Κτήρια αντιπροσωπευτικά της εποχής και της Αθήνας που ανεγέρθηκαν, δύο κτίσματα και ένας υδατόπυργος της πυροσβεστικής, θα συντηρηθούν, θα επισκευαστούν και θα ανακαινιστούν. Το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνηείων συζήτησε το θέμα: Έγκριση ή μη: Α) προμελέτης (αρχιτεκτονικής και στατικής) για τα χαρακτηρισμένα ως μνημεία, ως προς τα κελύφη τους, Κτήρια 3, 9 και τον Υδατόπυργο Ασκήσεων του συγκροτήματος του Αρχηγείου Πυροσβεστικού Σώματος επί των οδών Μουρούζη 4, Στησιχόρου 2−4 και Λυκείου 5, Δήμου Αθηναίων.
Συζητήθηκε επίσης η υλοποίηση του προτεινόμενου έργου με τίτλο «Αποκατάσταση και ενεργειακή αναβάθμιση διατηρητέων κτιρίων του κτιριακού συγκροτήματος του Πυροσβεστικού Σώματος επί της οδού Μουρούζη 4» στο Πρόγραμμα «Περιβάλλον και Κλιματική Αλλαγή 2021-2027», με φορέα υλοποίησης τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας. Η ένταξή του θα γίνει στο πλαίσιο της πρόσκλησης «Πρόγραμμα ΔΙΑΤΗΡΩ κτιρίων Δημοσίου Τομέα».
Το φυσικό αντικείμενο της πράξης αποτελεί η αποκατάσταση και στατική ενίσχυση των τριών διατηρητέων κτιρίων του Πυροσβεστικού Σώματος, καθώς επίσης και η ενεργειακή αναβάθμιση δύο εξ αυτών.
Σκοπιμότητα έργου: Λόγω της παλαιότητας της κατασκευής των τριών διατηρητέων κτιρίων του Πυροσβεστικού Σώματος, επί της οδού Μουρούζη 4, εντοπίζονται σημαντικές βλάβες και φθορές σε φέροντα δομικά στοιχεία τους. Στα συγκεκριμένα κτίρια εντοπίζονται προβλήματα ενανθράκωσης με διάβρωση χάλυβα οπλισμού σκυροδέματος και αποφλοιώσεις επικάλυψης σκυροδέματος, εκτεταμένα προβλήματα υγρασίας και ρωγμές σε φέροντες τοίχους, καθώς και λοιπές σημαντικές βλάβες. Υπό το πρίσμα αυτό, απαιτείται η ενίσχυση και αποκατάσταση του φέροντα οργανισμού των κτιρίων με στόχο την αύξηση της φέρουσας ικανότητάς τους.
Σύμφωνα με την εισήγηση, λόγω της παλαιότητας της κατασκευής τους και της ανεπάρκειάς τους σε σύγχρονο εξοπλισμό, εντοπίζεται πληθώρα προβλημάτων ενεργειακής κατανάλωσης. Τα υφιστάμενα κουφώματα αυξάνουν την ενεργειακή κατανάλωση των κτιρίων, ενώ παράλληλα οι εγκαταστάσεις θέρμανσης/ψύξης και φωτισμού παρουσιάζουν φθορές λόγω παλαιότητας. Επίσης, οι Η/Μ εγκαταστάσεις των συγκεκριμένων κτιρίων εμφανίζουν σοβαρές βλάβες, οι οποίες παρεμποδίζουν την ομαλή και αποτελεσματική λειτουργία τους. Ως εκ τούτου, οι προτεινόμενες παρεμβάσεις στοχεύουν τόσο στην ενεργειακή αναβάθμιση και στην εξοικονόμηση ενέργειας των εν λόγω υφιστάμενων κτιρίων όσο και στην αποκατάσταση και αναβάθμιση των ηλεκτρομηχανολογικών τους εγκαταστάσεων.
Εν κατακλείδι, η υλοποίηση των προτεινόμενων παρεμβάσεων αποκατάστασης, ενίσχυσης και ενεργειακής αναβάθμισης θα συμβάλει στην διατήρηση και ανάδειξη των τριών διατηρητέων κτιρίων του Πυροσβεστικού Σώματος και κατά συνέπεια στην διατήρηση και προστασία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Επιπρόσθετα, θα διασφαλίσει την παροχή ενός ασφαλούς και λειτουργικού περιβάλλοντος για τους εργαζομένους και τους επισκέπτες των κτιρίων, τα οποία φιλοξενούν κρίσιμες υποδομές. Αναλυτικότερα, η αποκατάσταση και η στατική τους ενίσχυση θα προσφέρει ουσιώδη οφέλη για τους χρήστες τους, ενισχύοντας πρωτίστως την ασφάλεια και την προστασία της ανθρώπινης ζωής.
