Η Συμφωνία Στρατηγικής Συνεργασίας των Ηνωμένων Πολιτειών, με το Ηνωμένο Βασίλειο και την Αυστραλία, με στόχο της αποτροπή της Κίνας, στην κρίσιμη στρατηγικά και γεωπολιτικά περιοχή του Ειρηνικού – Ινδικού Ωκεανού, εκτός από το γεγονός ότι έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία, προκαλεί και θα προκαλέσει μια σειρά σεισμικές ανακατατάξεις στις διεθνές σύστημα για τις οποίες οι ενδείξεις ήταν σαφείς εδώ και αρκετό διάστημα, αλλά όλοι και κυρίως οι ευρωπαϊκές ηγεσίες επέλεξαν να προσποιούνται ότι δεν τις έβλεπαν.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
Οι επιπτώσεις αυτές θα επηρεάσουν αναπόφευκτα και την Ελλάδα, και ήδη η χώρα μας έχει καθυστερήσει να προχωρήσει και να παγιώσει σε συνεργασίες και κινήσεις στην εθνική της στρατηγική, από τις οποίες θα εξαρτηθεί εάν θα βρεθεί στη σωστή πλευρά του νέου διεθνούς σκηνικού. Πολύ απλά θα χρειαστεί πολύ σύντομα να κάνουμε δύσκολες, αλλά απαραίτητες επιλογές, τις οποίες θα έπρεπε να έχουμε ήδη κάνει, και όσο καθυστερούμε θα γίνεται όλο και πιο δύσκολο και με μεγαλύτερο κόστος.
AUKUS…
Η AUKUS, όπως επικράτησε να λέγεται με συντομία η συμφωνία των τριών χωρών, είναι ξεκάθαρα το εναρκτήριο λάκτισμα ενός παγκόσμιου ανταγωνισμού, παρόμοιου με αυτόν του Ψυχρού Πολέμου, μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Σοβιετικής Ένωσης. Μόνο που αυτός ο ανταγωνισμός ξεκινά και θα διεξαχθεί σε μια εντελώς διαφορετική εποχή, με εντελώς διαφορετική και τεράστια πιο επικίνδυνη τεχνολογία, και σε συνθήκες διευρυμένης αναρχίας στο σύνολο του πλανήτη.
Η ισορροπία και η επιβίωση στην εποχή αυτού του νέου ανταγωνισμού θα είναι εξαιρετικά δύσκολη ακόμη και για τις μεγάλες χώρες, πόσο μάλλον για τις μικρές όπως είναι η Ελλάδα.
Το ότι η Ουάσιγκτον, προχώρησε στη στρατηγική συνεργασία με τη Μεγάλη Βρετανία και την Αυστραλία, ξεκινώντας τον ανταγωνισμό με την Κίνα, δεν είναι καθόλου τυχαίο. Η Αυστραλία είναι μια τεράστια φυσική βάση, στρατηγικά τοποθετημένη στην πιο κρίσιμη περιοχή αυτού του ανταγωνισμού και η Μεγάλη Βρετανία είναι η μοναδική χώρα της Δύσης μετά τις ΗΠΑ, που έχει τη δυνατότητα να παίξει σε παγκόσμια κλίμακα.
EE…
Μια πολύ σημαντική επίπτωση της ανακοίνωσης της AUKUS, στην οποία θα πρέπει να επιδείξει τρομερή προσοχή η Ελλάδα, είναι ότι, δυστυχώς, για μια ακόμη φορά αποδεικνύεται η στρατηγική ανυπαρξία της δήθεν ενωμένης Ευρώπης.
Πέρα από το γεγονός ότι η πρώτη μεγάλη απώλεια της ξαφνικής ανακοίνωσης της AUKUS, ήταν το συμβόλαιο δις δολαρίων της Αυστραλίας με τη Γαλλία, για την προμήθεια υποβρυχίων, σε ευρωπαϊκό επίπεδο οι επιπτώσεις θα είναι ιδιαίτερα αρνητικές.
Το Παρίσι, αντέδρασε και συνεχίζει να αντιδρά πολύ έντονα, στην ανακοίνωση της συμφωνίας κάτι το οποίο ήταν αναμενόμενο, εάν αναλογιστεί κανείς τη σφαλιάρα που έφαγε, αλλά και την ιστορία των Γάλλων.
Αυτό όμως που είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικό και ανησυχητικό για το μέλλον της Ευρώπης, είναι ότι στην αντίδραση αυτή δεν βρήκε και δεν βρίσκει, καμία ουσιαστική συμπαράσταση, από άλλες ευρωπαϊκές χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως το Βερολίνο για παράδειγμα. Η φραστική αντίδραση της υπεύθυνου για την εξωτερική πολιτική της ΕΕ, Τζόσεφ Μπορέλ, μόνο γέλια, δυστυχώς, μπορεί να προκαλέσει.
Το Παρίσι και ο Γάλλος Πρόεδρος, Εμμανουέλ Μακρόν, όχι μόνο δεν βρίσκει τη συμπαράσταση που θα ανέμενε κανείς σε μια πραγματική Ένωση της Ευρώπης, στην ουσία είναι απελπιστικά μόνος στις κραυγές τις οποίες εξαπολύει τα τελευταία εικοσιτετράωρα.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο Ολλανδός Πρωθυπουργός, Μάρκ Ρούτε, έχει ξεκινήσει παρασκηνιακές διαβουλεύσεις με το Λονδίνο, για μια νέα πιο στενή αμυντική σχέση της Ευρώπης με τη Μεγάλη Βρετανία.
