Η πολύκροτη υπόθεση Novartis, που για χρόνια δηλητηρίασε τον δημόσιο βίο, φτάνει στο αποκορύφωμά της. Στις 15 Σεπτεμβρίου το Μονομελές Πλημμελειοδικείο θα ανακοινώσει την απόφασή του για δύο πρώην προστατευόμενους μάρτυρες –τη Μαρία Μαραγγέλη και τον Φιλίστορα Δεστεμπασίδη– οι οποίοι από πρόσωπα-κλειδιά της διερεύνησης βρέθηκαν στο εδώλιο με την κατηγορία της ψευδορκίας.
Σύμφωνα με πληροφορίες η εισαγγελέας της έδρας ζήτησε την ενοχή και των δύο κατηγορούμενων για ψευδή κατάθεση, αλλά την απαλλαγή τους από την κατηγορία της ψευδούς καταμήνυσης. Στο στόχαστρο των καταθέσεών τους είχαν βρεθεί δέκα πολιτικά πρόσωπα –μεταξύ αυτών και ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς με κατηγορίες οι οποίες τελικά αρχειοθετήθηκαν.
Η δίκη των δύο μαρτύρων έδωσε την ευκαιρία στην υπεράσπιση του κ. Σαμαρά, μέσω της ιστορικής αγόρευσης του δικηγόρου κ. Δημήτρη Γιάννου να αναπτύξει ένα εκτενές κατηγορητήριο για τη «σκευωρία» που, όπως υποστηρίζει, στήθηκε εις βάρος του».
Ο συνήγορος του πρώην πρωθυπουργού μίλησε για μια υπόθεση με διπλή όψη. Από τη μία πλευρά, πράγματι υπήρξαν παράνομες πρακτικές από τη Novartis: πληρωμές σε γιατρούς, χειραγώγηση συνταγογραφήσεων, συνέδρια-βιτρίνα και αδιαφανείς κλινικές μελέτες. «Αυτά συνέβησαν και σε άλλες χώρες, που κατέληξαν σε συμβιβασμούς με τις αμερικανικές αρχές», σημείωσε. Από την άλλη όμως, στην Ελλάδα η έρευνα πήρε διαφορετική τροπή: «Η έρευνα μεταστράφηκε σκοπίμως προς τα πολιτικά πρόσωπα, ενώ όλοι γνώριζαν ότι δεν υπήρχαν στοιχεία».
Ο δικηγόρος θύμισε ότι ήδη από το 2017 υπήρχε υλικό για περισσότερους από 4.000 γιατρούς. «Τι απέγινε αυτό το υλικό; Γιατί δεν αξιοποιήθηκε;» διερωτήθηκε, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η απόφαση να παραμεριστούν οι γιατροί υπήρξε πολιτική επιλογή.
Ο κορυφαίος στόχος μιας οργανωμένης μεθόδευσης: Αντώνης Σαμαράς
Ο κ. Γιάννος παρουσίασε τον Αντώνη Σαμαρά ως τον «κορυφαίο στόχο» μιας οργανωμένης μεθόδευσης. «Δεν ήταν τυχαία η επιλογή των πολιτικών προσώπων», υπογράμμισε ο συνήγορος. «Επελέγησαν όσοι ενοχλούσαν την τότε κυβέρνηση: ένας πρώην πρωθυπουργός, ένας πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, υπουργοί που είχαν σταθεί απέναντι στον ΣΥΡΙΖΑ».
Ειδικά για τον Σαμαρά, ανέφερε ότι στοχοποιήθηκε επειδή είχε αντιταχθεί δημόσια στη Συμφωνία των Πρεσπών και συμμετείχε στα μαζικά συλλαλητήρια. «Χωρίς αυτόν και τον Ευάγγελο Βενιζέλο, το αφήγημα δεν θα είχε την ίδια ισχύ», σημείωσε, αναφερόμενος και σε δημοσιεύματα της εποχής με τίτλους όπως «Μακεδονομάχος της Novartis».
