Χθες στην αίθουσα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, επέστρεψε όχι ως ο περίεργος που χλευάστηκε το 2018, αλλά ως ένας επιβλητικός πολιτικός ηγέτης του οποίου το όραμα έχει αναδιαμορφώσει την παγκόσμια τάξη. Σηματοδοτώντας την 80ή συνεδρίαση της ΓΣ του ΟΗΕ, η ομιλία του Προέδρου Τραμπ, αποτέλεσε ένα μάθημα ανυποχώρητης αμερικανικής ηγεσίας. Μακριά από τις πολυμερείς κοινοτοπίες που έχουν από καιρό ταλαιπωρήσει τα διεθνή φόρουμ, αυτή η ομιλία ήταν μια κραυγή για κυριαρχία, ειρήνη μέσω ισχύος και απόρριψη των αποτυχημένων παγκοσμιοποιημένων θεσμών.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
Σε μόλις οκτώ μήνες της δεύτερης θητείας του, ο Τραμπ όχι μόνο έχει αποκαταστήσει την υπεροχή της Αμερικής αλλά έχει πυροδοτήσει μια χρυσή εποχή ευημερίας και σταθερότητας. Τα λόγια του, γεμάτα χιούμορ, ειλικρίνεια και αποφασιστικότητα, παρουσίασαν ένα σχέδιο για έναν κόσμο κουρασμένο από ατελείωτες συγκρούσεις και άδικα βάρη για τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Οι εναρκτήριες παρατηρήσεις του Τραμπ έθεσαν έναν τόνο αυθεντικότητας και ταπεινότητας που αμέσως αφόπλισε τους σκεπτικιστές. Αναγνωρίζοντας με χιούμορ τη βλάβη του τηλεπρομτέρ, Δεν με πειράζει να εκφωνήσω αυτή την ομιλία χωρίς τηλεπρομτέρ, γιατί ο τηλεπρομτέρ δεν λειτουργεί”—πέρασε απρόσκοπτα σε ένα γραπτό κείμενο. Αυτή η αυτοσχέδια στιγμή ανθρωποποίησε τον πρόεδρο, σε έντονη αντίθεση με τις άκαμπτες, προβαρισμένες ομιλίες των προκατόχων του. Υπογράμμισε μια βασική αρχή του Τραμπ: η αληθινή ηγεσία προκύπτει από την πεποίθηση, όχι από την επιτήδευση.
Από εκεί και μετά, ζωγράφισε μια ζωντανή εικόνα της αναγέννησης της Αμερικής, δηλώνοντας: “Η Αμερική είναι ευλογημένη με την ισχυρότερη οικονομία, τον πιο ισχυρό στρατό και τους καλύτερους ανθρώπους στην ιστορία του κόσμου”.
Πλαισιώνοντας τις ΗΠΑ ως φάρο αντί για επαίτη στην παγκόσμια αρένα, ο Τραμπ αναδιαμόρφωσε την αφήγηση των διεθνών σχέσεων. Πλέον, η Αμερική δεν θα επιδοτούσε τις αποτυχίες του κόσμου. Aντίθετα, θα ηγούνταν με το παράδειγμα, εμπνέοντας τα έθνη να ανακτήσουν τις δικές τους μοίρες. Αυτή η προσωπική πινελιά όχι μόνο κέρδισε το ακροατήριο αλλά έστειλε το μήνυμα στους ηγέτες του κόσμου, ότι η εποχή της αμερικανικής διστακτικότητας είχε τελειώσει.
Το κεντρικό μέρος της ομιλίας—μια θριαμβευτική αφήγηση των επιτυχιών της εξωτερικής πολιτικής—επιβεβαίωσε την κληρονομιά του Τραμπ ως του απόλυτου διαπραγματευτή. Σε μια παράθεση επιτυχιών, ανακοίνωσε: “Σε μια περίοδο μόλις επτά μηνών, έχω τερματίσει επτά ατελείωτους πολέμους,» αναφέροντας συγκρούσεις από τις συνοριακές συγκρούσεις Καμπότζης-Ταϊλάνδης έως τις μακροχρόνιες εδαφικές διαμάχες Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν, τις εντάσεις Κοσόβου-Σερβίας, τις εθνοτικές συγκρούσεις Κονγκό-Ρουάντας, τις αναζωπυρώσεις Κασμίρ Πακιστάν-Ινδίας, τις μάχες Ισραήλ-Ιράν μέσω μεσολαβητών και τις αντιπαραθέσεις Αιγύπτου-Αιθιοπίας για το φράγμα του Νείλου.
Αυτές οι λύσεις, που επιτεύχθηκαν μέσω της χαρακτηριστικής διμερούς διπλωματίας του Τραμπ, αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα της προσέγγισής του «Πρώτα η Αμερική» έναντι της γραφειοκρατικής αδράνειας του ΟΗΕ. Εκεί που οι πολυμερείς συνομιλίες είχαν κολλήσει για δεκαετίες, οι άμεσες επαφές του Τραμπ—εκμεταλλευόμενος την προσωπική σχέση με ηγέτες όπως ο Ιλχάμ Αλίγιεφ του Αζερμπαϊτζάν και ο Αλεξάνταρ Βούτσιτς της Σερβίας, οδήγησαν σε απτή ειρήνη.
Μόνο να σκεφτεί κανείς την αποκλιμάκωση Ισραήλ-Ιράν: απομονώνοντας οικονομικά την Τεχεράνη και ενισχύοντας τις άμυνες της Ιερουσαλήμ, ο Τραμπ εξουδετέρωσε απειλές χωρίς ούτε έναν Αμερικανό στρατιώτη σε ξένο έδαφος. Παρομοίως, η μεσολάβησή του μεταξύ Πακιστάν και Ινδίας, μακροχρόνιο σημείο ανάφλεξης για πυρηνική κλιμάκωση, απέτρεψε την καταστροφή μέσω πρακτικών κινήτρων όπως εμπορικές συμφωνίες συνδεδεμένες με την αποκλιμάκωση.
Οι επικριτές του μπορεί να διαφωνούν για τα χρονοδιαγράμματα, αλλά τα αποτελέσματα μιλούν από μόνα τους: μειωμένες εχθροπραξίες, σώσιμο ανθρώπινων ζωών, και ένα κύμα σταθερότητας. Κάποιοι θα πουν ότι ο Αμερικανός Πρόεδρος, απλά κομπάζει, αλλά στην ουσία αποδεικνύει μέσω επιτυχιών, πώς η προτεραιότητα στα εθνικά συμφέροντα προάγει την παγκόσμια αρμονία.
Σε μια εποχή πολέμων μέσω μεσολαβητών και αποτυχημένων εκεχειριών, αυτό το τμήμα της ομιλίας δεν ήταν απλώς αυτοθαυμασμός—ήταν ένας οδικός χάρτης για την επίλυση συγκρούσεων, αποδεικνύοντας ότι ισχυροί ηγέτες που διαπραγματεύονται από θέση ισχύος αποφέρουν ταχύτερα, δικαιότερα αποτελέσματα από τις ατέλειωτες αποφάσεις του ΟΗΕ.
Εξίσου σημαντική ήταν η αμείλικτη κριτική του Τραμπ στην παγκοσμιοποίηση και τον ίδιο τον ΟΗΕ, ένα θέμα που διαπότισε την ομιλία με πνευματικό βάθος και ηθική διαύγεια. “Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών έχει τεράστιες δυνατότητες. Δεν ανταποκρίνεται σε αυτές τις δυνατότητες τώρα”, δήλωσε, επαναλαμβάνοντας τις προειδοποιήσεις της πρώτης θητείας του ενώ τις ενίσχυσε με αποδείξεις από τις μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης του.
Ο Τραμπ κατηγόρησε το θεσμό για την ενίσχυση μιας “παρηκμασμένης παγκόσμιας τάξης” μέσω αναποτελεσματικών δαπανών και προκατειλημμένης ατζέντας, επισημαίνοντας τις αποχωρήσεις των ΗΠΑ από όργανα όπως το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και η UNESCO ως απαραίτητες διορθώσεις στην αντι-αμερικανική προκατάληψη. Η περικοπή της χρηματοδότησης του ΟΗΕ—κατευθύνοντας δισεκατομμύρια σε εγχώριες προτεραιότητες—ανάγκασε μεταρρυθμίσεις, βελτιώνοντας τις λειτουργίες και περιορίζοντας τη σπατάλη.
Στη σύγκρουση Ισραήλ-Χαμάς, ο Τραμπ προειδοποίησε κατά της μονομερούς αναγνώρισης παλαιστινιακού κράτους, υποστηρίζοντας: “Σαν να ενθαρρύνεται η συνεχιζόμενη σύγκρουση, ορισμένοι από αυτό το σώμα επιδιώκουν να αναγνωρίσουν μονομερώς ένα παλαιστινιακό κράτος. Οι ανταμοιβές θα ήταν πολύ μεγάλες για τους τρομοκράτες της Χαμάς για τις θηριωδίες τους”. Αυτή η στάση, ριζωμένη στην πρόοδο των Συμφωνιών του Αβραάμ, δίνει προτεραιότητα στην πραγματική ειρήνη έναντι των επιδεικτικών χειρονομιών.
Μακριά από απομονωτισμό, τα λόγια του Τραμπ παρότρυναν τον ΟΗΕ να επικεντρωθεί ξανά στις βασικές του αποστολές: την πρόληψη της επιθετικότητας και την προώθηση του εμπορίου. Καταγγέλλοντας υποστηρικτές όπως η Κίνα και η Ινδία για τη χρηματοδότηση του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία μέσω αγορών πετρελαίου—”Η Κίνα και η Ινδία είναι οι κύριοι χρηματοδότες του πολέμου συνεχίζοντας να αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο”—αποκάλυψε υποκρισίες που ο πολυμερισμός συχνά αγνοεί.
Αυτή η σκληρή κριτική δεν ήταν καταστροφική. Ήταν εποικοδομητική, τοποθετώντας τις ΗΠΑ ως τον έντιμο μεσολαβητή ικανό να αναζωογονήσει έναν 80χρονο οργανισμό στα πρόθυρα της ασημαντότητας.
