Είναι πραγματικά οδυνηρό να παρακολουθεί κανείς τη χθεσινή τραγική εικόνα των ηγεσιών της Δύσης, να τρέχουν να αντιδράσουν στην αναμενόμενη, σύμφωνα με τα λεγόμενα των ίδιων, κίνηση του Προέδρου της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, στην Ουκρανία. Εάν οι λεκτικές απειλές που αραδιάστηκαν χθες στην Ουάσιγκτον, τις Βρυξέλλες, το Λονδίνο και τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, μπορούσαν να μετατραπούν σε ουσιαστική στρατηγική, είναι βέβαιο ότι ο ηγέτης της Ρωσίας και η Μόσχα θα αντιμετώπιζαν σοβαρό πρόβλημα. Δυστυχώς, μια είναι η φράση που μπορεί να χαρακτηρίσει τη σημερινή δυτική ηγεσία, “The sorry bunch”.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη *
Ο δαιμόνιος ηγέτης της Ρωσίας, συνεχίζει, με ελάχιστο κόστος να χορεύει τη Δύση στο ρυθμό του, και στα σαλόνια των κυβερνητικών ελίτ της Δύσης, οι ηγεσίες τρέχουν να ανταποκριθούν στην απροσδόκητα δραματική πρόκληση του, έναντι της μετα-ψυχροπολεμικής τάξης πραγμάτων στην Ευρώπη. Το μόνο θετικό στην όλη τραγωδία είναι ότι, τουλάχιστον, η Δύση φαίνεται να έχει μια κοινή θέση και αυτό είναι κάτι που πρέπει να το πιστώσει κανείς στην κυβέρνηση, Μπάϊντεν. Δυστυχώς, το μόνο.
Παρόλα αυτά, ακόμη και αυτό το θετικό γεγονός, είναι ένα αμυντικό επίτευγμα και όχι μια σοβαρή στρατηγική για την αντιμετώπιση της Ρωσίας του Πούτιν. Ο Ρώσος ηγέτης συνεχίζει να οδηγεί την κούρσα, και είναι οι δικές του αποφάσεις, όχι της Δύσης, που διαμορφώνουν τις εξελίξεις και τα επόμενα βήματα, στην πρώτη ουσιαστική αμφισβήτηση του διεθνούς συστήματος, όπως διαμορφώθηκε μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης.
Από τη στιγμή που κατέρρευσε το τείχος του Βερολίνου και η Σοβιετική Ένωση, οι δυτικές ηγεσίες, αγνοώντας πλήρως την ιστορία, χλεύαζαν και αντιμετώπιζαν με περιφρόνηση τη Ρωσία, τη στιγμή που ο Πούτιν, άριστος γνώστης της ιστορίας, μεθοδικά προετοίμαζε τη ρεβάνς στην αλαζονεία της Δύσης. Βήμα, βήμα, Γεωργία 2008, Κριμαία 2014, Ανατολική Ουκρανία τώρα, πήρε στα χέρια του τη διπλωματική και στρατιωτική πρωτοβουλία, στην Ευρώπη, και η ηγεσίες της Δύσης, είναι στην ουσία ανίσχυρες να κάνουν κάτι γιαυτό, ελπίζοντας ότι οι βαρύγδουπες δηλώσεις και οι κυρώσεις, που στην ουσία θα πονέσουν, ίσως περισσότερο την Ευρώπη, θα αναγκάσουν τον Πρόεδρο της Ρωσίας να κάνει πίσω, για να μπορέσουν να επιστρέψουν στο αγγελικά πλασμένο κόσμο στον οποίο ζουν τις τελευταίες δεκαετίες.
