today-is-a-good-day
24.4 C
Athens

Η αποκατάσταση της χαμένης εμπιστοσύνης στο κράτος

Η ευημερία των πολιτών σε μια χώρα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό και από τον βαθμό εμπιστοσύνης στους θεσμούς και στον κρατικό μηχανισμό. Σε ένα κράτος που οι πολίτες εμπιστεύονται την δικαιοσύνη, το υγειονομικό σύστημα, την αστυνομία, το εκπαιδευτικό σύστημα, έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να ευημερούν σε σχέση με άλλο κράτος όπου αυτή η εμπιστοσύνη δεν υπάρχει. Και στη δεύτερη αυτή περίπτωση είναι πολύ εύκολο να κυριαρχεί ο λαϊκισμός.

Του Αντώνη Παπακώστα*

Σε πολλές δημοσκοπήσεις έχουμε ερωτήσεις που επιτρέπουν να μετρήσουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς, τους κρατικούς μηχανισμούς και το πολιτικό σύστημα γενικότερα. Θα χρησιμοποιήσω το Ευρωβαρόμετρο γιατί αυτές οι μετρήσεις είναι αφενός συστηματικές και ομοιόμορφες αφετέρου γίνονται σε όλα τα κράτη της Ευρώπης και όχι μόνο κι αυτό μας επιτρέπει να συγκρίνουμε τα αποτελέσματα της Ελλάδας με αυτά των άλλων κρατών ευρωπαϊκών και μη. Οι μετρήσεις της κοινής γνώμης εν προκειμένω έγιναν το καλοκαίρι του 2020.

Οι Έλληνες και η Διοίκηση.
Σαν Διοίκηση εννοούμε την Τοπική Αυτοδιοίκηση, τον Στρατό, την Αστυνομία και φυσικά την Δημόσια Διοίκηση.

Από τις υπηρεσίες που αναφέραμε, μόνο ο Στρατός και η Αστυνομία έχουν θετικό πρόσημο. Δηλαδή οι θετικές γνώμες είναι περισσότερες από τις αρνητικές. Η Δημόσια Διοίκηση και η Τοπική Αυτοδιοίκηση συγκεντρώνουν περισσότερες αρνητικές γνώμες σε σχέση με τις θετικές. Πιο συγκεκριμένα, η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει 39% θετικές γνώμες και 60% αρνητικές. Το αισιόδοξο είναι ότι σε σχέση με το 2018 έχουμε καλύτερη εικόνα. Οι θετικές γνώμες κέρδισαν 20 μονάδες και οι αρνητικές έχασαν 21 μονάδες. Παρόμοια αποτελέσματα είχαμε και για την Δημόσια Διοίκηση, αρνητικά μεν, βελτιωμένα δε. Κερδίζουν 18 και 20 μονάδες αντίστοιχα. Παρόλα αυτά το πρόσημο είναι ακόμα αρνητικό. Ο Έλληνας πολίτης είναι ακόμα δύσπιστος για το κράτος. Λιγότερο ίσως δύσπιστος από ότι ήταν πριν από 2 χρόνια αλλά ακόμα δύσπιστος. Έχει σημαντικό και κοπιαστικό δρόμο για να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στη Διοίκηση.

Ο Στρατός και η Αστυνομία αντίθετα χαίρουν μεγάλης εμπιστοσύνης. Είναι οι μόνες υπηρεσίες που έχουν θετικό πρόσημο στην Ελλάδα, δηλαδή οι θετικές γνώμες είναι περισσότερες από τις αρνητικές.

Αξιοσημείωτο είναι ότι η Αστυνομία, παρόλη την αρνητική κριτική που έχει δεχτεί από μερίδα των ΜΜΕ και την Αντιπολίτευση για τον τρόπο που διαχειρίστηκε τόσο τις καταλήψεις όσο και τις διαδηλώσεις, η εμπιστοσύνη των πολιτών έχει ενισχυθεί κατά 5 μονάδες, φτάνοντας στο 70%. Η ποιοτική ανάλυση δείχνει ότι η αύξηση αυτή προέρχεται από διαφορετικούς πολιτικούς χώρους. Στην μεν Αριστερά η Αστυνομία εξακολουθεί να χαίρει της εμπιστοσύνης των πολιτών αλλά σε λιγότερο βαθμό από ότι πριν από δύο χρόνια. Αντίθετα οι Κεντρώοι και οι Δεξιοί εμπιστεύονται πολύ περισσότερο την Αστυνομία. Η κριτική τελικά που γίνεται από την Αξιωματική Αντιπολίτευση στην Αστυνομία έχει ένα πάρα πολύ μικρό αντίκτυπο στην Αριστερά. Το Κέντρο και η Δεξιά δείχνουν αυξημένη εμπιστοσύνη στην Αστυνομία, στην ουσία στη φιλοσοφία του Χρυσοχοΐδη.

Οι πολίτες είναι τόσο δύσπιστοι όσον αφορά τα ΜΜΕ όσο ήταν και πριν από 2 χρόνια. Το παράδοξο είναι ότι δυσπιστούμε στα ΜΜΕ και όχι στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης όπου διακινούνται πληροφορίες χωρίς κανένα έλεγχο.

