του: ΓΙΑΝΝΗ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ
Εκείνο που θυμάμαι από τις συνεντεύξεις μου με τον πρώην σύμβουλο εθνικής ασφαλείας των ΗΠΑ, Ζμπίγκνιου Μπρζεζίνσκι, ήταν ο εξαιρετικά προσεκτικός τρόπος διατύπωσης των λεγομένων του ώστε αυτά να μην μπορούν να παρερμηνευτούν. Αλλά και η διττή τους σημασία. Ας πούμε σε ερώτηση “αν υπάρχει -επί Μπους- περίπτωση πολέμου με το Ιράν, ο Μπρζεζίνσκι απάντησε πως “δεν το βλέπω πιθανό, εκτός εάν συμβεί κάποιο επεισόδιο, που θα πυροδοτήσει κάποια ένταση, η οποία θα μπορούσε να εκληφθεί ως casus belli από τη μία ή την άλλη πλευρά». Εδώ σας θέλω τώρα: τι ακριβώς απάντησε; Ναι ή όχι?
Αλλά ο Μπρζεζίνσκι υπήρξε σπουδαίος διπλωμάτης. Ωστόσο ακόμη και οι σπουδαίοι διπλωμάτες, παρασύρονται από προσωπικά, σχεδόν εγγενή πάθη. Φανατικός αντικομμουνιστής ( πολωνικής καταγωγής ), όταν οι Ρώσοι εισέβαλλαν το 1979 στο Αφγανιστάν, τηλεφώνησε περιχαρής στον πρόεδρο Κάρτερ, λεγοντάς του “τώρα τους δώσαμε το δικό τους Βιετνάμ!». Εδώ που τα λέμε δεν είχε και πολύ άδικο…
Ωστόσο η άκομψη, ανοργάνωτη και κάπως προκλητική ως προς την αδιαφορία της αποχώρηση των ΗΠΑ από την περιοχή, εξέλιξη που άφησε…άνεργους δεκάδες χιλιάδες μουτζαχεντίν, μετέπειτα οργανωμένους από τον Οσάμα Μπιν Λάντεν σε “ιερό πόλεμο” κατά των ΗΠΑ και εν γένει της Δύσης, κλόνισε κάπως την φαινομενικά ατράνταχτη λογική Μπρζεζίνσκι. Ετσι, όταν μετά το 9/11 ρωτήθηκε σχετικά, η απάντησή του εξέφραζε τους μύχιους πόθους του: «Τι ήταν πιο σημαντικό; Κάποιοι΄ φανατικοί μουσουλμάνοι ή η πτώση του κομμουνισμού?». Ψευτοδίλημμα ασφαλώς, αφού, με λίγη προσοχή, θα μπορούσαν να συμβούν και τα δύο, πολύ πιο αναίμακτα.
Στην τελευταία μας συνέντευξη ήταν επίσης σαφής, ορμώμενος και πάλι από τον αντικομμουνισμό του: «Η Ρωσία δεν πρόκειται ποτέ ξανά να γίνει υπερδύναμη. Ποτέ ξανά δεν θα βιώσουμε Ψυχρό Πόλεμο».
Ο αναμφίβολα γεωπολιτικός μετρ Μπρεζίνσκι αποχώρησε πέρυσι από τη ζωή στα 89 του χρόνια. Και τα πράγματα δεν εξελίσσονται ακριβώς όπως τα είχε προβλέψει. Ναι, ουδείς μπορεί να ισχυριστεί ότι η Ρωσία είναι Σοβιετική Ενωση. Αλλά αυτή η Ρωσία του Πούτιν δεν έχει καμία σχέση με την ανυπόληπτη Ρωσία των ’90ς και του χαρούμενου Γέλτσιν. Ισχυροποιείται συνεχώς με αργά και σταθερά βήματα, δίνει έμφαση σε όλους τους τομείς, οικονομία, ενέργεια, διπλωματία, στρατό κ.λπ., δεν δείχνει να διστάζει όταν καλείται να χρησιμοποιήσει στρατιωτική δράση και, με δυό λόγια, εμπνέει τον σεβασμό, και βρίσκεται ένα δύο βηματάκια από το να αρχίσει να εμπνέει τον φόβο.
Εξέλιξη που εξέθεσε πολύ περισσότερο έτερο γεωπολιτικό γκουρού -σε καμία περίπτωση του μεγέθους του Μπρζεζίνσκι-. τον Φράνσις Φουκουγιάμα. Ο οποίος; στο περιλάλητο βιβλίο του περί του «Τέλους της ιστορίας» διέβλεπε έναν κόσμο, μια αγορά. μια ιδεολογία. Παρά τον θόρυβο που ξεσηκώθηκε σε παγκόσμιο επίπεδο από τη θεωρία του, ενδεχομένως επειδή τη δεδομένη συγκυρία βόλευε πολύ κόσμο, η Ιστορία επουδενί δεν τελείωσε με την πτώση του τείχους και του κομμουνισμού. Ο ίδιος παραδέχθηκε ότι δεν περίμενε ένα τετοιο πισωγύρισμα της ιστορίας σε αιματηρές περιόδους. Η εκλογή Τραμπ τον…αποτελείωσε, προφανώς κάνοντάς τον να ετοιμάζει κάποια άλλη καινοφανή θεωρία προς δημοσίευση.
Σήμερα στην Μέση Ανατολή αλλά και γενικότερα στην “παγκόσμια σκακιέρα” – για να χρησιμοποιήσουμε τον δημοφιλέστατο τίτλο του βιβλίου του Μπρζεζίνσκι- ο Πούτιν είναι ένας πανίσχυρος παίκτης, εξαιρετικά οργανωμένος και προσεκτικός στις κινήσεις του. Κατά πάσα π[ιθανότητα Σοβιετική Ενωση δεν θα ξαναδούμε αλλά εάν κάτι είναι σίγουρο είναι ότι η ιστορία δεν εκτυλίσσεται γραμμικά, όπως θέλουν να πιστεύουν οι κατά καιρούς προφήτες της….
