today-is-a-good-day
19.5 C
Athens

Συν

Στο γλωσσάρι μας κάνουμε πότε πότε αφιερώματα σε προθέσεις. Έχουμε, για παράδειγμα, ασχοληθεί με την πρόθεση αμφί. Σήμερα, θα πούμε μερικά πράγματα για τη συν και τις σημασίες της, αλλά και τις εκφράσεις που συναντάμε με αυτή στη γλώσσα μας.

Γράφει η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα

Της αξίζει μια παρουσίαση, γιατί την βρίσκουμε μπροστά μας κάθε στιγμή και κάθε λεπτό. 

Πρώτα – πρώτα είναι παρούσα σε λόγιες εκφράσεις, που, συν θεώ, με τη βοήθεια του θεού, θα επιχειρήσουμε να καταγράψουμε και εσείς, συν τη παρόδω του χρόνου, με το πέρασμα του χρόνου, θα τις εντοπίζετε σε κείμενα  ή σε εκφράσεις του προφορικού λόγου και θα καταλαβαίνετε ότι χωρίς τη συν, προκοπή δε γίνεται. Συν τοις άλλοις, επίσης σε πιο απλά ελληνικά, υπάρχει σε διάφορες μορφές ως πρώτο συνθετικό πολλών λέξεων. Συνδιάσκεψη, συναπόφαση, σύσφιγξη, σύμπλευση, συρροή και συγγραφή είναι μερικά μόνο δείγματα της συμφωνίας της συν με τους λεκτικούς τύπους της ελληνικής. Όλοι τους προϋποθέτουν ότι στη συν συνεργάζονται με συνέπεια παραπάνω από ένας, για να συνδιαμορφώσουν το συνολικό αποτέλεσμα. Έχει έλθει, λοιπόν, συν γυναιξί και τέκνοις, με την οικογένειά της, με όλο της το σόι, για να συμβάλει σε όσα όμορφα έχουμε στη γλώσσα μας.

Αναφέραμε πιο πάνω την έκφραση συν θεώ, αλλά, όπως ξέρουμε, ο Θεός κάνει θαύματα μόνο αν εμείς κουνήσουμε λίγο το χεράκι μας. Συν Αθηνά και χείρα κίνει που έλεγαν οι παλιοί.

Η συν είναι παρούσα στην πρόσθεση, ένα συν ένα κάνουν δύο, αποτέλεσμα, που συν τω μαθηματικώ νόμω, σύμφωνα με το νόμο των μαθηματικών, δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. 

Η συν είναι παρούσα στα συν και τα πλην του να μαθαίνει κανείς καλά τη γλώσσα του, στα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της μελέτης.

Η πρόθεση υπάρχει από τη μυκηναϊκή εποχή και στις πινακίδες της Γραμμικής Β γραφής ήταν ku-su. Το ν πρέπει να προστέθηκε αργότερα, όπως συνέβη και σε άλλες λέξεις της γλώσσας μας (π.χ. μεταξύ). Αρχαιότερος τύπος, που τον χρησιμοποιεί ο Θουκυδίδης, ήταν η ξύν

Συνοψίζοντας, αγαπητοί μας συμπολίτες, συνάδελφοι, συγγενείς και συμπορευτές στις γλωσσικές μας συναναζητήσεις, δεν μπορούμε να συναγάγουμε κανένα συμπέρασμα χωρίς να συγκεντρώσουμε με τη συγκατάθεσή σας λέξεις από τη συλλογή συν! Συγκατοικούν όλες αρμονικά στα λεξικά και συνυπάρχουν μαζί με άλλες. Θα μας συγχωρήσετε που δεν μπορούμε να τις δώσουμε σε μια συγκροτημένη μελέτη. Δε βοηθά η παρούσα συγκυρία.

*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