Οι Έλληνες και οι θεσμοί

Η εμπιστοσύνη στους θεσμούς αν και έχει βελτιωθεί είναι ακόμα αρνητική. Φωτεινή εξαίρεση αποτελεί η Δικαιοσύνη. Η Δικαιοσύνη απολαμβάνει την εμπιστοσύνη των πολιτών.

H Κυβέρνηση και το Κοινοβούλιο μειώνουν σημαντικά την δυσπιστία στους θεσμούς. Παρόλα αυτά υπάρχει ακόμα μεγάλη δυσπιστία. Οι Έλληνες απαιτούν να λυθούν τα προβλήματά τους από τους πολιτικούς που δεν εμπιστεύονται.

Οι πολίτες είναι δύσπιστοι στην Κυβέρνηση, στη Βουλή και ακόμα περισσότερο στα πολιτικά κόμματα.  Δεν είναι μόνο η Ελλάδα που έχει αυτή την αντίληψη. Στα περισσότερα κράτη βλέπουμε παρόμοιες καταστάσεις σε ηπιότερο βέβαια βαθμό.

Η εμπιστοσύνη στην Κυβέρνηση

Στο παρακάτω γράφημα παρατηρούμε την εξέλιξη της εμπιστοσύνης των Ελλήνων στην Κυβέρνηση.

Το 2008 η κυβέρνηση Καραμανλή έξι μήνες μετά τις εκλογές του 2007 απολαμβάνει την μεγαλύτερη εμπιστοσύνη των τελευταίων χρόνων. Το 2009 η νέα κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου έχει και αυτή θετικό πρόσημο και μάλιστα η Ελληνική κυβέρνηση είναι σε καλύτερη θέση από τον Μέσο Ευρωπαϊκό όρο. Με το πρώτο μνημόνιο η εμπιστοσύνη βυθίζεται στο -50% η διαφορά μεταξύ εμπιστοσύνης και δυσπιστίας.  Η πορεία αυτή συνεχίζεται και μετά το πρώτο σοκ σταθεροποιείται. Το πρώτο εξάμηνο του 2015 η νέα κυβέρνηση της Αριστεράς βελτιώνει σημαντικά την εμπιστοσύνη. Είναι μεν αρνητική αλλά είναι πολύ καλύτερη από το μέσο όρο της ΕΕ. Αυτή όμως η πρόσκαιρη βελτίωση καταβυθίζεται μετά το δημοψήφισμα και το τρίτο μνημόνιο. Σπάνια παρατηρούμε τέτοια μεγάλη αλλαγή σε τόσο μικρό διάστημα. Στην συνέχεια υπάρχει μια σταδιακή βελτίωση της εμπιστοσύνης και η τελευταία κυβέρνηση καταφέρνει να πλησιάσει τον Ευρωπαϊκό ΜΟ.

Αξιοσημείωτο είναι η δυσπιστία που έχουμε στους διεθνείς θεσμούς. Η δυσπιστία στον ΟΗΕ είναι η υψηλότερη της ΕΕ. Είναι περίεργο πως θέλουμε την διευθέτηση των εθνικών μας διαφορών να την εμπιστευτούμε σε διεθνούς οργανισμούς όταν υπάρχει τόση δυσπιστία προς αυτούς. Πώς θα αποδεχτούν οι Έλληνες οποιαδήποτε λύση η οποία θα προκριθεί από τα διεθνή δικαστήρια εφόσον  δεν τα εμπιστευόμαστε. Ποιος θα αποκαταστήσει αυτή τη χαμένη εμπιστοσύνη όταν τα ΜΜΕ και η Κυβέρνηση έχουν τόσο χαμηλή αποδοχή; Το ίδιο ισχύει και για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η δυσπιστία προς την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι στην Ελλάδα η υψηλότερη από όλα τα κράτη μέλη.  Είναι παράδοξο να απαιτούμε την οικονομική και πολιτική αλληλεγγύη από κάποιον που δεν εμπιστευόμαστε.

Η συνεχής απαξίωση της Ευρώπης από τα περισσότερα πολιτικά κόμματα και από τα ΜΜΕ έχει δημιουργήσει ένα αντιευρωπαϊκό κλίμα. Ο λαϊκισμός τρέφει και τρέφεται από τον αντιευρωπαϊσμό, από την δυσπιστία στην πολιτική, στα ΜΜΕ.

Η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης του πολίτη προς την Κυβέρνηση και τους θεσμούς πρέπει να είναι ο σκοπός της πολιτείας. Ευτυχώς η Δικαιοσύνη είναι ακόμα ο τελευταίος πυλώνας των θεσμών που ο Έλληνας εμπιστεύεται. Οι μετωπικές συγκρούσεις των πολιτικών κομμάτων, δημιουργούν ένα τοξικό κλίμα το οποίο δηλητηριάζει και τους θεσμούς και τη Δημοκρατία.

 

 

*Ο Αντώνης Παπακώστας είναι διδάκτωρ Πληροφορικής από το Πανεπιστήμιο Pierre et Marie Curie του Παρισιού. Εργάστηκε από το 1985 για την ΕΕ, σε διάφορες θέσεις ευθύνης. Από το 2000 έως το 2008 ήταν υπεύθυνος και για το Ευρωβαρόμετρο με το οποίο έκανε εκατοντάδες έρευνες.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