Επιπλέον, τόνισε ότι ο πρώην πρωθυπουργός δεν είχε καμία θεσμική αρμοδιότητα σε θέματα τιμολόγησης φαρμάκων ή αποπληρωμής ληξιπρόθεσμων οφειλών. «Πώς είναι δυνατόν να μιλάμε για χρηματισμό; Για ποιον λόγο να χρηματιστεί;» διερωτήθηκε, χαρακτηρίζοντας «αδιανόητα» τα σενάρια που κυκλοφόρησαν.
Οι μάρτυρες στο μικροσκόπιο
Ο κ. Γιάννος αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος της αγόρευσης στους δύο βασικούς μάρτυρες. «Υπάρχει κανείς που να πιστεύει ότι ξύπνησαν ένα πρωί και πήγαν να καταγγείλουν πολιτικούς χωρίς υπόσχεση, χωρίς καθοδήγηση, χωρίς εξασφάλιση;» ρώτησε ο έμπειρος δικηγόρος, συμπληρώνοντας ότι οι μαρτυρίες τους ήταν αποτέλεσμα πίεσης και καθοδήγησης. Ο δικηγόρος επικαλέστηκε το ντοκιμαντέρ της ελβετικής τηλεόρασης, όπου φαίνεται –όπως είπε– ο δικηγόρος Παύλος Σαράκης να καθοδηγεί τους μάρτυρες με το βλέμμα στραμμένο σε αμοιβές εκατομμυρίων δολαρίων από τις αμερικανικές αρχές.
Επιπλέον, κατήγγειλε ότι η προστασία που τους παρασχέθηκε εξελίχθηκε σε «πρωτοφανή ασυλία», η οποία συνεχίστηκε ακόμη και μετά την αρχειοθέτηση των υποθέσεων για τα πολιτικά πρόσωπα. «Πρόκειται για μια αδικαιολόγητη εξαίρεση που δεν έχει προηγούμενο», είπε χαρακτηριστικά.
Οι αμερικανικές επιστολές
Κρίσιμη πτυχή της αγόρευσης ήταν η ανάλυση των εγγράφων που είχαν αποσταλεί από τις ΗΠΑ. Ο κ. Γιάννος τόνισε ότι στα πρώτα έγγραφα του 2016 και 2017 «δεν υπήρχε καμία αναφορά σε πολιτικούς», αλλά μόνο σε γιατρούς και κρατικά νοσοκομεία.
Μόνο μετά τις καταθέσεις στην Ελλάδα, τον Ιανουάριο του 2018, εμφανίστηκαν ονόματα πολιτικών, μεταξύ τους και του Σαμαρά, «χωρίς όμως να συνοδεύονται από στοιχεία». Κατά τον δικηγόρο, το γεγονός ότι η εισαγγελέας δεν διαβίβασε στη Βουλή το πλήρες διαβιβαστικό έγγραφο, όπου αναφερόταν η πηγή των πληροφοριών, συνιστά «σκόπιμη απόκρυψη».
Επιπλέον, επικαλέστηκε τη συμφωνία συμβιβασμού Novartis–ΗΠΑ του 2020, η οποία, όπως τόνισε, «είναι απολύτως σαφής: δεν περιλαμβάνει πολιτικά πρόσωπα». Στο σχετικό δελτίο Τύπου, που είχε την έγκριση των αμερικανικών αρχών, επισημαινόταν ρητά ότι οι παραβάσεις αφορούσαν κρατικούς γιατρούς.
Σφοδρή κριτική από την πλευρά Σαμαρά στους εισαγγελείς
Η αγόρευση στράφηκε με δριμύτητα και στους εισαγγελείς που χειρίστηκαν την υπόθεση. Ο συνήγορος μίλησε για «άτυπες συναντήσεις» όπου οι μάρτυρες έδιναν προφορικά πληροφορίες που δεν καταγράφονταν, ενώ οι εισαγγελείς κατέγραφαν αργότερα «τα κύρια σημεία».
Παρέθεσε και αποσπάσματα καταθέσεων όπου οι ίδιοι οι μάρτυρες παραδέχονται ότι είχαν λάβει διαβεβαιώσεις πως «δεν έχουν εμπλοκή» και ταυτόχρονα ενθαρρύνθηκαν να ζητήσουν προστασία. «Είναι αυτός τρόπος λειτουργίας της Δικαιοσύνης;» διερωτήθηκε, καλώντας το δικαστήριο να αναλογιστεί τι μήνυμα στέλνει μια τέτοια πρακτική.
