Του Κώστα Κωτούλα
Τώρα, το Γαλάτης είναι σχετικό…
Ο Γαλάτης εκτός Γαλατίας
Ο Ρενέ Γκοσκινύ ήταν σίγουρα Γάλλος. Πιο Γάλλος μάλλον δε γίνεται: γεννημένος στο Παρίσι του Μεσοπολέμου, τέκνο Εβραϊκής οικογένειας που είχε μεταναστεύσει στη Γαλλία από την Πολωνία, μετακόμισε στο Μπουένος Άιρες όταν ήταν δύο ετών και από εκεί μετακινήθηκε στη Νέα Υόρκη στα 19 του. Στην πραγματικότητα, στη Γαλλία θα πάει ξανά το 1946, σε ηλικία 20 ετών, για να κάνει τη θητεία του.
Μετά τη θητεία, ο Γκοσκινύ επιστρέφει στη Νέα Υόρκη. Για κάποιο διάστημα μετά βίας επιβιώνει, χωρίς δουλειά και χρήματα. Το 1948 όμως, γνωρίζεται με τους ανθρώπους που στη συνέχεια θα ίδρυαν ένα από τα πιο σημαντικά περιοδικά κόμιξ, το MAD, η συνεργασία με τους οποίους τον βοήθησε να ορθοποδήσει. Χωρίς όμως η πορεία του να έχει κάτι αξιοπρόσεκτο. Η Νέα Υόρκη δεν είχε κάτι περισσότερο να δώσει στον Γκοσκινύ.
Επιστροφή στην Αρμορική
Το 1951 επιστρέφει στο Παρίσι. Εκεί του ανατίθεται συνεργασία με τον Αλμπέρ Υντερζό. Σχεδόν αμέσως αποκαλύπτεται η χημεία μεταξύ των δύο και αρχίζουν να δουλεύουν δημιουργώντας σύντομες σειρές κόμιξ πάνω σε δικούς τους ήρωες, σε σενάριο Γκοσκινύ και σκίτσα Υντερζό.
Ανάμεσα στις πρώτες τους προσπάθειες ήταν ο Jehan Pistolet (στα Ελληνικά «Ιωάννης Πιστολέ»), ο ατρόμητος κουρσάρος στην υπηρεσία του Βασιλιά της Γαλλίας. Ο κοντούλης, συνεσταλμένος, ντροπαλός και σχετικά δειλός Μικρός Ρενέ, Γναύτης στο πλήρωμα της «Γενναίας», του σκάφους του Κουρσάρου Πιστολέ μοιάζει με τον Γκοσκινύ σε βαθμό τέτοιο που μάλλον δεν πρόκειται για σύμπτωση. Μετά από λίγες περιπέτειες, ο Ιωάννης Πιστολέ αποστρατεύτηκε από τους δημιουργούς του: τους βοήθησε να δουλέψουν ως ομάδα, να στρώσουν το σχέδιο και τα κείμενα, αλλά μάλλον δεν τραβούσε άλλο. Ποιος άλλωστε έχει ποτέ θαυμάσει ένα Γάλλο Κουρσάρο;
Wild – Wild West
Το 1955 ξεκινά άλλη μία συνεργασία δεκαετιών, με το Βέλγο Maurice De Bevere, γνωστό περισσότερο ως Morris (ιδιαίτερα χρήσιμος για όσους αποδέχονται το στοίχημα ότι δεν μπορούν να κατονομάσουν δέκα διάσημους Βέλγους και δεν θέλουν να ξεκινήσουν ως «Αζάρ, Λουκάκου, Φελαϊνί»…), ο οποίος ήδη από το 1946 κυκλοφορούσε στο περιοδικό Spirou ιστορίες με πρωταγωνιστή έναν καουμπόυ που τραβούσε πιστόλι πιο γρήγορα κι από τη σκιά του. Οι ιστορίες του Λούκυ Λουκ με σεναριογράφο τον Γκοσκινύ θεωρούνται οι καλύτερες του ήρωα και δημοσιεύθηκαν από το 1955 έως το 1977.
Και άλλες εκδόσεις
Από το 1956, υπό το φιλολογικό ψευδώνυμο Agostini και σε συνεργασία με το σχεδιαστή Jean-Jacques Sempé, ο Γκοσκινύ δίνει στο περιοδικό Le Moustique στριπάκια του Le Petit Nicolas (στα Ελληνικά «ο Μικρός Νικόλας»). Πρόκειται για μια απεικόνιση της ζωής των παιδιών στη Γαλλία της δεκαετίας του ’50. Την ίδια περίοδο, ξεκινά συνεργασία με το περιοδικό ΤΙΝΤΙΝ (ναι, αυτό), γράφοντας σενάρια για διάφορες ιστορίες. Από το 1958, στο περιοδικό ΤΙΝΤΙΝ εμφανίζεται ο Ινδιάνος Oumpah-pah (Ελληνικά «Ούμπα-Πα»), σε κείμενα Γκοσκινύ και σχέδια Υντερζό. Χωρίς πάλι να έχει κάτι ιδιαίτερο στην πλοκή του, το όλο στήσιμο αρχίζει να θυμίζει αμυδρά κάτι το οποίο ο κόσμος θα αγαπήσει αργότερα.