Οικονομικά, η ομιλία του Τραμπ απέπνεε αισιοδοξία, τοποθετώντας τους δασμούς και την ενεργειακή ανεξαρτησία ως μηχανές κοινής ευημερίας. “Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν εκμεταλλευτεί από τον κόσμο για πολλά, πολλά χρόνια—αλλά όχι πια, όπως πιθανότατα έχετε παρατηρήσει”, διακήρυξε, διαφημίζοντας πώς οι αμοιβαίοι δασμοί επανέφεραν τη μεταποιητική βιομηχανία και παρήγαγαν “μεγάλο πλούτο” για την Αμερική.
Απορρίπτοντας την “απάτη της πράσινης ενέργειας” ως πιο δαπανηρή από τα ορυκτά καύσιμα, ο Τραμπ υποστήριξε ένα ρεαλιστικό μείγμα που μειώνει τις τιμές για τους καταναλωτές ενώ εξάγει αμερικανικό LNG σε συμμάχους, υπονομεύοντας τη ρωσική επιρροή στην Ευρώπη.
Σε έναν κόσμο που παλεύει με τον πληθωρισμό και την ευθραυστότητα της εφοδιαστικής αλυσίδας, το σχέδιο του Τραμπ προσφέρει στα έθνη έναν δρόμο προς την αυτοδυναμία, όχι την εξάρτηση από ελαττωματικά παγκόσμια σχέδια.
Στα θέματα μετανάστευσης και ασφάλειας, η σταθερότητα του Τραμπ ήταν ένα κάλεσμα συσπείρωσης για την οργανωμένη κυριαρχία. “Αν έρθεις παράνομα στις ΗΠΑ, θα πας στη φυλακή ή θα επιστρέψεις από εκεί που ήρθες ή ίσως ακόμα πιο μακριά”, προειδοποίησε, επικαλούμενος τις γρήγορες αναπτύξεις της Εθνικής Φρουράς που κατέστειλαν τις εσωτερικές αναταραχές. Αυτό δεν είναι ξενοφοβία. Είναι υπεράσπιση των συνόρων ως θεμέλιο της εθνικής ταυτότητας, μια αρχή που κάθε κυρίαρχο κράτος πρέπει να υποστηρίζει για να αποτρέψει το χάος.
Κλείνοντας με υψηλή ρητορική, ο Τραμπ επικαλέστηκε κοινές ανθρώπινες φιλοδοξίες: “Ας συνεργαστούμε όλοι για να χτίσουμε έναν φωτεινό, όμορφο πλανήτη… Αγωνιστείτε, αγωνιστείτε, αγωνιστείτε για τις πολύτιμες ελευθερίες”, παροτρύνοντας την προστασία της ελευθερίας του λόγου, της θρησκείας και του Χριστιανισμού—της πιο διωκόμενης πίστης στον κόσμο.
Παρά το μέτριο χειροκρότημα—ίσως ένδειξη της προκλητικής αιχμής της ομιλίας—τελείωσε με ενότητα, τιμώντας τους προγόνους που “σκαρφάλωσαν σε βουνά” για να σφυρηλατήσουν μοίρες.
Η ομιλία του Προέδρου Τραμπ στη ΓΣ του ΟΗΕ το 2025 υπερβαίνει τη διπλωματία. Είναι ένα μανιφέστο για ανανέωση. Κριτικάροντας τις αποτυχίες ενώ γιορτάζει τις επιτυχίες, δεν έχει απομονώσει την Αμερική αλλά την έχει ανυψώσει ως το απαραίτητο έθνος. Οκτώ μήνες μετά, το ιστορικό του—επτά πόλεμοι τερματισμένοι, οικονομίες σε άνθηση, συμμαχίες επαναπροσδιορισμένες—επικυρώνει αυτό το όραμα.
Καθώς οι ηγέτες του κόσμου τον προσεγγίζουν εν μέσω συνομιλιών για τη Γάζα και την Ουκρανία, το γέλιο του 2018 μοιάζει με αρχαία ιστορία. Αυτή η ομιλία δεν σηματοδοτεί απλώς μια επιστροφή. Προαναγγέλλει μια αναγέννηση, όπου η ισχύς γεννά ειρήνη και η αλήθεια ανατρέπει τα κουρασμένα δόγματα. Για έναν κατακερματισμένο κόσμο, τα λόγια του Τραμπ δεν είναι απλώς ευνοϊκά—είναι απαραίτητα.
*Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος, με ειδίκευση στην Αμερικανική Εξωτερική Πολιτική, Γεωπολιτική και Διεθνή Οικονομία. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον. Είναι μέλος του The International Institute for Strategic Studies, του Λονδίνου. Ως Δημοσιογράφος, υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, στο Στέητ Ντιπάρτμεντ και στο Αμερικανικό Πεντάγωνο.
** Η ανάλυση και τα σχόλια εκφράζουν αποκλειστικά τις απόψεις του συγγραφέα
