Η ανάπτυξη του ναρκισσισμού στα παιδιά. Γράφει η Σύλια Θεοδοσοπούλου

Τώρα με την αλλαγή του χρόνου και την επανέναρξη της σχολικής χρονιάς, θα έρθουν πιο έντονα στο φως τα χαρακτηριστικά της σύγχρονης ζωής που ενισχύουν τον ναρκισσισμό των ατόμων. Είναι κοινό μυστικό πως ζούμε σε μία εποχή, που η προσπάθεια συνεχών επιτευγμάτων, γίνεται ο κανόνας. Με αυτόν τον τρόπο πλήττεται η αυτοεκτίμηση των νέων ανθρώπων. Ένας τρόπος «προστασίας» από τον μοντέρνο ρυθμό ζωής είναι να χτίζουν ψηλά «ναρκισσιστικά» τείχη. Πώς θα τα εντοπίσουμε και πως θα  ξεχωρίσουμε τον ναρκισσισμό από την έντονη αυτοπεποίθηση;

Της Σύλιας Θεοδοσοπούλου *

Όλα ξεκινούν από τον αρχαίο ελληνικό μύθο του Νάρκισσου. Ο ωραίος Νάρκισσος, κάποια μέρα καθισμένος κοντά σε μια πηγή είδε το πρόσωπό του στα νερά της. Αρχικά, δεν κατάλαβε ότι η εικόνα που είδε στο νερό ήταν αντανάκλαση του εαυτού του και γοητεύτηκε τόσο από το είδωλο που καθρεφτιζόταν.  Θέλησε λοιπόν, βυθίζοντας το βραχίονα του στο νερό να το αιχμαλωτίσει! Δεν τα κατάφερε όμως και όταν κατάλαβε ότι ερωτεύτηκε τον εαυτό του παρέμεινε στη θέση αυτή αυτοθαυμαζόμενος μέχρι που μαράζωσε και πέθανε από θλίψη. Στη θέση εκείνη, λένε, μετά από λίγο φύτρωσε το ομώνυμο άνθος που όλοι θαυμάζουμε για το άρωμα του.

Από τον ωραίο Νάρκισσο λοιπόν, πήρε και το όνομα της η Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας. Ωστόσο, διαταραχές προσωπικότητας όπως αυτή, δεν διαγιγνώσκονται πριν την ενήλικη ζωή. Παρόλα αυτά, επειδή η Ναρκισσιστική Διαταραχή αναπτύσσεται πριν τα 18 χρόνια του ατόμου, θα ήθελα να επισημάνω μερικά χαρακτηριστικά που ενδέχεται να παρατηρήσετε στα παιδιά σας.

Θα σας επισημάνω μερικές συμπεριφορές που θα μπορούσατε να παρατηρήσετε στα παιδιά σας τα οποία δεν έχουν ακόμα φτάσει στην ηλικιακή ομάδα για να υπόκεινται στην εν λόγο διαταραχή(!). Ωστόσο, επειδή η διαταραχή αναπτύσσεται σταδιακά υπάρχει πιθανότητα να παρατηρήσετε κάτι από τα παρακάτω:

1. Το να πιστεύουν ότι είναι καλύτερα από τα άλλα παιδιά
2. Δυσκολία να δημιουργήσουν/ διατηρήσουν φιλίες
3. Το να θεωρούν δικαιωματική την λήψη απόλυτης προσοχής/το να θέλουν να είναι το κέντρο της προσοχής
4. Το να απομακρύνονται από όσους δεν τους θαυμάζουν ή δεν τους δίνουν προσοχή
5. Το να μην εκφράζουν ευγνωμοσύνη στους γονείς τους ή σε άλλους
6. Το να μην θέλουν να παίξουν με παιδιά που δεν κατέχουν «ανώτερα χαρακτηριστικά» (όπως το να είναι φτωχά, να έχουν χαμηλότερο κοινωνικό στάτους ή αν αδυνατούν να εκτελέσουν σε όσο καλό επίπεδο όσο θεωρεί το παιδί, δοκιμασίες)
7. Το να μην λαμβάνουν ευθύνη των πράξεων τους και των συνεπειών αυτών των πράξεων
8. Το να οργίζονται όταν επικρίνονται
9. Το να δυσανασχετούν όταν τους λένε τι να κάνουν
10. Το να αρνούνται να δεχτούν την εξουσία των άλλων
11. Το να έχουν παράλογες απαιτήσεις από τους άλλους
12. Το να προσβάλλονται εάν οι άλλοι θεωρούνται καλύτεροι από αυτούς με οποιονδήποτε τρόπο
13. Το να μπαίνουν σε μάχες ή να κλέβουν παιχνίδια από άλλα παιδιά

Στο σημείο αυτό, οφείλω να τονίσω ότι  η εγωκεντρικότητα (που συχνά καλείται «ναρκισσισμός») είναι ένα φυσιολογικό και επιθυμητό φαινόμενο, απαραίτητο για τη συγκρότηση και σταθεροποίηση της αίσθησης του εαυτού. Ο υγιής, ευέλικτος και ευπροσάρμοστος ναρκισσισμός ή καλύτερα η έντονη αυτοπεποίθηση βοηθά στην αντιμετώπιση πρόσκαιρων ή μονιμότερων αποτυχιών. Ακόμα, στηρίζει τον άνθρωπο στις αντιξοότητες της ζωής και στην αναπόφευκτη φθορά του χρόνου.

Για να «παθολογικοποιηθεί» ο ναρκισσισμός οφείλει να χαρακτηρίζεται από μακροχρόνια και αυτόματα πρότυπα συμπεριφοράς, τα οποία είναι ανεξάρτητα από τις περιστάσεις της ζωής του ατόμου. 

 Άλλωστε, αναφορικά με την εφηβεία, η αυτοεκτίμηση πρόκειται για αυτοπροσδιορισμό, διαφοροποίηση και χωρισμό του ατόμου από τους γονείς καθώς και εξατομίκευση. Οι νεότερες ηλικίες (νεαροί ενήλικες) είναι πιο ευάλωτες στην περιβόητη «Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας» όμως δεν συνεπάγεται πως όλοι πάσχουν από αυτή. 

Οι γονείς και οι σημαντικές προσωπικότητες στην ζωή των παιδιών, όπως η δασκάλα, μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να είναι πιο λειτουργικά στην καθημερινή ζωή τους. Σε επόμενο άρθρο μου θα σας προτείνω ορισμένες συμπεριφορές και τρόπους που μπορείτε να διαχειριστείτε παρόμοιες συμπεριφορές.

* Η Σύλια Θεοδοσοπούλου είναι ψυχολόγος με ειδίκευση στα παιδιά

Διαβάστε επίσης

Έχετε «γυναικείο» ή «αντρικό» εγκέφαλο; Γράφει η Σύλια Θεοδοσοπούλου

Είναι αληθινά τα στερεότυπα που θέλουν τους άντρες να έχουν καλύτερο προσανατολισμό, να είναι καλύτεροι στα μαθηματικά και ίσως πιο έξυπνοι από τις γυναίκες;...

Γιατί το παιδί μου είναι συνέχεια "κολλημένο" στο κινητό παρόλο που είναι δύο χρονών; - Γράφει η Σύλια Θεοδοσοπούλου

Έχετε αναρωτηθεί γιατί το παιδί σας είναι συνέχεια κολλημένο στο κινητό παρόλο που είναι κάτω των πέντε ετών; Ή ακόμα που παίρνει τα πράγματα...