Οι αντιφάσεις και τα αναπάντητα ερωτήματα
Ο κ. Γιάννος κατέθεσε σειρά ερωτημάτων που, όπως υποστήριξε, δεν απαντήθηκαν ποτέ πειστικά:
* Πώς γίνεται να φωτογραφίζεται ο Αντώνης Σαμαράς σε δημοσιεύματα ήδη από τον Ιανουάριο του 2017, δέκα μήνες πριν υπάρξει οποιαδήποτε αναφορά στο όνομά του;
* Γιατί τα ποσά που επικαλέστηκαν οι μάρτυρες δεν συμβάδιζαν με τα έγγραφα της δικογραφίας;
* Γιατί οι μάρτυρες έλαβαν προστασία επί έξι χρόνια, όταν ο νόμος προβλέπει περιορισμένη διάρκεια;
* Γιατί η εισαγγελέας δεν προσκόμισε ποτέ στη Βουλή το διαβιβαστικό που συνόδευε τα αμερικανικά έγγραφα;
«Όλα αυτά δεν είναι λεπτομέρειες», είπε ο δικηγόρος. «Είναι ενδείξεις μεθόδευσης».
Η θέση της Εισαγγελίας και το “λογικό παράδοξο”
Σύμφωνα με την εισαγγελέα της έδρας, η Μαραγγέλη πρέπει να κριθεί ένοχη για ψευδορκία σε όσα κατέθεσε εναντίον οκτώ πολιτικών (μεταξύ αυτών Σαμαράς, Λοβέρδος, Γεωργιάδης, Στουρνάρας και Αβραμόπουλος), ενώ ο Δεστεμπασίδης για όσα είπε σε βάρος τεσσάρων. Ωστόσο, πρότεινε την απαλλαγή τους για ψευδή καταμήνυση, κρίνοντας ότι δεν είχαν δόλο να οδηγήσουν σε ποινική δίωξη πολιτικούς.
Η διάκριση αυτή προκάλεσε συζητήσεις και πολιτικές αντιδράσεις, καθώς για την υπεράσπιση του Σαμαρά η ψευδορκία χωρίς δόλο συνιστά «λογικό παράδοξο».
Η πολιτική διάσταση
Η υπόθεση Novartis δεν είναι μια απλή ποινική διαδικασία με τη δίκη «να μην αφορά μόνο την απόδοση ποινικών ευθυνών, αλλά να θέτει στο μικροσκόπιο ζητήματα διαφάνειας, λογοδοσίας και θεσμικής αξιοπιστίας.
Για την υπεράσπιση, η υπόθεση αποτελεί «τη χαρακτηριστικότερη απόδειξη ότι η Δικαιοσύνη μπορεί να εργαλειοποιηθεί», με τον Δημήτρη Γιάννο να κάνει λόγο για «σχέδιο με αρχή, μέση και τέλος» που στόχευε στην πολιτική εξόντωση του Σαμαρά και άλλων στελεχών.
Η ώρα της κρίσης
Η απόφαση που θα εκδοθεί τη Δευτέρα (15 Σεπτεμβρίου) θα έχει βαρύνουσα σημασία. Δεν θα κρίνει μόνο την ενοχή ή αθωότητα δύο πρώην μαρτύρων. Θα κρίνει και την αξιοπιστία του ίδιου του δικαστικού συστήματος, αλλά και το κατά πόσο η υπόθεση Novartis θα παραμείνει για πάντα στη συλλογική μνήμη ως «το μεγαλύτερο σκάνδαλο» ή ως «η μεγαλύτερη σκευωρία».
«Ουδείς ευσυνείδητος λειτουργός μπορεί να πειστεί ότι όλα αυτά έγιναν τυχαία», είπε κλείνοντας ο κ. Δημήτρης Γιάννος, εκπροσωπώντας τον πρ. Πρωθυπουργό Α. Σαμαρά. Για εκείνον, «η σκευωρία δεν πέτυχε, αλλά τα ίχνη της θα μείνουν».
