Νέο πόνο στην αμερικανική και κατ’ επέκταση στην παγκόσμια οικονομία αναμένεται να προκαλέσει η σημερινή απόφαση της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των Ηνωμένων Πολιτειών για την αύξηση των επιτοκίων. Σύμφωνα με τις νέες προβλέψεις για την οικονομία των ΗΠΑ, έρχεται μια σημαντική αύξηση των επιτοκίων και της ανεργίας στο μέλλον, ως το εκτιμώμενο τίμημα για τη μείωση του πληθωρισμού. Και αυτό σηματοδοτεί πολύ άσχημα νέα για την ευρωπαϊκή οικονομία.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη *
Η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ θα δημοσιεύσει τις τελευταίες τριμηνιαίες προβλέψεις της σήμερα, μετά από μια διήμερη συνεδρίαση πολιτικής στην Ουάσιγκτον, όπου οι αξιωματούχοι αναμένεται να αυξήσουν το επιτόκιο αναφοράς τους κατά 75 μονάδες βάσης, για τρίτη συνεχόμενη φορά.
Μια τέτοια κίνηση θα ανεβάσει τα επιτόκια σε επίπεδα που δεν είχαν παρατηρηθεί πριν από τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Η επόμενη φάση του κύκλου σύσφιξης ενέχει μεγαλύτερους κινδύνους, οι οποίοι πιθανότατα θα αποτυπωθούν στις αναθεωρημένες προβολές τους.
Ο πληθωρισμός έχει μετριαστεί ελάχιστα από τον τελευταίο γύρο προβλέψεων τον Ιούνιο και αυτό έχει ωθήσει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής σε μια πιο επιθετική στάση. Επίσης, αμφισβητούν όλο και περισσότερο τις παλιές εκτιμήσεις για τη σχέση μεταξύ ανεργίας και πληθωρισμού, κάτι που μπορεί να είναι μέρος του λόγου για τον οποίο τείνουν τώρα να στοχεύουν σε μεγαλύτερη επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας.
Η υψηλότερη πορεία των επιτοκίων θα έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο στην ανεργία. Σύμφωνα με έγκυρους αναλυτές, το ποσοστό ανεργίας θα πλησιάζει το 4,5% στις νέες προβλέψεις της Fed.
Τον Ιούνιο, η διάμεση πρόβλεψη του υπεύθυνου χάραξης πολιτικής για το ποσοστό ανεργίας έκανε λόγο για αύξηση μισής μονάδας, στο 4,1%, μέχρι το τέλος του 2024. Έκτοτε, τα μηνιαία στοιχεία για τις τιμές καταναλωτή ήταν απογοητευτικά: Η τελευταία έκθεση, που δημοσιεύθηκε από το Υπουργείο Εργασίας στις 13 Σεπτεμβρίου, έδειξε ότι ο πληθωρισμός τον τελευταίο χρόνο ήταν ακόμα 8,3%.
Ο πρόεδρος της FED, Τζερόμ Πάουελ και άλλοι αξιωματούχοι εν τω μεταξύ έχουν εντείνει τις δημόσιες προειδοποιήσεις για αύξηση των επιτοκίων. Σε μια βασική ομιλία στο Jackson Hole στις 26 Αυγούστου, ο Πάουελ ανέφερε, ότι θα «φέρουν κάποιο πόνο στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις», αντιπροσωπεύοντας «το ατυχές κόστος της μείωσης του πληθωρισμού».
Το κυρίαρχο θέμα των σημερινών προβλέψεων θα είναι, προετοιμαστείτε για υψηλότερη ανεργία, καθώς θα χρειαστούν περισσότερες αυξήσεις επιτοκίων και μεγαλύτερη περίοδος περιοριστικών ρυθμών προτού τεθεί υπό έλεγχο ο πληθωρισμός. Η τρέχουσα τιμολόγηση της αγοράς για το επιτόκιο των αμοιβαίων κεφαλαίων της Fed είναι στο 4,4%.
