να γράφει. Και, ήδη το 1880, κατά τη διάρκεια των σπουδών του, είχε διαπιστώσει ότι «το χρήμα βγαίνει και με άλλους τρόπους, όχι μόνο με το να γεμίζει φιάλες», όταν δημοσίευσε ανώνυμα στο Χριστουγεννιάτικο Τεύχος του London Society την ιστορία του The American’sTale.
Γνωριμία με το Holmes
Και, ακριβώς επειδή του άρεσε να γράφει, αφιέρωνε το χρόνο που δεν τον απασχολούσε η πελατεία του (δηλαδή τις περισσότερες ώρες της ημέρας) στο γράψιμο. Προβαίνει σε αρκετές εκδοτικές προσπάθειες, ενώ παράλληλα αρθρογραφεί για διάφορα θέματα, με εξαιρετική και επιθετική πειστικότητα μάλιστα υπέρ του υποχρεωτικού εμβολιασμού! Και φτάνουμε στο 1887, όταν εκδίδει στο περιοδικό Beeton’s Christmas Annual το μυθιστόρημα “A Study in Scarlet” (στα Ελληνικά έχει κυκλοφορήσει ως «Σπουδή στο Κόκκινο»). Εκεί, πέραν του μυστηρίου και της λύσης του, συστήνονται στο κοινό και δύο χαρακτήρες που, εκατόν τριάντα ένα χρόνια μετά, εξακολουθούν να κερδίζουν την αφοσίωση του κοινού: ο δύστροπος, απότομος, αντικοινωνικός, ψυχωτικός, κυνικός και αδιανόητα ευφυής Σέρλοκ Χολμς και ο εκ των περιστάσεων συγκάτοικος και συνεργάτης του, απόστρατος στρατιωτικός γιατρός Τζον Γουάτσον. Τρία χρόνια μετά, κυκλοφόρησε και δεύτερο μυθιστόρημα με τους ίδιους πρωταγωνιστές, το “The Sign of the Four” (στα Ελληνικά «το Σήμα των Τεσσάρων»). Ο Χολμς είχε ήδη κερδίσει το Βρετανικό κοινό.
Στα επόμενα χρόνια, ο Doyle άνοιξε ιατρείο στο Λονδίνο. Το πιθανότερο είναι ότι κυριολεκτικά δεν σταύρωσε πελάτη. Και έτσι, αποφάσισε να το κλείσει και να αρχίσει να γράφει και πάλι. Έτσι, από το 1891 κυκλοφόρησε στο Strand Magazine μία σειρά σύντομων ιστοριών με πρωταγωνιστή τον Σέρλοκ Χολμς. Πιο επαγγελματικά αυτή τη φορά, ανέθεσε την εκπροσώπησή του σε ατζέντη και έφτασε στο σημείο να κατατάσσεται ανάμεσα στους πιο καλοπληρωμένους συγγραφείς της εποχής του.
Ωστόσο, ο Χολμς του έτρωγε χρόνο από αυτό που ο ίδιος ο Doyle θεωρούσε πιο σημαντικό έργο, το ιστορικό μυθιστόρημα. Μέχρι τότε είχε ήδη κυκλοφορήσει το ιστορικό μυθιστόρημα “The White Company”, που διαδραματίζεται κατά τον εκατονταετή πόλεμο, το οποίο το θεωρούσε κατά πολύ ανώτερο από τις ιστορίες του Χολμς. Λέγεται ότι, προκειμένου να αποθαρρύνει τη ζήτηση των εκδοτών του για νέες ιστορίες με το Χολμς, αύξησε τις οικονομικές απαιτήσεις του. Όμως οι εκδότες του δέχθηκαν την αύξηση -καταλάβαιναν ότι ο Χολμς πουλάει.
Στα τέλη του 1893, ο Doyle βαρέθηκε το Χολμς. Και τον έβαλε να πέφτει, την ώρα που πάλευε με τον εχθρό του, τον Ναπολέοντα του εγκλήματος, τον καθηγητή Μοριάρτι, στους καταρράκτες του Ράιχενμπαχ στην Ελβετία. Αυτό ήταν. Το κοινό εξαγριώθηκε και υπολογίζεται ότι το περιοδικό Strand έχασε είκοσι χιλιάδες συνδρομητές!
Doyle: η ζωή πέρα από τον Holmes
Ο Doyle παράλληλα με το γράψιμο, γύριζε τον κόσμο – ή την Αυτοκρατορία. Το 1893 πάει στο Νταβός της Ελβετίας για λόγους υγείας της συζύγου του και γίνεται εξαιρετικός σκιέρ. Το 1894 πραγματοποίησε περιοδεία στις ΗΠΑ, δίνοντας διαλέξεις σε πάνω από τριάντα πόλεις. Το 1895, μένει για επτά μήνες στην Αίγυπτο και κάνει ανταποκρίσεις για τη Westminster Gazzette. Το 1900 πηγαίνει στη Νότιο Αφρική και υπηρετεί στο νοσοκομείο του Bloemfontein, κατά το Δεύτερο Πόλεμο των Μπόερ. Το 1900 και το 1906 κατεβαίνει υποψήφιος Βουλευτής χωρίς επιτυχία.