Συνολικά η δεκαετία του ’50 ήταν μια πολύ δημιουργική περίοδος στη ζωή του Γκοσκινύ, αντίθετα δηλαδή με την απραξία των ΗΠΑ. Όμως τα καλύτερα τα κράταγε για το τέλος της.
Ο Γαλάτης του Pilote
Το 1959 οι Γκοσκινύ και Υντερζό, μαζί με τον εκδότη François Clauteaux, δημιουργούν το περιοδικό κόμιξ Pilote. Για κεντρικό ήρωα στα κόμιξ του περιοδικού, οι τρεις συνεργάτες αναζητούν μια τυπικά Γαλλική προσωπικότητα. Αφού απορρίπτουν κάποιες αρχικές ιδέες, αποφασίζουν να εστιάσουν στη Γαλατία, η οποία, το 50 π.Χ. βρίσκεται όλη υπό Ρωμαϊκή κατοχή… Όλη;
Στις 29 Οκτωβρίου 1959, στη σελίδα 20 του πρώτου τεύχους του Pilote, εμφανίζεται για πρώτη φορά ο Αστερίξ ο Γαλάτης. Το πρώτο αυτό τεύχος πουλάει πάνω από 300.000 αντίτυπα. Ο Αστερίξ είχε ήδη ταπεινώσει τον Καίσαρα και κέρδισε τον κόσμο με το καλημέρα!
Χαλίφης στη θέση του Χαλίφη
Ο Γκοσκινύ συνεργάστηκε και με το σχεδιαστή Jean Tabary για να γράψουν τις ιστορίες του καλού χαλίφη Χαρούν Ελ Πατσάχ (Calife Haroun El Poussah). Άμεσα όλοι -αναγνώστες και δημιουργοί- συνειδητοποίησαν ότι στην πραγματικότητα ο πρωταγωνιστής των ιστοριών από τη Βαγδάτη τη μαγική, την όμορφη, τη μεγαλοπρεπή δεν είναι ο Χαλίφης, αλλά ο κακός και ανεξάντλητα επινοητικός Μεγάλος Βεζύρης του, ο Iznogoud, ο οποίος θέλει να γίνει Χαλίφης στη θέση του Χαλίφη. Μέχρι τώρα αυτό μπορεί να μην το κατάφερε, όμως σίγουρα κέρδισε το όνομα των ιστοριών που πλέον ονομάζονται ΙΖΝΟΓΚΟΥΝΤ και που έξι χρόνια μετά την πρώτη εμφάνισή τους, μεταφέρθηκαν και αυτές στο Pilote.
Σημείωση προς όσους μπορεί να αφορά: ο κακός Μεγάλος Βεζύρης ήταν Μεγάλος Βεζύρης. Δεν ήθελε να γίνει Μεγάλος Βεζύρης – Χαλίφης ήθελε να γίνει. Συνακόλουθα, η έκφραση -την οποία τη δανείστηκε η γλώσσα μας από τα κόμιξ – δεν είναι «Βεζύρης στη θέση του Βεζύρη», αλλά «Χαλίφης στη θέση του Χαλίφη».
Σε όλον τον κόσμο
Σύμφωνα με το Index Translatorium της UNESCO, έχουν γίνει 2234 μεταφράσεις έργων του Γκοσκινύ (Αύγουστος 2017), γεγονός που τον κατατάσσει στην εικοστή θέση των πιο μεταφρασμένων συγγραφέων. Στη σχετική λίστα είναι ο τρίτος Γάλλος, πολύ πίσω από τον Ιούλιο Βερν και πολύ κοντά στον Αλέξανδρο Δουμά. Πέρα από τις μεταφράσεις στα Νέα Ελληνικά, αξίζει τον κόπο να αναφερθούμε και στις μεταφράσεις κάποιων από τις ιστορίες του Αστερίξ στα Αρχαία Ελληνικά αλλά και στα Ποντιακά. Ειδικά ο Αστερίξ έχει μεταφραστεί σε 15 γλώσσες και έχει πουλήσει πάνω από 18 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως.
Ο θάνατος το Γκοσκινύ σε ηλικία 51 ετών, κατά τη διάρκεια ενός τεστ κοπώσεως μέσα στο ιατρείο άφησε πολλούς ήρωες χωρίς το δημιουργό τους. Και ενώ κάποιοι από αυτούς τα κατάφεραν (ειδικά ο κακός Μεγάλος Βεζύρης), κάποιοι άλλοι, στερημένοι από την έμπνευση ενός ευφυέστατου συγγραφέα, άρχισαν να παρακμάζουν.
Σε κάθε περίπτωση, τα έργα του Γκοσκινύ εξακολουθούν να κερδίζουν τους αναγνώστες, δεκαετίες μετά το θάνατο του δημιουργού τους, δίνοντάς του όχι μόνο ξεχωριστή θέση στο πάνθεον των συγγραφέων, αλλά και ηγετική θέση μεταξύ των δημιουργών του ρεύματος της ένατης τέχνης που ονομάζεται «Γαλλο-Βελγικό Κόμικ» (Franco-Belgian Comics).
