Καθώς ο κόσμος παρακολουθεί, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και ο Πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν πρόκειται να συναντηθούν στις 15 Αυγούστου 2025 στην Αλάσκα για διαπραγματεύσεις υψηλού κινδύνου με στόχο την επίλυση του παρατεταμένου πολέμου στην Ουκρανία. Αυτή η συνάντηση σηματοδοτεί την πρώτη πρόσωπο με πρόσωπο επαφή μεταξύ των δύο ηγετών από το 2019, υποδηλώνοντας μια πιθανή αλλαγή στην τροχιά της σύγκρουσης. Η τολμηρή διπλωματική πρωτοβουλία του Τραμπ έρχεται εν μέσω αυξανόμενης πίεσης για τον τερματισμό ενός πολέμου που έχει κοστίσει αμέτρητες ζωές και έχει αναδιαμορφώσει τις παγκόσμιες συμμαχίες. Με τη Ρωσία να διατηρεί εδαφικά κέρδη και την Ουκρανία να αντιμετωπίζει εξάντληση, η σύνοδος θα μπορούσε είτε να σφυρηλατήσει μια εύθραυστη ειρήνη είτε να αποκαλύψει βαθιές ρήξεις μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
Η κατάσταση στο έδαφος στην Ουκρανία παραμένει ζοφερή, με τις ρωσικές δυνάμεις να προελαύνουν σταθερά παρά τις βαριές απώλειες. Σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις, οι ρωσικές στρατιωτικές δυνάμεις κέρδισαν περίπου 226 τετραγωνικά μίλια ουκρανικού εδάφους μεταξύ 8 Ιουλίου και 5 Αυγούστου 2025, ξεπερνώντας τις προηγούμενες μηνιαίες προόδους.
Κύρια μέτωπα, όπως το Ποκρόβσκ και το Λίμαν, έχουν δει σταδιακή ρωσική πρόοδο, με χωριά όπως το Ρούσιν Γιαρ, το Πολτάβκα και το Κολοντιάζι να πέφτουν στον έλεγχο της Μόσχας στις αρχές Αυγούστου. Οι ουκρανικές άμυνες πιέζονται από κρίση ανθρώπινου δυναμικού και ελλείψεις εξοπλισμού, οδηγώντας σε προβλέψεις για πιθανή πολιτική καταστροφή αν ο Ζελένσκι πιέσει για ευρύτερη επιστράτευση. Μια δημοσκόπηση της Gallup δείχνει σεισμική αλλαγή στην ουκρανική κοινή γνώμη, με την πλειοψηφία πλέον να προτιμά μια διαπραγματευτική διευθέτηση από τη συνέχιση των μαχών – μια απόκλιση από την προηγούμενη αποφασιστικότητα.
Εν τω μεταξύ, οι ρωσικές δραστηριότητες δολιοφθοράς συνεχίζονται κατά μήκος των συνοριακών περιοχών, υπογραμμίζοντας την πρόθεση της Μόσχας να διατηρήσει την πίεση. Ο παγωμένος πόλεμος φαίνεται όλο και πιο πιθανός, καθώς και οι δύο πλευρές αντιμετωπίζουν μη βιώσιμη φθορά. Τα εμπλεκόμενα μέρη έχουν αποκλίνουσες θέσεις, αντανακλώντας την πολυπλοκότητα της σύγκρουσης.
Ο Τραμπ, πιστός στο δόγμα του «Αμερική Πρώτα», έχει τοποθετήσει τις ΗΠΑ ως διαπραγματευτή, απαιτώντας από τον Πούτιν να συμφωνήσει σε κατάπαυση του πυρός ή να αντιμετωπίσει κλιμακούμενες κυρώσεις. Έχει προτείνει «ανταλλαγές εδαφών» ως ρεαλιστική λύση, υποδηλώνοντας ότι ο Ζελένσκι «καλύτερα να είναι έτοιμος να υπογράψει κάτι» χωρίς άμεσες διαβουλεύσεις. Αυτή η προσέγγιση στοχεύει να εδραιώσει τα ρωσικά κέρδη σε αντάλλαγμα για ειρήνη, πιθανώς κλειδώνοντας την κατοχή της Μόσχας σε ανατολικές περιοχές όπως το Ντονέτσκ και μέρη της Κριμαίας.
