Εξήντα κυπριακές αρχαιότητες που λεηλατήθηκαν μετά την τουρκική εισβολή στο νησί το 1974 πρόκειται να επιστραφούν ύστερα από την υπογραφή συμφωνίας μεταξύ της Κύπρου και των γερμανικών αρχών, σύμφωνα με ανακοίνωση της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Η Ιστορική Συμφωνία Επαναπατρισμού σηματοδοτεί το τελευταίο κεφάλαιο της υπόθεσης του διαβόητου Aydin Dikmen που αφορά το λαθρεμπόριο αρχαιοτήτων και υπογράφηκε στο Μόναχο. Ανοίγει τον δρόμο για τον επαναπατρισμό 24 εκκλησιαστικών κειμηλίων και 36 προϊστορικών και άλλων αρχαιοτήτων μετά τις 20 Ιουνίου.
Η Εκκλησία της Κύπρου χαιρέτισε την ημέρα ως ιστορική και χαρούμενη , σηματοδοτώντας την κορύφωση 27 χρόνων προσπαθειών και δικαστικών αγώνων.
Ο Τούρκος λαθρέμπορος αρχαιοτήτων Dikmen, με τη βοήθεια του κατοχικού καθεστώτος και συνεργών, ήταν υπεύθυνος για την αφαίρεση περισσότερων από 50 ελληνορθόδοξων, μαρωνιτών και αρμενικών χριστιανικών μνημείων, καθώς και αρχαιοτήτων από κατεχόμενους αρχαιολογικούς χώρους και ιδιωτικές συλλογές.
Μεταξύ των χιλιάδων αντικειμένων που κατασχέθηκαν από την επιχείρηση λαθρεμπορίου αρχαιοτήτων του Dikmen τον Μάρτιο του 1997 ήταν 318 κειμήλια κυπριακής προέλευσης, ανάμεσα στα οποία ψηφιδωτά του 6ου αιώνα, τοιχογραφίες από τον 8ο έως τον 15ο αιώνα, εικόνες, πόρτες, χειρόγραφα και διάφορα προϊστορικά έργα τέχνης.
Ο δικαστικός αγώνας ξεκίνησε το 2004 και έκλεισε το 2010 με την απόφαση του Επαρχιακού Δικαστηρίου του Μονάχου. Ωστόσο, η μεταγενέστερη προσφυγή στο Εφετείο οδήγησε στον μερικό επαναπατρισμό 173 λειψάνων τον Ιούλιο του 2013 και άλλων 85 τον Αύγουστο του 2015.
Η τελική πράξη της υπόθεσης Dikmen έγινε με την υπογραφή της συμφωνίας επαναπατρισμού και την αποκατάσταση της πολιτιστικής κληρονομιάς στη θέση που της αξίζει. Οι εικόνες, τα εκκλησιαστικά σκεύη, τα ψηφιδωτά κ.λπ που είχε προσπαθήσει να διαθέσει προς πώληση ο Τούρκος αρχαιοκάπηλος, ήταν μερικά από τα ωραιότερα που διέθετε η Κύπρος και οι εκκλησίες της, ιδίως η εκκλησία της Παναγιάς της Κανακαριάς.
Η Εκκλησία ευχαρίστησε όλους όσους συνέβαλαν στην επιτυχή ολοκλήρωση της υπόθεσης, συμπεριλαμβανομένων εκπροσώπων της αστυνομίας του Μονάχου, της Γενικής Εισαγγελίας και των Δικαστικών Αρχών της πόλης. Επιπλέον, η αναγνώριση επεκτάθηκε σε εκπροσώπους της Κυπριακής Δημοκρατίας, συμπεριλαμβανομένων στελεχών της νομικής υπηρεσίας, της αστυνομίας και του τμήματος αρχαιοτήτων.
Ιδιαίτερη αναγνώριση επιφυλάχθηκε σε ειδικούς που συμβάλλουν στην ταυτοποίηση των αντικειμένων, όπως ο Δρ Johannes Deckers και η Dr Katerina Hadzistylli, μαζί με άτομα όπως η Τασούλα Χατζητόφη, πρώην Πρόξενος της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Χάγη, ο αείμνηστος βυζαντινολόγος Αθανάσιος Παπαγεωργίου και ο δικηγόρος της Κύπρου. στην υπόθεση, Enno Engbers.
Σύμφωνα με τον Διευθυντή του Γραφείου Καταπολέμησης της Παράνομης Κατοχής και Διακίνησης Αρχαιοτήτων Μιχάλη Γαβριηλίδη, πάνω από 16.000 χριστιανικές εικόνες, ψηφιδωτά και τοιχογραφίες που χρονολογούνται από τον 6ο και τον 5ο αιώνα έχουν κλαπεί και πουληθεί στο εξωτερικό μετά την τουρκική εισβολή το 1974. Ανάμεσά τους, σπουδαία αντικείμενα, υπέροχης τέχνης και σημαντικής αρχαιολογικής αξίας.
Ο Ντικμέν, που δεν ζει πλέον, υπήρξε ο πρωταγωνιστής της σημαντικότερης υπόθεσης αρχαιοκαπηλίας που σχετίζεται με την Κυπριακή πολιτιστική κληρονομιά. Η σύληση της κληρονομιάς αυτής, της γης, των μουσείων, των αρχαιολογικών συλλογών –ιδιωτικές και δημόσιες– των εκκλησιών και των μονών της Κύπρου είναι ένα παράπλευρο έγκλημα, που εκείνα τα πρώτα χρόνια μετά την εισβολή οργανώθηκε καλά, από ανθρώπους που γνώριζαν πώς μπορούν να εκμεταλλευτούν τον πολιτιστικό πλούτο της γης που μόλις είχαν καταλάβει. Κατά το παρελθόν έχουν επιστραφεί και άλλα αντικείμενα από την υπόθεση του διαβόητου αρχαιοκαπήλου, ο οποίος συνελήφθη στη Γερμανία. Φαίνεται πως αυτά είναι τα τελευταία που είχαν κατασχεθεί από τις γερμανικές αρχές και επιστρέφονται με απόφαση γερμανικών δικαστηρίων.
