Ένα σημαντικό κεφάλαιο στη ζωή των ανθρώπων είναι η ανάληψη και εκπλήρωση ευθυνών. Το γίνομαι υπεύθυνος και αναλαμβάνω ευθύνες, ξεκινάει απο πολύ μικρή ηλικία. Είναι το απλό αν τελείωσες το παιχνίδι πρέπει να το μαζέψεις εσύ ο ίδιος. Αν θες να πάμε βόλτα πρέπει να βάλεις τα παπούτσια σου.
Της Μίκας Πανάγου *
Σε κάθε στάδιο ηλικίας οι ευθύνες αλλάζουν. Ακόμα και το να μάθει να κρατάει το μπιμπερό του ένα μωρό είναι σημαντικό και συνθέτει το παζλ των ευθυνών. Ανάλογα την ηλικία αλλάζουν και οι απαιτήσεις που έχουμε από κάποιον. Οι φροντιστές και το στενό οικογενειακό περιβάλλον εκπαιδεύουν ένα παιδί όμως σημαντικό ρόλο έχει και το εκπαιδευτικό περιβάλλον αν έχει ξεκινήσει παιδικό σταθμό. Ακόμα και η καθημερινή παρουσία του παιδιού σε σταθμό συμβολίζει μια ευθύνη.
Η εκπαίδευση σε θέματα διαβίωσης του, η προετοιμασία μικρό γευμάτων καθώς και το να τρώει μόνο του αποτελεί τις πρώτες βάσεις. Ακολουθεί το σχολείο όπου πλέον καλείται καθημερινά να φροντίζει για το διάβασμα, την προετοιμασία για όσα θα χρειαστεί στο σχολείο (τσάντα, γεύμα, ξύπνημα, ντύσιμο).
Στο σπίτι πλέον αναλαμβάνει όλο και περισσότερες ευθύνες καθώς μεγαλώνει και επιθυμούμε την αυτονομία του. Όσο παρεμβαίνουμε οι ενήλικες και φροντίζουμε για τις ευθύνες του παιδιού τόσο ενισχύουμε εξαρτητικές συμπεριφορές και την δυσκολία να μπορεί να ανταποκρίνεται στις προσωπικές του ανάγκες.
Αν έχουμε μάθει να μας ξυπνάει κάποιος άλλος ή να μας φτιάχνει την σχολική μας τσάντα, σαν ενήλικες επαγγελματίες θα εμφανιστεί δυσκολία στην διαχείριση έκτων ευθυνών μας. Προσοχή δίνεται ακόμα και στο πρόσωπο που μιλάμε για θέματα των παιδιών/εφήβων, π.χ. γράφουμε εξετάσεις, έχουμε διαγώνισμα, θα φτιάξουμε για το σχολείο. Με αυτόν τον τρόπο μοιραζόμαστε όλοι μαζί την ευθύνη του ενός. Αρκετά βοηθητικό θα είναι να υπάρχουν ξεκάθαρες συνέπειες στο σπίτι αν κάποιος παραβλέψει κάτι που έχει αναλάβει.
Ακούμε συχνά την φράση «αν δεν έβαζα εγώ τα ρούχα σου στα άπλυτα θα έμενες χωρίς ρούχα». Όσο σκληρό και να μας ακούγεται θα πρέπει ίσως κάποιες φορές να αφήσουμε καταστάσεις να συμβούν ώστε να συνειδητοποιήσει αυτός που αμέλησε την ευθύνη του ότι έχει κάποιο κόστος.
Όλα αυτά τα μικρά καθημερινά παραδείγματα οδηγούν στο να έχουμε έναν εξαρτημένο ενήλικα χωρίς να μπορεί να αναλάβει ευθύνες ή έναν ανεξάρτητο και αυτόνομο ενήλικα. Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι θα χρειαστεί αντίστοιχα να εκπαιδευτεί και ένας ενήλικας σύντροφος, ή φίλος ή συνάδελφος μας αν παρατηρούμε ότι δεν έχει μάθει να ολοκληρώνει δουλειές, να φροντίζει θέματα που τον αφορούν, να στηρίζεται συνεχώς στους άλλους.
Αν τα αναλάβουν όλα οι γύρω του το μόνο που θα γίνει είναι να έχουν οι άλλοι επιπρόσθετες ευθύνες. Το αν θα συντηρήσουμε αυτό που κουβαλάει κάποιος εξαρτάται από εμάς τους ίδιους. Σε μια ομάδα, σε ένα ζευγάρι, οι ευθύνες μοιράζονται ισότιμα. Έχει, λοιπόν, μεγάλη σημασία τα όρια και οι κανόνες που ισχύουν για την συνεργασία δυο ή και παραπάνω ατόμων όπως και οι συνέπειες μη τήρησης αυτών.
Ας αναρωτηθούμε λοιπόν στη τωρινή φάση της ζωής μας κατά πόσο έχουμε αναλάβει όσα πρέπει ή κατά πόσο δυσκολευόμαστε να ανταποκριθούμε. Αξιολογούμε σε κάθε κατάσταση τι μας αφορά, τι θα έπρεπε να βελτιώσουμε και αν τελικά θελουμε γονείς που ενισχύουν τις δυνατότητες και τις ευθύνες ενός παιδιού ή γονείς που τα έχουν όλα έτοιμα στα παιδιά τους σαν δείγμα αγάπης.
* Η Μίκα Πανάγου είναι κοινωνική λειτουργός με εκπαίδευση στη συστημική οικογενειακή θεραπεία