Ακόμα, η αύξηση της φέρουσας ικανότητας των εν λόγω κτιρίων συνεπάγεται σημαντική μείωση του κινδύνου κατάρρευσης σε περίπτωση σεισμού ή άλλου έκτακτου γεγονότος, γεγονός που καθιστά το δομημένο περιβάλλον ασφαλέστερο για εργασία ή χρήση.
Επιπρόσθετα, η μείωση της καταναλισκόμενης ενέργειας και κατ’ επέκταση η μείωση των εκπεμπόμενων αερίων του θερμοκηπίου (CO2), θα συμβάλλει ουσιαστικά στην προστασία του περιβάλλοντος καθώς και την προστασία και βελτίωση της δημόσιας υγείας, ικανοποιώντας, παράλληλα, το περιβαλλοντικό κεκτημένο της Ε.Ε. μέσω της εφαρμογής δράσεων εξοικονόμησης ενέργειας και προώθησης της βιώσιμης ανάπτυξης και αειφορίας.
Ο συνολικός προϋπολογισμός του προτεινόμενου έργου ανέρχεται σε 4.827.744,86 € πλέον ΦΠΑ (θα οριστικοποιηθεί μετά την έγκριση του συνόλου των μελετών).
Το ένα κτήριο, με τον αριθμό 9 αποτελεί σημαντικό κτίσμα διότι συνδέεται με τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του Πυροσβεστικού Λόχου, ο οποίος ιδρύθηκε το 1855. Διαθέτει αξιόλογα μορφολογικά και αρχιτεκτονικά στοιχεία και η χωροθέτησή του στην είσοδο του συγκροτήματος και σε γειτνίαση και με τον υδατόπυργο ασκήσεων το καθιστά εμβληματικό στοιχείο αυτού.
Το άλλο κτήριο, με αρίθμηση 3 αποτελεί πολύ ενδιαφέρον μεσοπολεμικό κτίσμα το οποίο ως κτήριο κατοικιών των διοικητών (και των οικογενειών τους) του Πυροσβεστικού Σώματος που ιδρύθηκε το 1932, έχει τα χαρακτηριστικά του μεσοπολεμικού λιτού εκλεκτικισμού και συνδέεται με τη δεύτερη φάση της Πυροσβεστικής και τη μετατροπή της από Πυροσβεστικό Λόχο σε Πυροσβεστικό Σώμα το 1930.
Ο υδατόπυργος ασκήσεων αποτελεί το σήμα κατατεθέν της λειτουργίας της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας στο σημείο αυτό της πόλης.
Επιπλέον, το Συγκρότημα βρίσκεται εντός του κηρυγμένου Αρχαιολογικού χώρου της Πόλης των Αθηνών.
Το κτιριακό συγκρότημα του Αρχηγείου του Πυροσβεστικού Σώματος βρίσκεται στη συμβολή των οδών Μουρούζη 4, Στησιχόρου 2-4 και Λυκείου 5. Από το 1855 στεγαζόταν εκεί ο Λόχος Πυροσβεστών, που κάλυπτε τις ανάγκες πυροπροστασίας του κέντρου της πόλης, ενώ από το 1930 η χρήση του συγκροτήματος περιήλθε στο Πυροσβεστικό Σώμα.
Τα κτήρια του συγκροτήματος, που έχουν ανεγερθεί σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, διατάσσονται περιμετρικά του οικοπέδου, σχηματίζοντας εσωτερική αυλή, όπου κινούνται τα πυροσβεστικά οχήματα.
Το κτίριο 3 αποτελεί χαρακτηριστικό κτίσμα του μεσοπολέμου με αξιόλογα μορφολογικά και αρχιτεκτονικά στοιχεία, η κατασκευή του οποίου τοποθετείται το 1932. Πρόκειται για ένα τριώροφο με ημιυπόγειο κτίσμα που αρχικά αποτελούσε την κατοικία των διοικητών με τις οικογένειές τους, του Πυροσβεστικού Σώματος, ενώ σήμερα στεγάζει τα γραφεία του Αρχηγείου.
