Φράση ξεχασμένη που έρχεται στο προσκήνιο, όταν συζητάμε για πράγματα που θα έχουν ολέθριες συνέπειες, θα οδηγήσουν στην καταστροφή. Αυτό δηλώνουν άλλωστε τα λυγρά σήματα. Αποτελούν προειδοποιήσεις -φευ- για τον επερχόμενο όλεθρο.
Γράφει η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα
Λυγρός είναι ο λυπηρός, ο χαλεπός, ο άθλιος, ο ελεεινός, ενώ τα σήματα είναι τα σημάδια. Τη φράση λυγρά σήματα την βρίσκουμε στην Ιλιάδα και συγκεκριμένα στη Ζ ραψωδία στ. 168. Μεταφέρουμε το χωρίο, ξεκινώντας από τον προηγούμενο στίχο: Πέμπε δὲ μιν Λυκίηνδε, πόρεν δ’ ὅ γε σήματα λυγρά, γράψας ἐν πίνακι πτυκτῷ θυμοφθόρα πολλά. (Τον έστειλε, όμως, στη Λυκία και του έδωσε άσκημα σημάδια, αφού τα κατέγραψε σε μια πινακίδα που δίπλωνε, κι αυτά θα κατέστρεφαν τη ζωή του).
Τα σήματα λυγρά τα συναντάμε στο σημείο όπου ο Όμηρος διηγείται τα πάθη του μυθικού ήρωα Βελλερεφόντη, που εξόριστος είχε καταφύγει στην αυλή του του βασιλιά Προίτου στην Τίρυνθα. Η βασίλισσα Άντεια τον ερωτεύτηκε, αλλά ο Βελλερεφόντης ηθικά ακέραιος δεν ενέδωσε στον έρωτά της. Η θιγμένη βασίλισσα τον συκοφάντησε. Είπε στον Προίτο ότι τάχα της έκανε ανήθικες προτάσεις. Ο Προίτος, λοιπόν, θυμωμένος έστειλε τον νεαρό στον πεθερό του στη Λυκία δίνοντάς του τα περίφημα «σήματα λυγρά», γραπτές υποδείξεις με άλλα λόγια, για να τον σκοτώσει. Οι μελετητές του έπους σε αυτά τα σημάδια διακρίνουν μια πρώτη μνεία για την ύπαρξη γραφής στα χρόνια τα ομηρικά.
Από τότε η φράση έμεινε δηλωτική μιας συμφοράς που πρόκειται να έλθει και για την οποία έχουμε σημεία που μας προειδοποιούν. Ίσως δεν την ακούμε συχνά, αλλά ευκαιρίας δοθείσης σας την θυμίσαμε, κάνοντας βουτιά στο μεγάλο αναγνωστικό όλων των γενεών, την Ιλιάδα. Ο καθένας συνειρμικά μπορεί να σκεφθεί χίλια δυο σήματα λυγρά, που μεταφορικά χτυπούν ένα καμπανάκι για κάτι που θα συμβεί.
Συνώνυμες εκφράσεις: Σημάδια θανάτου, σημεία καταστροφής, προμηνύματα ολέθρου, πανωλεθρίας.
Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
