Πολύ συχνά ακούμε να γίνεται λόγος για κάποιο διακύβευμα. Το διακύβευμα είναι ο,τιδήποτε απειλείται ή τίθεται σε κίνδυνο. Εξάλλου και το ρήμα διακυβεύω, από όπου παράγεται η λέξη, δηλώνει το ότι εκθέτω σε κίνδυνο, απειλώ.
Γράφει η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα
Θα χρησιμοποιήσουμε τη λέξη, μιλώντας για το διακύβευμα μιας απεργίας, για το διακύβευμα μιας εκλογικής αναμέτρησης ή για το διακύβευμα μιας οικονομικής διεκδίκησης. Είναι συνεπώς το στοίχημα που βάζουμε, όταν αγωνιζόμαστε για κάτι.
Κάποιοι πιο λόγια χρησιμοποιούν τον όρο διακύβευση, για να μιλήσουν για μια διακινδύνευση, ένα ρίσκο. Ακούμε για διακύβευση της ειρήνης, λόγω τρομοκρατικών ενεργειών, για διακύβευση της οικογενειακής γαλήνης μετά από μια ασθένεια.
Πιο συχνά, στην πιο λόγια γλώσσα μας, χρησιμοποιούνταν η διακύβευση, από το 1852 περίπου, παρά το διακύβευμα, που αποδίδει στα νέα ελληνικά το γαλλικό enjeu που είναι το στοίχημα, το παιχνίδι, αλλά και το αντικείμενο μιας διένεξης.
Η λέξη μας, λοιπόν, έχει μέσα της παιχνίδι και στοίχημα, αγωνία και διακινδύνευση. Αλλά γιατί συμβαίνει αυτό;
Η αρχική ρίζα διακυβεύω που μας δίνει τις λέξεις μας συναντάται για πρώτη φορά στον Πλούταρχο με την έννοια του ριψοκινδυνεύω. Τα συνθετικά της, όμως, η πρόθεση δια- και το κύβος, από όπου το κυβεύω, είναι πολύ παλιά.
O κύβος ήταν το ζάρι, αλλά και το γεωμετρικό στερεό. Οι κύβοι, τα ζάρια, ήταν αγαπημένο παιχνίδι των αρχαίων Ελλήνων. Ο Αισχύλος, στην τραγωδία Ἑπτὰ ἐπὶ Θήβας, θα γράψει: Ἔργον γὰρ ἐν κύβοις Ἄρης κρινεῖ (στ. 414), που σημαίνει θα αποφασίσει ο Άρης την τύχη στα ζάρια. Ο κυβευτής έπαιζε κύβους και το κυβεῖον ήταν τόπος που δεν έπρεπε να συχνάζουν οι σοβαροί άνθρωποι. Ίδια είναι η ρίζα του λατινικού cubus, από όπου το αγγλικό και γαλλικό cube, ο κύβος,
Άρα όποιος διακυβεύει, παίζει στα ζάρια, κυριολεκτικά και μεταφορικά ριψοκινδυνεύει. Ό, τι διακυβεύεται τίθεται σε κίνδυνο.
Επομένως, αυτός που μας μιλά για διακύβευμα μάς λέει στην ουσία ότι με ένα από τα αιτήματα, θέσεις, καταστάσεις που βιώνουμε παίζει κορόνα – γράμματα.
*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