Η ανατολική του όψη, επί της οδού Στησιχόρου, διακρίνεται για τη συμμετρική της σύνθεση ως προς τον κατακόρυφο άξονα της κεντρικής εισόδου. Η δυτική εσωτερική όψη του κτηρίου, διακρίνεται επίσης για τη συμμετρική της σύνθεση ως προς τον κατακόρυφο άξονα της κεντρικής εισόδου.
Όλα τα εξωτερικά κουφώματα είναι ξύλινα ανοιγόμενα με σταθερούς φεγγίτες και εξώφυλλα γαλλικού τύπου. Τα εξώφυλλα είναι κατά κύριο λόγο τετράφυλλα και τα στενότερα δίφυλλα. Οι εξωτερικές θύρες είναι ξύλινες ταμπλαδωτές με τμήματα με υαλοστάσια και μεταλλικό διάκοσμο.
Σύμφωνα με τα αναγραφόμενα στην τεχνική έκθεση δεν ανευρέθηκαν εγκεκριμένα σχέδια, ενώ ως ανεγερθέν προ του 1955 θεωρείται νομίμως υφιστάμενο.
Οι περισσότεροι εσωτερικοί χώροι του, είναι χώροι βοηθητικής και αποθηκευτικής χρήσης. Στεγάζονται και γραφεία.
Το κτήριο 9 είναι ένα διώροφο λιθόκτιστο κεραμοσκεπές κτήριο του 19ου αιώνα και πιθανότατα στέγασε από τον αρχή τον Πυροσβεστικό Λόχο. Η κάτοψη του κτιρίου είναι σχήματος Γ και στεγάζεται με ενιαία κεραμοσκεπή.
Στην όψη επί της οδού Μουρούζη η λιθοδομή παραμένει εμφανής, ενώ στις ακμές της διαμορφώνονται παραστάδες, οι οποίες στο ισόγειο είναι εγχάρακτες κατά το ισόδομο σύστημα, ενώ στον Α΄ όροφο παρουσιάζουν εκατέρωθεν μικρές αποτμήσεις. Η βάση του κτηρίου διαμορφώνεται με περίτεχνη πτυχωτή λίθινη ζώνη που απολήγει σε οριζόντιο λίθινο γείσο, ενώ το ισόγειο διαχωρίζεται από τον Α΄ όροφο με απλής διατομής κοσμήτη.
Στο ισόγειο τα παράθυρα φέρουν εξωτερικά μεταλλικά κιγκλιδώματα και ξύλινα παντζούρια γαλλικού τύπου, ενώ στον Α΄ όροφο απουσιάζουν τα εξώφυλλα.
Σύμφωνα με τα αναγραφόμενα στην τεχνική έκθεση δεν ανευρέθηκαν εγκεκριμένα σχέδια, ενώ ως ανεγερθέν προ του 1955 θεωρείται νομίμως υφιστάμενο. Στεγάζει βασικά χώρους γραφείων και αποδυτήρια.
Ο Πύργος ασκήσεων αποτελείται από υπόγειο, ισόγειο, τέσσερις ορόφους και δώμα. Έχει φέροντα οργανισμό από οπλισμένο σκυρόδεμα και συγκεκριμένα υποστυλώματα πολυγωνικής διατομής σε κυκλική διάταξη στον χώρο, δοκούς και πολυγωνικές πλάκες σκυροδέματος οι οποίες παρουσιάζουν οπές. Στηθαία οπλισμένου σκυροδέματος υπάρχουν στους τέσσερις ορόφους.
Η υποβληθείσα προς έγκριση μελέτη προβλέπει για την εσωτερική διαμόρφωση χώρων και των δύο κτηρίων (3 & 9), την ανακατασκευή όλων των διαχωριστικών τοιχοποιιών με τοίχους από διπλή γυψοσανίδα με μεταλλικό σκελετό και πλήρωση με πετροβάμβακα, σε ελαφρά μετατοπισμένη θέση, αλλά με διατήρηση κατά το δυνατόν της υφιστάμενης σήμερα διαρρύθμισης, ενώ σε επίπεδο κελύφους την αποκατάσταση των φθορών και την επισκευή – αναβάθμιση της εικόνας τους, χωρίς να τροποποιείται – αλλοιώνεται η μορφή του προστατευόμενου κελύφους.
Αγγελική Κώττη
