«Προέρχομαι από μια γενιά εκπαιδευτικών, οι οποίοι μας συμβούλευαν να προσφέρουμε όσο μπορούμε περισσότερο ό,τι μπορούμε, ανιδιοτελώς στην κοινωνία. Αργότερα συνάντησα αυτή την ιδέα στον Αριστοτέλη. Πάντοτε πρέπει να κάνεις όσο γίνεται το καλό.»
Ο Νίκος Α. Κούκης, πρόεδρος του Εθνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, εργάζεται, όσο και αν φέρεται παράξενο, εθελοντικά σε αυτή τη θέση. Αλλωστε, επί πολλά χρόνια πριν αναλάβει την προεδρία, από τη θέση του Ταμία και του Υπευθύνου Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του Ε.Ι.Π., είχε προσφέρει επί σειρά ετών, σημαντικό εθελοντικό έργο στο Ίδρυμα και κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια για την απρόσκοπτη συνέχιση της λειτουργίας του. Ως φιλόλογος και ιστορικός ο ίδιος, με ιδιαίτερη αγάπη για την Ελλάδα και την Εκπαίδευση, έχει χαράξει πολυετή πορεία στα Εκπαιδευτήρια Δούκα. Διοργάνωσε πολιτιστικές δράσεις και μαθητικά συνέδρια, αποσκοπώντας στην πνευματική καλλιέργεια των μαθητών τόσο του σχολείου του όσο και άλλων σχολείων, κυρίως δημοσίων.
«Στην κοινωνία κάτι χρωστάς, σε κάθε περίπτωση» επιμένει, μιλώντας στο Thepresident. «Προσωπικά, ας πούμε, χρωστάω τις σπουδές μου χωρίς πολλές οικονομικές δυνατότητες. Η κοινωνία, αυτή το κράτος αυτό, με έφερε στα Ιωάννινα, μου πρόσφερε μόρφωση και καθημερινό φαγητό. Αρα, της οφείλω. Το ανταποδίδω εργαζόμενος εδώ ως άμισθος πρόεδρος, κανονικά εργάζομαι στα Εκπαιδευτήρια Δούκα, όπου έχω χάσει τη θέση του λυκειάρχου αλλά νιώθω ωραία. Πιστεύω ότι αλλάξαμε τα πράγματα στο ίδρυμα επί το δυναμικότερο.»
–Αμισθος πρόεδρος, απολύτως συμβατό με τη θέση σας απέναντι στον εθελοντισμό
«Ο εθελοντισμός, εν γένει βοηθάει κρατικές και κοινωνικές δομές να αντεπεξέλθουν σε καταστάσεις που πολλές φορές είναι δύσκολες. Και μάλιστα τις βοηθά να αντεπεξέλθουν ευκολότερα και αποτελεσματικότερα σε ένα δύσκολο και σύνθετο έργο και ιδιαίτερα σε μια έκτακτη ανάγκη. Σε συνθήκες όπου η προσφορά πρέπει να γίνεται με τρόπο προσεκτικό, ας το πούμε έτσι.
Οι ακραίες καταστάσεις σε φέρνουν σε επαφή με τον πόνο των ανθρώπων δηλαδή βλέπουμε ένα κόσμο τον οποίο μπορεί να μην έχουμε συναντήσει ποτέ. Εκεί πρέπει να δεις τον πόνο του άλλου, να καταλάβεις ποια είναι τα προβλήματά του (υγείας, οικονομικά), και να δείξεις σεμνότητα. Γιατί το ότι δεν τα κατάφεραν αυτοί οι άνθρωποι στη ζωή, δεν σημαίνει τίποτα. Εμείς έχουμε σκοπό να τους βοηθήσουμε, να νιώσουν την ευτυχία.
Στο Ελληνικό Ιδρυμα Πολιτισμού έχουμε έξι εθελοντές. Ο καθένας έχει αναλάβει ένα πολύ σημαντικό τομέα. Χωρίς αυτούς, δεν θα μπορούσαμε να τα έχουμε καταφέρει. Είναι συνεργάτες που γνωρίζουν πολλές ξένες γλώσσες και βοήθησαν αποτελεσματικά στην ενεργοποίηση ενός μηχανισμού άγνωστου στο ΕΙΠ, δηλαδή την προσπάθεια εξεύρεσης προγραμμάτων ή διαμόρφωσης σχέσεων με διεθνείς φορείς. Σημαντικά όλα, μας και μας ανοίγουν προοπτικές, τις οποίες είχε ανάγκη το ίδρυμα έτσι που είχε κλειστεί λίγο στον εαυτό του. Γιατί, αν ας πούμε είσαι μια περίκλειστη κοινότητα, δεν πας πουθενά. Χρειάζονταν αυτές οι δυναμικές πρωτοβουλίες στην καλύτερη εκπλήρωση των καταστατικών σκοπών του Ιδρύματος. Κατά τη γνώμη μου το βασικό είναι να κάνουμε στο μέγιστο ό, τι μπορούμε περισσότερο αυτή τη στιγμή.»