Οι σημερινές, άνευρες, ανιστόρητες και στρατηγικά ανύπαρκτες ηγεσίες της Δύσης, έχουν σοβαρό πρόβλημα στην αντιμετώπιση του Πούτιν. Το βασικό πρόβλημά τους είναι αυτό της θέλησης, they don’t have the spine to deal with Putin. Στην πραγματικότητα δεν επιθυμούν τη σύγκρουση με τη Ρωσία. Βασική τους επιδίωξη είναι να επανέλθει η ηρεμία, έτσι ώστε να επιστρέψουν στον αποκομμένο από την πραγματικότητα κόσμο τους, της κουλτούρας της ακύρωσης, του τέλους της ιστορίας, της κλιματικής αλλαγής και της δικτατορίας των μειονοτικών απόψεων. Η λογική αυτή έχει οδηγήσει τη Δύση, σε μια τακτική, διότι στρατηγική δεν τι λες, κατευνασμού, η οποία αποτρέπει τη διαμόρφωση, όπως απαιτείται, μια ουσιαστικής στρατηγικής πρόληψης των ενεργειών του Πούτιν.
Ένα ακόμη σοβαρό πρόβλημα για τις σημερινές ηγεσίες της Δύσης, είναι ότι πάσχουν από έλλειψη φαντασίας και δημιουργικότητας. Οι περισσότεροι δυτικοί ηγέτες, αντιμετωπίζουν τον Πούτιν, ως έναν άχρωμο διαχρονικό δεινόσαυρο, που απλά ροκανίζει το χρόνο. Δυστυχώς, η ιστορική τους άγνοια και η ανικανότητά τους, τους αναγκάζει να διαπιστώσουν με δυσάρεστο τρόπο, ότι ο Πούτιν, παίζει ένα μεγαλύτερο παιχνίδι, εννοεί αυτά που λέει για την αναβίωση της Μεγάλης Ρωσίας, και τη ρωσικής δύναμης. Δυστυχώς, δεν αντιλαμβάνονται το χάσμα μεταξύ του κόσμου που ζει ο Πούτιν και του κόσμου που ζουν αυτοί. Μέχρι, να ανοίξουν κανένα βιβλίο και να επανέλθουν στην πραγματικότητα, θα συνεχίζει να διαψεύδει τις προσδοκίες τους και να ανατρέπει την ατζέντα τους.
Μας αρέσει, δεν μας αρέσει ο Πούτιν, είναι πάνω από όλα ένας δεινός στρατηγικός παίκτης, που συνηθίζει να παίρνει μεγάλα ρίσκα ενάντια σε μεγάλες αντιξοότητες με ψύχραιμο κεφάλι. Σε καμία περίπτωση δεν είναι αλάθητος, αλλά έχει πολυετή εμπειρία στο να αναλαμβάνει καλά υπολογισμένους κινδύνους, αψηφώντας τις πιθανότητες και επιβάλλοντας τη θέλησή του σε ισχυρότερους αντιπάλους. Πιστός μαθητής και γνώστης της ιστορίας, θα μπορούσε να τον παρομοιάσει κανείς, με τον Ναπολέων Βοναπάρτη, διότι έχει αποδείξει ότι μπορεί να ξαφνιάσει και να υπερκεράσει τους αντιπάλους του, μόνο και μόνο, επειδή είναι πρόθυμος να αναλάβει κινδύνους που δεν θα σκεφτούν ποτέ, και έτσι να επιτεθεί σε στιγμή και με τρόπο που δεν μπορούν ούτε να φανταστούν ούτε να σχεδιάσουν.
Παρά το γεγονός ότι αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα και η δύναμη της Ρωσίας είναι περιορισμένη, λόγω υλικών και δημογραφικών περιορισμών. Και παρά το γεγονός, η άνοδος της Κίνας είναι ένας γεωπολιτικός παράγοντας που κανένας ηγεμόνας στο Κρεμλίνο δεν μπορεί να αγνοήσει μόνιμα, ο Ρώσος Πρόεδρος, είναι ένας εξαιρετικά ικανός ηγέτης, ξεκάθαρα η πιο ισχυρή προσωπικότητα στη Ρωσία μετά τον Στάλιν.
Αν και η αντιμετώπιση του Πούτιν δεν είναι κάτι απλό και ασήμαντο, εάν οι δυτικοί ηγέτες μπορέσουν να ξεπεράσουν την καταστροφική απαξίωση της ιστορίας και να αναπτύξουν συνεκτικές στρατηγικές για τον πραγματικό κόσμο, σε αντίθεση με τον κόσμο των ονείρων τους, η αποτελεσματική αντιμετώπιση του είναι εφικτή.