Όσο ταξιδεύει, γράφει διαρκώς. Από το 1894 μέχρι το 1903, δημοσιεύει στο Strand Magazine 17 ιστορίες του Brigadier Gerard, ενός ιππέα (Ουσσάρου) του στρατού του Ναπολέοντα και άλλες 17 ιστορίες που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν «τρόμου» με το γενικό τίτλο «Round the Fire». Γράφει δύο βιβλία σχετικά με τον Πόλεμο των Μπόερ, το “The Great Boer War” και το “The War in South Africa: its Cause and Couduct” και το μυθιστόρημα “The Tragedy of the Korosko”, το οποίο αναφέρεται σε εξεγέρσεις Αιγυπτίων εναντίον των Βρετανών. Και συνεχίζει να γράφει μέχρι το θάνατό του, για κάθε θέμα, από επιστημονική φαντασία (τα μυθιστορήματα και οι σύντομες ιστορίες του Professor Challenger) μέχρι τον Πνευματισμό (“The Vital message”, το 1919)!
Η θριαμβευτική επιστροφή
Και το 1901 ξαναχτυπά με το Σέρλοκ Χολμς. Αυτή τη φορά με το “The Hound of the Baskervilles” (στα Ελληνικά «το Σκυλί των Μπάσκερβιλ»), το οποίο δημοσιεύεται σε συνέχειες, και πάλι στο Strand Magazine. Και σα να μην έφτανε αυτό, άλλες 13 σύντομες ιστορίες του Χολμς κυκλοφόρησαν το 1903-4 στο Strand, στο οποίο συνέχισε να δημοσιεύει σύντομες ιστορίες του μεγάλου ντετέκτιβ χωρίς όμως κανονικό ρυθμό για τις επόμενες δεκαετίες.
Δεν είναι τυχαίο πάντως το γεγονός ότι ένας άνθρωπος ο οποίος έγραψε τόσα πολλά, για τόσα πολλά θέματα, έχει συνδεθεί τόσο στενά με έναν και μόνο από τους ήρωές του. Δεν είναι τυχαίο ότι Doyle και Holmes είναι ταυτισμένοι. Ο Doyle έγραψε τον Holmes και ο Holmes είναι ό,τι έγραψε ο Doyle.
Ο Κανόνας – και οι παραβάτες
Συνολικά ο Doyle έγραψε τέσσερα μυθιστορήματα (τελευταίο το “Valley of Fear” το 1915) και πενήντα έξι σύντομες ιστορίες με πρωταγωνιστή το Σέρλοκ Χολμς.
Αυτά είναι ο Κανόνας. Τελεία, παράγραφος.
Ούτε τα σενάρια των τηλεοπτικών παραγωγών, ούτε τα σενάρια των κινηματογραφικών μεταφορών είναι Κανόνας. Και, όταν λέμε για παραγωγές και μεταφορές, μιλάμε κυριολεκτικά για άπειρες! Ο Χολμς είναι ο πιο συχνά εμφανιζόμενος σε κινηματογραφικές παραγωγές χαρακτήρας (σημείωση: παίζει και σχετική ερώτηση στο trivial, έχετέ το υπ’ όψιν), με πάνω από 70 ηθοποιούς να τον υποδύονται σε πάνω από 200 ταινίες.
Όμως αυτές έγιναν επειδή ο Doyle δημιούργησε τον Holmes. Και θα περίμενε κανείς κάποιον σεβασμό προς το έργο του δημιουργού του χαρακτήρα από όσους πάνε να βγάλουνε χρήματα από αυτόν.
Ο Χολμς δεν ήταν νέος, όμορφος, στυλάτος, χορευτικός, φιλοσοφημένος, ανοιχτόμυαλος, κοινωνικός. Ο Χολμς ήταν ανάμεσα στους πιο δυσάρεστους ανθρώπους που θα μπορούσε κανείς να συναναστραφεί. Όσο λοιπόν κι αν η σύγχρονη show biz επιχειρεί να φτιάξει έναν Χολμς στα μέτρα της, το μόνο που καταφέρνει είναι να δίνει το όνομα του Χολμς σε κάτι που δεν είναι Χολμς. Γιατί, είπαμε, Χολμς είναι ό,τι έγραψε ο Doyle και οι περιπέτειές του είναι αποκλειστικά και μόνο αυτές. Και, ναι, τα πνευματικά δικαιώματα είναι πιθανώς ένας λόγος να καταφεύγει κανείς σε σενάρια στα οποία το ρόλο του πρωταγωνιστή θα μπορούσε να τον παίξει ο οποιοσδήποτε ντετέκτιβ, από τον Μπέκα μέχρι τον Τεν-Τεν, όμως, επαναλαμβάνω, λίγος σεβασμός στο δημιουργό δεν βλάπτει.
Σημείωση: αν θέλει κανείς να δει πραγματικό Holmes και Watson, μια μεταφορά όσο πιο πιστή στις ιστορίες του Κανόνα, από ένα εξαιρετικό καστ, ας αναζητήσει τη μεταφορά της Granada Television με τον Jeremy Brett στον πρωταγωνιστικό ρόλο.