-Είστε σε ένα δρόμο πια, τι προηγήθηκε ωστόσο;
«Πρώτα- πρώτα έπρεπε να φτιάξουμε την έδρα μας, γιατί στη βίλα Μποδοσάκη δεν μπορούσαμε να κάνουμε ούτε μια εκδήλωση, ακόμα και στο κήπο. Αποκαταστήσαμε την οικία και συντηρήσαμε όλα τα έπιπλα που βρήκαμε πεταμένα και σε δραματική κατάσταση, δημιουργήσαμε νέα ηλεκτρολογική εγκατάσταση, πάντοτε με σεβασμό στον δωρητή. Σήμερα, μπορούμε να κάνουμε εκδηλώσεις και μέσα και έξω, στον κήπο, διαθέτουμε πλέον πλήρεις ηχητικές εγκαταστάσεις και το κοινό μας έχει μάθει. Εχουμε γίνει γνωστοί μέχρι την Αθήνα και όσοι έρχονται απολαμβάνουν και τον χώρο.»
-Εχετε αρκετούς αντιπροσώπους και στο εξωτερικό.
«Αυτός είναι ο δεύτερος άξονας στις δραστηριότητές μας. Δεν έχουμε πολλούς πόρους ώστε να ανοίξουμε παραρτήματα. Θεωρήσαμε λοιπόν ότι μπορούμε να επεκταθούμε αναζητώντας συνεργάτες. Πήγαμε στην Αλβανία και βρήκαμε πολλούς αντιπροσώπους, στη Βοσνία- Ερζεγοβίνη, στις Βρυξέλλες, στην Τιφλίδα, στο Σεράγεβο και στον Παρίσι. Δημιουργήσαμε ένα δίκτυο άμεσων αντιπροσώπων, οι οποίοι χρηματοδοτούνται από μας εφόσον είναι δυνατό, ή βρίσκουν πόρους σε συνεργασία μαζί μας και χρηματοδοτούν δραστηριότητες.
Ένα παράδειγμα είναι το υπέροχο σεμινάριο που έγινε στην Τιφλίδα για την μετάφραση ελληνικών έργων στα γεωργιανά υπάρχει ένα καταπληκτικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Ελληνικών Σπουδών. Σημαντικό σεμινάριο, καθώς βοηθήσαμε αποτελεσματικά τη νέα γενιά μεταφραστών από τα ελληνικά στα γεωργιανά. Στο Παρίσι έγινε μια πολύ σημαντική εκδήλωση για τον Γιάννη Ρίτσο. Ολες αυτές οι δραστηριότητες, μας βγάζουν προς τα έξω δυναμικά.
Τρίτο στοιχείο είναι να απλωθούμε σε δραστηριότητες που σχετίζονται με όλους τους τομείς και να ενισχύσουμε την εξωτερική μας παρουσία με ευρωπαϊκά προγράμματα. Θέλουμε να αξιοποιούμε ό,τι πρόγραμμα υπάρχει και να οργανώνουμε εκδηλώσεις.Στη Βερόνα ετοιμάζουμε μεγάλο μαθητικό συνέδριο με 100 ελληνικά και 10 ιταλικά σχολεία. Απαιτείται μεγάλη οργανωτική προετοιμασία, αλλά αξίζει τον κόπο. Οργανώνουμε επίσης ένα συνέδριο για το αρχαίο δράμα και θέλουμε να οργανώσουμε και άλλα πολλά.
Τέταρτος και τελευταίος άξονας, ο ψηφιακός μετασχηματισμός. Σύντομα ξεκινά η αναβάθμιση του κόμβου ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ και άλλα πολλά. Είναι σημαντικός ο μετασχηματισμός για όλο το Ιδρυμα και για τα παραρτήματα.»
-Είπατε για τη ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ, αλλά εν τω μεταξύ, το υπουργείο Πολιτισμού ετοιμάζει νέο νομοσχέδιο για Κέντρο Βιβλίου, κάτι που σημαίνει πως αυτή η αρμοδιότητα θα αποκοπεί από εσάς.
«Δεν έχουμε δει το νομοσχέδιο και δεν γνωρίζουμε τι θα γίνει. Περιμένουμε επομένως από το υπουργείο να μας ενημερώσει επίσημα. Εμείς αγωνιζόμασταν μέχρι τώρα σε αυτό τον τομέα και θα ήταν καλό να δώσουμε τη γνώμη μας.»
