Δεύτερη φορά μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο απέρριψε τη μεταφορά αγάλματος από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Ιταλία, για την έκθεση που έχει αφιερωθεί στον Φειδία. Το ΚΑΣ, διαφώνησε ομόφωνα και τις δύο φορές (η δεύτερη προχθές Τρίτη) για τη μεταφορά του εύθραυστου αγάλματος λόγω και μοναδικότητάς του και κακής κατάστασης διατήρησης. Επέμενε στην άρνηση να μετακινηθεί το πολύτιμο αυτό γλυπτό, προκειμένου να προστατευθεί από τυχόν ανεπιθύμητες βλάβες, έστω και μικρές.
Πρόκειται για αντίγραφο περίφημου αγάλματος της Αθηνάς που είχε φιλοτεχνήσει ο Φειδίας. Ονομάζεται «Αθηνά της Βαρβακείου», από τον χώρο όπου βρέθηκε. Αποτελεί το καλύτερα σωζόμενο αντίγραφο του χρυσελεφάντινου αγάλματος της Αθηνάς Παρθένου που βρισκόταν στο εσωτερικό του Παρθενώνα. Εκτίθεται στην αίθουσα 20 του ΕΑΜ, έχει ύψος 1,05μ και δημιουργήθηκε τον 3ο αι. μ.Χ.
Η θεά Αθηνά εικονίζεται όρθια με πλήρη πολεμική εξάρτυση. Χαρακτηριστικά της είναι η μεγαλοπρέπεια, η φιλειρηνικότητα, αλλά και η πολεμική υπεροχή. Βρίσκεται σε εγρήγορση, μα όχι σε μάχη, αφού ο πολεμικός της εξοπλισμός είναι κοντά, αλλά όχι σε χρήση.
Φορά αττικό πέπλο, ζωσμένο στη μέση με δύο φίδια και το στήθος της καλύπτεται από την αιγίδα με τα ανάγλυφα φίδια και το Γοργόνιο. Στο κεφάλι φέρει κράνος με τις ανοικτές παραγναθίδες και τρία λοφία που απολήγουν το κεντρικό σε σφίγγα και τα πλαϊνά σε φτερωτά άλογα.
Το δεξί της χέρι είναι απλωμένο και στην παλάμη κρατά τη Νίκη, που είναι έτοιμη να πετάξει. Το αριστερό της χέρι ακουμπά στη μεγάλη ασπίδα της στο εσωτερικό της οποίας είναι κουλουριασμένος ο Εριχθόνιος μυθικός βασιλιάς της Αθήνας, με τη μορφή φιδιού. Βρέθηκε το 1880 κοντά στην Βαρβάκειο σχολή και χρονολογείται στο α μισό του τρίτου αιώνα μ. Χ.
Δεν είναι όμως το αντίγραφο οποιουδήποτε αγάλματος. Πρόκειται για αντίγραφο ρωμαϊκής εποχής του περίφημου χρυσελεφάντινου αγάλματος της Αθηνάς Παρθένου. Ενός διάσημου και ανεπανάληπτου έργου του μεγάλου γλύπτη της αρχαιότητας Φειδία. Ως λατρευτικό άγαλμα της θεάς είχε στηθεί στον Παρθενώνα το 438 π.Χ. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς των ειδικών, το άγαλμα της θεάς στον Παρθενώνα είχε ύψος 11,50μ. Τα γυμνά μέλη του αγάλματος (κεφάλι άκρα πόδια και χέρια) ήταν κατασκευασμένα από ελεφαντόδοντο ενώ όλο το υπόλοιπο σώμα από χρυσό.
Το ρωμαϊκό αντίγραφο του αγάλματος είναι 12 φορές μικρότερο σε μέγεθος από τη χρυσελεφάντινη Αθηνά. Παρά την πιστότητα της αντιγραφής, δίνει μια αμυδρή μόνο εικόνα του λαμπρού προτύπου του.
Το άγαλμα έχει υποστεί επεμβάσεις κατά καιρούς, εκ των οποίων οι τελευταίες ήταν κατά τη δεκαετία του 70. Είναι εύθραυστο, έχει ένα δάκτυλο αποκολλημένο και η έκθεσή του μέχρι τώρα γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή. Μάλιστα, μέχρι πριν από μερικά χρόνια παρουσιαζόταν σε γυάλινο κώδωνα, ενώ τώρα έχει προστατευτικούς ιμάντες.
Το ΚΑΣ, που συζήτησε την ιεραρχική προσφυγή της γενικής διευθύντριας του ΕΑΜ, Αννας- Βασιλικής Καραπαναγιώτου, δεν πείστηκε από τα επιχειρήματα υπέρ της μετακίνησής του. Τα μέλη επέμειναν ομόφωνα ότι το γλυπτό είναι μοναδικό και πως η κατάσταση διατήρησής του δεν θα επέτρεπε μετακίνηση. Η οποία, μάλιστα, έπρεπε να γίνει δια ξηράς, όχι δηλαδή με αεροπλάνο. Δεδομένου ότι το συμβούλιο είναι υπεύθυνο για την προστασία των αρχαιοτήτων, η γνωμοδότησή του έχει ιδιαίτερη σημασία/
Το ιταλικό μουσείο δεν είχε επιμείνει για την αποστολή της Αθηνάς της Βαρβακείου ύστερα από την πρώτη άρνηση. Τα μέλη εξέφρασαν την απορία του, γιατί, επομένως, υπήρξε η προσφυγή κατά της προηγούμενης γνωμοδότησης. Τέλος, εκφράστηκε η άποψη πως ένα μουσείο ΝΠΔΔ πρέπει να εκπροσωπείται όσον αφορά στις προσφυγές κλπ από το Διοικητικό του Συμβούλιο.
Αγγελική Κώττη