Ο Πούτιν, από την πλευρά του, επιδιώκει να σταματήσει τις εχθροπραξίες στις τρέχουσες γραμμές, απαιτώντας αναγνώριση των προσαρτημένων εδαφών και ανταλλαγές γης για να τυποποιήσει τον έλεγχο. Οι Ρώσοι εθνικιστές εξετάζουν ακόμη και ιστορικές διεκδικήσεις, όπως οι προηγούμενοι δεσμοί της Αλάσκας με τη Ρωσία, προσθέτοντας ένα στρώμα συμβολισμού στην επιλογή του τόπου.
Ο Ζελένσκι, παραγκωνισμένος στις προκαταρκτικές συζητήσεις, αντιμετωπίζει εσωτερικές πιέσεις αλλά παραμένει επιφυλακτικός απέναντι σε παραχωρήσεις που υπονομεύουν την κυριαρχία της Ουκρανίας. Ένας ανώτερος αξιωματούχος του Λευκού Οίκου σημείωσε ότι η Ρωσία έχει παράσχει απαιτήσεις για κατάπαυση του πυρός, τις οποίες εξετάζουν οι ΗΠΑ, πιθανώς παρακάμπτοντας εντελώς το Κίεβο.
Η στάση της Κίνας προσθέτει μια κρίσιμη διάσταση, καθώς το Πεκίνο τοποθετείται ως ουδέτερος μεσολαβητής ενώ ενισχύει οικονομικά και διπλωματικά τη Ρωσία. Ο Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ καλωσόρισε πρόσφατα νέες επαφές ΗΠΑ-Ρωσίας κατά τη διάρκεια τηλεφωνήματος με τον Πούτιν, τονίζοντας τη σταθερή υποστήριξη της Κίνας για ειρηνευτικές συνομιλίες και διπλωματικές λύσεις. Ωστόσο, ο Υπουργός Εξωτερικών Γουάνγκ Γι έχει μεταφέρει ιδιωτικά ότι η Κίνα δεν μπορεί να δεχτεί μια ρωσική ήττα, θεωρώντας την επιζήμια για τα στρατηγικά της συμφέροντα. Η «χωρίς όρια» εταιρική σχέση του Πεκίνου με τη Μόσχα περιλαμβάνει προμήθεια τεχνολογιών διπλής χρήσης και κοινές στρατιωτικές ασκήσεις, ενισχύοντας έμμεσα την πολεμική προσπάθεια της Ρωσίας. Η αμφισημία της Κίνας – καλώντας για τερματισμό των μαχών ενώ κατηγορεί τη Δύση για παράταση – αντανακλά εσωτερικές διαιρέσεις αλλά τελικά ευθυγραμμίζεται με την πρόληψη μιας εξασθενημένης Ρωσίας, η οποία θα μπορούσε να ενθαρρύνει τις προσπάθειες περιορισμού των ΗΠΑ κατά του Πεκίνου. Μια συμφωνία Τραμπ – Πούτιν θα μπορούσε να επικυρώσει το πολυπολικό όραμα της Κίνας, μειώνοντας την κυριαρχία της Δύσης.
Σε έντονη αντίθεση, η ανυπαρξία οποιουδήποτε ρόλου, της Ευρώπης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην διαμόρφωση των εξελίξεων στην Ουκρανία και διεθνώς, γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρη. Η σύγκρουση έχει στρατηγικά εξασθενήσει την ΕΕ, αποκαλύπτοντας εξαρτήσεις από την ηγεσία των ΗΠΑ και την ρωσική ενέργεια. Παρά την παροχή βοήθειας και κυρώσεων, η ευρωπαϊκή εμπλοκή με την Ουκρανία είναι περιορισμένη σε οικονομική και στρατιωτική βοήθεια και δείχνει τις περιορισμένες δυνατότητες μιας πραγματικής αμυντικής ολοκλήρωσης.