Στις διεθνείς σχέσεις τίποτα δεν είναι τυχαίο και όλα συνδέονται. Κάποιοι που ασχολούμαστε προσεκτικά με αυτά τα θέματα, δεν έχουμε ξεχάσει και έχουμε επισημάνει στο πρόσφατο παρελθόν, ότι μια από τις πλέον δυσμενείς επιπτώσεις του Brexit για την ΕΕ, ήταν το τεράστιο πλήγμα που επέφερε στον τομέα της άμυνας της Ευρώπης. Ούτε έχει διαφύγει την προσοχή μας, ότι όταν ο κ. Μακρόν τόλμησε να ξεστομίσει κάτι περί διάθεσης του πυρηνικού οπλοστασίου της Γαλλίας στην αμυντική ομπρέλα της Ευρώπης, τον επανάφεραν, και με άκομψο τρόπο, στην τάξη οι Γάλλοι Στρατηγοί.
Και όσο αφορά το Βερολίνο, ειδικά με την αποχώρηση της Μέρκελ από την Καγκελαρία, η κατάσταση είναι ακόμη πιο περίπλοκη. Η Γερμανία, είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποφασίσει να μπει ενεργά στην παγκόσμια αρένα. Τα οικονομικά της συμφέροντα σε Πεκίνο και Μόσχα είμαι πολύ μεγάλα και καθιστούν δύσκολο και περίπλοκο το εγχείρημα.
NATO..
Ο νέος αυτός ανταγωνισμός θα δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στο ήδη ταλαιπωρημένο από τις εξελίξεις των τελευταίων ετών ΝΑΤΟ. Αν και δεν διαφαίνεται(τίποτα δεν είναι σίγουρο βέβαια) μια άμεση αποχώρηση της Γαλλίας από την Βορειοατλαντική Συμμαχία, είναι βέβαιο ότι το Παρίσι θα κάνει τη ζωή δύσκολη σε Ουάσιγκτον και Λονδίνο στο εσωτερικό της συμμαχίας, με αποτέλεσμα να την οδηγήσει σε περαιτέρω, από ότι ήδη είναι, παράλυση.
Τουρκία…
Δυστυχώς, μια προσεκτική αποτίμηση όλων των παραπάνω επιπτώσεων της νέας εποχής που σηματοδοτεί η AUKUS, είναι ότι η Τουρκία είναι δυνητικά μια χώρα απαραίτητη σε όλους τους μεγάλους παίκτες του νέου ανταγωνισμού. Λόγω γεωγραφικής θέσης και μεγέθους, δυστυχώς, μιλάμε για ένα αναγκαίο κακό.
Ελληνική απάντηση…
Και το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν είσαι Ελλάδα, μέσα σε αυτό το περίπλοκο και επικίνδυνο σκηνικό, πως λειτουργείς για να επιβιώσεις χωρίς δυσβάστακτες απώλειες.
Η απάντηση είναι, παίρνοντας άμεσες θαρραλέες και ίσως δύσκολες αποφάσεις.
Η Αμερική, μετά την AUKUS, δεν χωράει καμία αμφιβολία, αποχωρεί από την περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου, όσο αφορά μεγάλη φυσική παρουσία. Επιλέγει όμως να είναι παρών, διαμορφώνοντας περιφερειακές συμμαχίες σε στρατιωτικό και οικονομικό επίπεδο και εδώ είναι που η Ελλάδα πρέπει να κινηθεί proactively. Στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και Μέσης Ανατολής, η χώρα κλειδί σε αυτή τη στρατηγική της Ουάσιγκτον, ήταν, είναι και θα είναι το Ισραήλ. Η χώρα μας πρέπει να κινηθεί άμεσα να παγιώσει στον ύψιστο βαθμό τη στρατηγική συνεργασία με την Ιερουσαλήμ. Η επίσημη αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ, πρέπει να γίνει χθες.
Επίσης, πρέπει να παρθούν αποφάσεις οι οποίες πέρα από την κορυφαία στρατηγικά βάση της Σούδας, θα δένουν την Ουάσιγκτον με την Ελλάδα. Μια καλή αρχή θα είναι αποφάσεις που θα καθιστούν την Ουάσιγκτον, στενά συνδεδεμένο εταίρο της Αθήνας σε κομβικούς τομείς του νέου στρατηγικού παιχνιδιού. Ένα καλό παράδειγμα είναι η σύνδεση των ΗΠΑ με τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά.
Τέλος, και αυτό είναι ίσως το πιο δύσκολο, θα πρέπει η Ελλάδα να κατανοήσει, ότι στον τομέα Εξωτερικής Πολιτικής και Άμυνας, στη νέα εποχή, το τρένο της Ευρώπης όχι απλά χάνει το δρομολόγιο, αλλά δεν προλαβαίνει καν να ξεκινήσει από την αφετηρία. Οπότε θα πρέπει, όπως άλλωστε κάνουν όλες οι σοβαρές χώρες της Ευρώπης να διαμορφώσει μια δική της αυτόνομη από τις Βρυξέλλες στρατηγική.
*Ο Δημήτρης Γ. Απόκης είναι Αναλυτής Διεθνών Σχέσεων, Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, Απόφοιτος του The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies, The Johns Hopkins University, Μέλος του The International Institute for Strategic Studies, και επί σειρά ετών Ανταποκριτής στην Washington DC, διαπιστευμένος στο Λευκό Οίκο, το Στέητ Ντιπάρτμεντ και το Πεντάγωνο.