Ο παρατεταμένος πληθωρισμός δεν είναι το μόνο σημείο δεδομένων που οδηγεί σε αυξανόμενη απαισιοδοξία της Fed για το μέλλον. Συμβάλλουν επίσης οι αριθμοί ρεκόρ των αγγελιών εργασίας. Μια ολοένα και πιο έντονη δημόσια συζήτηση σχετικά με αυτά, μπορεί να προμηνύει υψηλότερες εκτιμήσεις για το ποσοστό ανεργίας που οι αξιωματούχοι της Fed, θεωρούν ότι συνάδει με τον χαμηλό και σταθερό πληθωρισμό μακροπρόθεσμα.
Η διάμεση εκτίμησή τους για αυτόν τον αριθμό ήταν σταθερή περίπου στο 4% από πριν από την πανδημία, οπότε μια αναβάθμιση θα σηματοδοτούσε μια σημαντική αλλαγή στη σκέψη της επιτροπής. Ο Πάουελ, σε συνέντευξη Τύπου στις 27 Ιουλίου, άφησε να εννοηθεί το ενδεχόμενο όταν είπε ότι «πρέπει να έχει αυξηθεί σημαντικά», επικαλούμενος μειωμένους ρυθμούς με τους οποίους καλύπτονται οι θέσεις εργασίας.
Η ιδέα είναι ότι, με περίπου δύο ανοίγματα για κάθε άνεργο που αναζητά εργασία, έναντι αναλογίας περίπου 1,2 τα χρόνια πριν από την πανδημία, το ποσοστό ανεργίας θα πρέπει να αυξηθεί τώρα για να ευθυγραμμιστεί περισσότερο η προσφορά εργασίας με τη ζήτηση εργασίας και να μειωθεί η ανοδική πίεση στους μισθούς.
Στο 3,7% τον Αύγουστο, το ποσοστό ανεργίας μετρούσε 6 εκατομμύρια Αμερικανούς άνεργους και ενεργούς που αναζητούσαν εργασία. Μια αύξηση στο 4,5%, υποθέτοντας ότι δεν θα υπάρξει αλλαγή στο μέγεθος του εργατικού δυναμικού, θα ισοδυναμούσε με απώλειες θέσεων εργασίας περίπου 1,3 εκατομμυρίων. Οι αναλυτές προβλέπουν ότι ο πόνος δεν θα κατανεμηθεί ομοιόμορφα. Σύμφωνα με αναλύσεις, η ανεργία για τους Μαύρους και τους Ισπανόφωνους Αμερικανούς τείνει να αυξάνεται ταχύτερα από εκείνη για τους Λευκούς Αμερικανούς σε οικονομική ύφεση. Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος αυξημένης έλλειψης στέγης και πείνας μεταξύ των νοικοκυριών χαμηλότερου εισοδήματος λόγω απώλειας θέσεων εργασίας, καθώς και ο μακροπρόθεσμος αντίκτυπος στις αποδοχές και την απασχολησιμότητα από την ανεργία.
Σε κάθε περίπτωση, η σημερινές ανακοινώσεις για την αύξηση των επιτοκίων και των οικονομικών προβλέψεων από τη FED,θα έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο εσωτερικό των Ηνωμένων Πολιτειών, ενόψει και των ενδιάμεσων εκλογών για το Κογκρέσο, το Νοέμβριο, αλλά δεν θα περιοριστούν μόνο στις ΗΠΑ. Η υπό διαμόρφωση αρνητική εικόνα στην Αμερική, θα επεκταθεί και θα πλήξει την παγκόσμια οικονομία και κυρίως αυτή της Ευρώπης, που πολύ δύσκολα θα αποφύγει την ύφεση, με ότι αυτό σημαίνει για νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
*Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, ειδικός σε θέματα Αμερικανικής Πολιτικής. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και του The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον, μέλος του The International Institute for Strategic Studies του Λονδίνου, και υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, στο Στέητ Ντιπάρτμεντ και στο Αμερικανικό Πεντάγωνο.