-Θα σας ρωτήσω για το παράρτημα στην Οδησσό. Η Ουκρανία είναι σε εμπόλεμη κατάσταση…
«Εχουν μείνει εκεί δύο άνθρωποι από το προσωπικό. Όπως γίνεται αντιληπτό, υπό αυτές τις συνθήκες, το Μουσείο Φιλικής Εταιρείας υπολειτουργεί, αλλά τα εκθέματα φυλάσσονται με ασφάλεια. Εχουμε πάρει το σήμα της Μπλε Ασπίδας, ένα συμβολικό στοιχείο το οποίο δείχνει ότι ο χώρος είναι προστατευόμενος. Δύσκολες συνθήκες, εμείς όμως συνεχίζουμε τις προσπάθειες. Εχουμε έτοιμη τη μουσειολογική έκθεση και θα την εφαρμόσουμε όταν τελειώσει ο πόλεμος. Πρέπει, βέβαια, να εξασφαλίσουμε και χρηματοδότηση.»
-Και το Μουσείο Καβάφη στην Αλεξάνδρεια;
«Θα είναι έτοιμο πολύ σύντομα. Εχουμε μια μικρή καθυστέρηση που σχετίζεται κυρίως με την εφαρμογή των μελετών. Όμως θα ολοκληρωθεί σύντομα η ανακαίνιση και θα έχουμε ένα μουσείο πραγματικό κόσμημα, το οποίο θα παίζει σημαντικό ρόλο στην Αίγυπτο.»
-Αν καταλαβαίνω καλά η επόμενη κίνηση θα είναι προς Αμερική και την ομογένεια.
«Εχουμε όντως κάνει προσπάθειες, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχουμε βρει πρόθυμους αντιπροσώπους. Ισως επειδή εκεί η ομογένεια είναι συσπειρωμένη γύρω από την Αρχιεπισκοπή, και θέλουν- και σωστά- να τη βοηθούν. Πάντως είναι σημαντική κάθε διεύρυνση, κάθε συνεργασία με ανθρώπους, φορείς ή Ιδρύματα, και εμείς είμαστε ανοιχτοί προς όλα.»
Το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού ιδρύθηκε επί Προεδρίας του Κωνσταντίνου Καραμανλή, με φιλόδοξο στόχο να αποτελέσει τον εξωστρεφή φορέα διάδοσης της ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού. Όπως σημειώνει ο κ. Κούκης, «το όραμα αυτό μας καθοδηγεί και σήμερα με τις απαραίτητες λειτουργικές προσαρμογές στο νέο ψηφιακό περιβάλλον που μας δίνει τη δυνατότητα να απευθυνθούμε ευχερέστερα σε ένα ευρύτερο κοινό χωρίς τους τοπικούς περιορισμούς. Φιλοδοξία μας είναι να ανανεώσουμε την πολιτιστική δράση του ΕΙΠ, να διαμορφώσουμε σχέσεις εποικοδομητικής συνεργασίας με σπουδαίους πολιτιστικούς φορείς και να αποτελέσουμε κέντρο διαλόγου με ευφάνταστες επιλογές, ικανές να συγκινήσουν με την ποιότητά τους τόσο τους Έλληνες όσο και τους φιλέλληνες ανά τον κόσμο. Πεδίο αναφοράς μας τα σχολεία, οι έδρες νεοελληνικών σπουδών, η ομογένεια και φυσικοί μας σύμμαχοι άξιοι Έλληνες που συντάσσονται στο έργο της διάδοσης του ελληνικού πολιτισμού σε όλες του τις εκφάνσεις.
Εξίσου σημαντικός μας στόχος η υποστήριξη του βιβλίου και η ανάδειξη της αξίας του. Γι’ αυτό, το ΕΙΠ είναι ο φορέας μέσω του οποίου η Ελλάδα συμμετέχει στις διεθνείς εκθέσεις του εξωτερικού, διοργανώνει κάθε χρόνο τη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, ενώ με το πρόγραμμα επιχορήγησης μεταφράσεων, www.greeklit.gr, η ελληνική βιβλιοπαραγωγή ταξιδεύει ευκολότερα στις απαιτητικές αγορές του εξωτερικού. Επιπλέον, η Βιβλιονέτ εκσυγχρονίζεται και αποτελεί έναν αξιόπιστο κόσμο ποιότητας κι ένα πολύτιμο εργαλείο. Ευελπιστούμε ότι θα ανταποκριθούμε με συνέπεια στην αποστολή μας.»
Σήμερα το ΕΙΠ έχει επτά υπαλλήλους, που ετοιμάζουν μεγάλα προγράμματα, «δίνοντας την ψυχή τους», σύμφωνα με τον Πρόεδρο. Και σκέψεις πολλές! Καλό για ένα Ιδρυμα το να μην εφησυχάζει.