Οικονομία…
Δυστυχώς όμως, οι ενδείξεις είναι προς την αντίθετη κατεύθυνση. Οι μέχρι τώρα κινήσεις της Δύσης δείχνουν ηγεσίες, που πέρα από την καταστροφική άγνοια και απαξίωση της ιστορίας, παραβλέπουν και κάτι που στην προεκλογική εκστρατεία των προεδρικών εκλογών των ΗΠΑ, το 1992, είχε αναδείξει με τρομερή επιτυχία ο Μπίλ Κλίντον, κερδίζοντας την προεδρία. It’s the economy stupid. Πέρα από την ιστορία είναι έγκλημα να αγνοείς την οικονομία, και μάλιστα σε στιγμές οικονομικής, λόγω της πανδημίας, κρίσης.
Ας δούμε λοιπόν σε τι σκηνικό, κατόπιν εορτής, η Δύση να πλήξει με οικονομικούς όρους τον Πούτιν και τη Ρωσία.
Μετά την εισβολή Πούτιν στην Ανατολική Ουκρανία, η Δύση και η γειά χαρά Ενωμένη Ευρώπη, αποφασίζει να αρχίσει ένα οικονομικό πόλεμο με τη Ρωσία, όταν τα οικονομικά δεδομένα είναι τα ακόλουθα.
Η τιμή του πετρελαίου αυξήθηκε, με το παγκόσμιο σημείο αναφοράς να κλείνει για λίγο στα 100 δολάρια το βαρέλι, υποχωρώντας ελαφρώς στη συνέχεια. Οι τιμές άλλων σημαντικών προϊόντων που εξάγει η Ρωσία και η Ουκρανία, όπως το φυσικό αέριο, το σιτάρι, το αλουμίνιο και το νικέλιο, αυξήθηκαν επίσης. Μεγάλες επιχειρήσεις με δραστηριότητες στη Ρωσία, και επιχειρήσεις εξαρτώμενες από πρώτες ύλες από τη Ρωσία, προετοιμάζονται για σοβαρά προβλήματα.
Το μεγαλύτερο μέρος της οικονομικής πίεσης θα το επωμιστεί η Ευρώπη, η οποία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη ρωσική ενέργεια, και της οποίας οι τράπεζες και οι εταιρείες εμπλέκονται στις κυρώσεις. Οι κυρώσεις, αν και απευθύνονται σε ρωσικές οντότητες, δημιουργούν μια σειρά νέων, στα ήδη υπάρχοντα, προβλημάτων εφοδιασμού για τις δυτικές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένης της δυσκολότερης χρηματοδότησης αγορών βασικών προϊόντων ή της αποστολής εξαρτημάτων στις δραστηριότητές τους στη Ρωσία.
Η κρίση στην Ουκρανία περιπλέκει τον ήδη δύσκολο προγραμματισμό των μεγάλων κεντρικών τραπεζών, συμπεριλαμβανομένης της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, καθώς ετοιμάζονται να καταργήσουν σταδιακά τις πολιτικές τόνωσης της πανδημίας εν μέσω αύξησης του πληθωρισμού. Τόσο η Fed, όσο και η ΕΚΤ, είναι πιθανό να κινηθούν πιο προσεκτικά στις συνεδριάσεις πολιτικής τον επόμενο μήνα, όπου αναμενόταν να σκιαγραφήσουν τολμηρά σχέδια για σταδιακή κατάργηση του εύκολου χρήματος και αύξηση των επιτοκίων.
Σε μια εποχή κατά την οποία οι τιμές του πετρελαίου, του φυσικού αερίου και άλλων βασικών προϊόντων, όπως το σιτάρι, τροφοδοτούν ήδη μια παγκόσμια αύξηση του πληθωρισμού, οποιαδήποτε απώλεια προσφοράς από τη Ρωσία και την Ουκρανία θα μπορούσε να ωθήσει τις τιμές ακόμη υψηλότερα και να αποδυναμώσει την οικονομική παραγωγή, ιδίως στην Ευρώπη.
Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, η Ευρωπαϊκή Ένωση, βασίστηκε στη Ρωσία για το 47% των εισαγωγών φυσικού αερίου το πρώτο εξάμηνο του 2021, υπερδιπλάσιο από το 21% που αγόρασε από τον επόμενο μεγαλύτερο προμηθευτή του, τη Νορβηγία. Κατά την ίδια περίοδο, η Ρωσία αντιπροσώπευε σχεδόν το ένα τέταρτο των εισαγωγών πετρελαίου της ΕΕ, ακολουθούμενη και πάλι από τη Νορβηγία με μερίδιο 9,1%. Με δεδομένο ότι οποιαδήποτε αναταραχή στην παροχή ρωσικού αερίου, είναι δύσκολο να καλυφθεί άμεσα, μπορεί να φανταστεί κανείς που θα ανέλθουν, οι ήδη αστρονομικές τιμές της ενέργειας στην Ευρώπη.
Η Ρωσία είναι επίσης σημαντικός παραγωγός χαλκού και αλουμινίου. Τυχόν δυσκολίες στη μετακίνηση αυτών των εμπορευμάτων σε πελάτες σε όλο τον κόσμο θα προκαλέσει νέες διαταραχές στις ήδη προβληματικές αλυσίδες εφοδιασμού.
Μαζί με την Ουκρανία, η Ρωσία είναι ένας μεγάλος παραγωγός σιταριού, καθώς και βασικών συστατικών για λιπάσματα όπως η ουρία και η ποτάσα. Τυχόν μειώσεις στην προσφορά οποιουδήποτε από αυτά τα είδη πιθανότατα θα ωθήσουν τις τιμές των τροφίμων υψηλότερα. Τα δύο έθνη μαζί αντιπροσωπεύουν το 29% των παγκόσμιων εξαγωγών σιταριού, σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ.
Η Μαύρη Θάλασσα χρησιμεύει ως σημαντικός αγωγός για διεθνείς αποστολές σιτηρών και η Ουκρανία είναι επίσης μεταξύ των κορυφαίων εξαγωγέων κριθαριού και καλαμποκιού.
Όλα τα παραπάνω, είναι ορισμένα από τα σοβαρά οικονομικά προβλήματα, που θα επιφέρει στην παγκόσμια και κυρίως στην ευρωπαϊκή οικονομία, το παιχνίδι, που η ανικανότητα σχεδιασμού και το τσίρκο που επικρατεί στις ηγεσίες της Δύσης, έγινε εφικτό να μπορεί να παίξει ο Πούτιν.
Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι η στρατηγική Πούτιν, αποτελεί θανάσιμη απειλή για την ευρωπαϊκή ασφάλεια και τις αρχές της δυτικής φιλελεύθερης δημοκρατίας. Όπως επίσης, δεν υπάρχει και δεν πρέπει να υπάρχει αμφιβολία, ότι αξίζει οποιαδήποτε θυσία και ταλαιπωρία για την προάσπισή τους. Όταν όμως, μεγάλο μερίδιο της ευθύνης για την κατάσταση αυτή, βαραίνει τις τραγικές ηγεσίες της Δύσης και την ανικανότητά τους, να διαμορφώσουν έγκαιρα μια στρατηγική πρόληψης, τότε έχει έρθει η στιγμή που πρέπει να αποδοθούν ευθύνες. Έχει έρθει η στιγμή, που θα πρέπει να υπάρξει επαναφορά στις βάσεις τις φιλελεύθερης δυτικής δημοκρατίας και απαγκίστρωση από τον παράλληλο κόσμο της απαξίωσης της ιστορίας, των αρχών και των αξιών της.
*Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, απόφοιτος του, The American University School of International Service, Washington DC, του The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies, Washington DC, μέλος του, The International Institute for Strategic Studies. Υπήρξε ανταποκριτής επί σειρά ετών στην Ουάσιγκτον και διαπιστευμένος στο Λευκό Οίκο, το Στήτ Ντιπάρτμεντ και το Πεντάγωνο.