Αναλυτές προειδοποιούν ότι η ΕΕ κινδυνεύει με “μόνιμη εξάρτηση και ανυπαρξία επιρροής” εάν δεν διαμορφώσει μια σοβαρή στρατηγική. Η Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας της ΕΕ προσπαθεί να εξελιχθεί αλλά παραμένει ανύπαρκτη από εσωτερικές διαιρέσεις, καθιστώντας την δευτερεύοντα παίκτη σε μια σύγκρουση στην πόρτα της.
Ο ρόλος του ΝΑΤΟ είναι παρομοίως υποβαθμισμένος, με τον σκεπτικισμό του Προέδρου Τραμπ απέναντι στις συμμαχίες να ενισχύει την ευπάθεια της Ευρώπης.
Γεωπολιτικά, η σύνοδος έχει σοβαρές επιπτώσεις. Μια εκεχειρία υπό τη μεσολάβηση των ΗΠΑ που εδραιώνει τα ρωσικά κέρδη θα μπορούσε να διαρρήξει την ενότητα του ΝΑΤΟ, να ενθαρρύνει αυταρχικά καθεστώτα και να επιταχύνει τον άξονα Ρωσίας-Κίνας. Θα μπορούσε να νομιμοποιήσει την επιθετικότητα, θέτοντας προηγούμενα για εδαφικές διαφορές αλλού, όπως στη Νότια Σινική Θάλασσα.
Για τις ΗΠΑ, η επιτυχία θα ενίσχυε τα διαπραγματευτικά διαπιστευτήρια του Αμερικανού Προέδρου, αλλά θα κινδύνευε να αποξενώσει συμμάχους και ουκρανικές φιλοδοξίες. Η αποτυχία θα μπορούσε να παρατείνει τον πόλεμο, πιέζοντας τις παγκόσμιες οικονομίες εν μέσω αυξανόμενων τιμών ενέργειας και επισιτιστικής ανασφάλειας. Η σιωπηρή υποστήριξη της Κίνας υπογραμμίζει μια μεταβαλλόμενη παγκόσμια τάξη, όπου η πολυπολικότητα αμφισβητεί την ηγεμονία της Δύσης. Η παραγκωνισμός της Ευρώπης αναδεικνύει την μεταπολεμική παρακμή της ηπείρου, πιθανώς αναγκάζοντας μια αναμέτρηση σχετικά με τις αμυντικές δαπάνες και την αυτονομία.
Η συνάντηση Τραμπ – Πούτιν στην Αλάσκα αντιπροσωπεύει μια πράξη υψηλού ρίσκου στη διεθνή διπλωματία. Με τη Ρωσία να προελαύνει στο πεδίο της μάχης και την Ουκρανία κουρασμένη, μια συμφωνία που περιλαμβάνει παραχωρήσεις φαίνεται εφικτή, αν και γεμάτη παγίδες. Η υποστήριξη της Κίνας στη Μόσχα και ο μειωμένος ρόλος της Ευρώπης ενισχύουν τα διακυβεύματα, πιθανώς αναδιαμορφώνοντας συμμαχίες για δεκαετίες.
*Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος, με ειδίκευση στην Αμερικανική Εξωτερική Πολιτική, Γεωπολιτική και Διεθνή Οικονομία. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον. Είναι μέλος του The International Institute for Strategic Studies, του Λονδίνου. Ως Δημοσιογράφος, υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, στο Στέητ Ντιπάρτμεντ και στο Αμερικανικό Πεντάγωνο.
** Η ανάλυση και τα σχόλια εκφράζουν αποκλειστικά τις απόψεις του συγγραφέα
