Ανερμήνευτη μένει προς το παρόν η κίνηση 34 Βρετανών, ανάμεσα στους οποίους και η πρώην πρωθυπουργός Λιζ Τρας να αναφερθούν αρνητικά, με επιστολή τους, στις συζητήσεις που γίνονται ανάμεσα στο Λονδίνο και την Αθήνα για την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα. Είναι βεβαίως σαφές ότι οι Τόρις θέλουν να ασκήσουν αντιπολίτευση στην κυβέρνηση των Εργατικών, ωστόσο δεν αρκεί αυτό. Ισως να εισέρχονται προσωπικές φιλοδοξίες. Πάντως, είναι μια κίνηση φοβική, η οποία δεν βοηθά κανέναν. Θα επηρεάσει; Θα το δούμε στο μέλλον. Το Βρετανικό Μουσείο και δείχνει να προσβλέπει σε συνεργασία με την χώρα μας και δεν θέλει να «φυλακίσει» τα γλυπτά σε κάποιο υπόγειο όσο το κτήριο θα ανακαινίζεται.
Σε κάθε περίπτωση, το Βρετανικό Μουσείο παρέπεμπε χθες σε παλαιότερες δηλώσεις του, σύμφωνα με τις οποίες θεωρεί εποικοδομητικές τις συζητήσεις με την Ελλάδα. Διατηρείται η πεποίθηση πως μια τέτοια μακροπρόθεσμη συνεργασία θα επιτύχει τη σωστή ισορροπία ανάμεσα στην πρόσβαση ανθρώπων από όλο τον κόσμο σε αυτό και στη διατήρηση της ιστορικής και πολιτιστικής του ακεραιότητας. Πάντως, δεν ανοίγει τα χαρτιά του ως προς το τι θέλει. Ισως είναι φυσικό, καθώς βρισκόμαστε σε περίοδο διαπραγμάτευσης.
Η πιο πρόσφατη δήλωση σχετικά με τα Μάρμαρα του Παρθενώνα που έχει δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα του Βρετανικού Μουσείου αναφέρει: «Οι επίτροποι του Βρετανικού Μουσείου πιστεύουν ότι υπάρχει μεγάλο δημόσιο όφελος από την προβολή των γλυπτών στο πλαίσιο της παγκόσμιας συλλογής του Βρετανικού Μουσείου, προκειμένου να εμβαθύνουμε την κατανόησή μας για τη σημασία τους στην παγκόσμια πολιτιστική ιστορία. Αυτό παρέχει το ιδανικό συμπλήρωμα στην έκθεση στο Μουσείο της Ακρόπολης». Ούτε η κυβέρνηση θέλει να αλλάξει ο νόμος που απαγορεύει την επιστροφή αντικειμένων από μουσεία της Μεγάλης Βρετανίας σε άλλες χώρες.
Η κριτική στην κίνηση των ακτιβιστών από την Great British PAC ήρθε από τις εφημερίδες The Guardian και The art newspaper. Η οργάνωση «αυτοπροσδιορίζεται στο διαδίκτυο ως ένας συνασπισμός επιχειρηματιών, πολιτικών, δικηγόρων, αρχηγών αστυνομίας, δημοσιογράφων, πατριωτών και ακτιβιστών από όλα τα κοινωνικά στρώματα», που «έχει δεσμευτεί να προστατεύσει το Ηνωμένο Βασίλειο από τις απερίσκεπτες πολιτικές προτάσεις των Εργατικών» (σ.σ. η πολιτική πλευρά του ζητήματος, που λέγαμε).
Απαντώντας στις αναφορές σχετικά με την επιστολή, ο Dan Hicks, καθηγητής σύγχρονης αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, δήλωσε: «Η κατηγορία για μια μυστική και επιταχυνόμενη εκστρατεία φαίνεται να απευθύνεται σε δημόσια διορισμένους διαχειριστές, ενώ στην πραγματικότητα η δομή, η χρηματοδότηση και η ταυτότητα της Great British Pac είναι αδιαφανείς και ανησυχητικές».
«Ίσως οι υπογράφοντες θα μπορούσαν να εξηγήσουν ποια και τι ακριβώς είναι αυτή η ομάδα και ποιος την πληρώνει. Αυτή η επιστολή είναι μια απεγνωσμένη άσκηση κινδυνολογίας και εκφοβισμού που αναπτύσσεται από απροσδιόριστους πολιτικούς παράγοντες.»
Πρόσθεσε: «Τα διεθνή δάνεια αποτελούν φυσιολογικό μέρος της λειτουργίας των μουσειακών εκθέσεων για περισσότερο από έναν αιώνα. Για να δώσουμε ένα μόνο παράδειγμα, το ίδιο το Βρετανικό Μουσείο θα είναι ο αποδέκτης ενός υψηλού προφίλ δανείου από τη Γαλλία τον επόμενο χρόνο, οπότε θα εκτεθεί η ταπισερί Bayeux. Πολλοί θα αναρωτηθούν γιατί τα δημόσια μουσεία του Ηνωμένου Βασιλείου εξακολουθούν να μην μπορούν να κάνουν μόνιμες επιστροφές κλεμμένων πολιτιστικών αντικειμένων κατά περίπτωση, όπως μπορούν να κάνουν άλλα βρετανικά μουσεία.»
«Και κάποιοι, συμπεριλαμβανομένου και εμού, αναρωτιούνται γιατί οι διευθυντές και οι διαχειριστές των εθνικών μουσείων δεν ζητούν αλλαγή σε αυτούς τους απαρχαιωμένους νόμους της δεκαετίας του 1960. Αλλά το να αμφισβητηθεί η νομιμότητα της χορήγησης δανείων από τη Βρετανία σε ένα έθνος της ΕΕ θα ήταν πράγματι πολύ περίεργο».
Από την άλλη, ο ξένος Τύπος υπενθυμίζει ότι οι έρευνες δείχνουν πως η πλειοψηφία των Βρετανών, πιστεύει ότι τα μάρμαρα που αφαιρέθηκαν κατά την Οθωμανική Κατοχή πρέπει να επιστραφούν και η τουρκική κυβέρνηση δήλωσε ότι δεν μπορεί να βρει καμία απόδειξη για τον ισχυρισμό του μουσείου ότι ο Έλγιν είχε άδεια να τα πάρει. Το 64% ήταν υπέρ της επιστροφής στην πιο πρόσφατη δημοσκόπηση που έχει γίνει.
Η συζήτηση έχει ενταθεί τον τελευταίο καιρό με την έκθεση της ταπισερί στην Πινακοθήκη Εκθέσεων Sainsbury του Βρετανικού Μουσείου μεταξύ Σεπτεμβρίου 2026 και Ιουλίου 2027. Σε αντάλλαγμα, οι θησαυροί του Sutton Hoo και τα πιόνια του σκακιού Lewis, μερικά από τα σημαντικότερα αντικείμενα του Βρετανικού Μουσείου, θα εκτεθούν προσωρινά σε ιδρύματα στη Ρουέν και την Καέν.
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμ. Μακρόν δήλωσε σε επιτόπια εκδήλωση —για την οποία το Βρετανικό Μουσείο ήταν κλειστό για το κοινό— ότι η Γαλλία ιστορικά δίσταζε να δανείσει την ταπισερί. «[Για] δεκαετίες πρέπει να ομολογήσω πως κάναμε ό,τι καλύτερο μπορούσαμε για να μην βρεθούμε σε αυτή την κατάσταση και να κάνουμε τον δανεισμό της ταπισερί Bayeux», είπε.
«Βρήκαμε τους καλύτερους ειδικούς στον κόσμο για να εξηγήσουν με κάθε λεπτομέρεια γιατί ήταν εντελώς αδύνατο να χορηγήσουμε ένα τέτοιο δάνειο. Και πιστέψτε με, τους βρήκαμε, και πιστέψτε με, θα μπορούσαμε να τους είχαμε βρει ξανά.»
«Αλλά μόλις πριν από λίγα χρόνια αποφασίσαμε [να εγκρίνουμε το δάνειο] και πρέπει να αποτίσω φόρο τιμής στον Βασιλιά σας [Κάρολο Γ΄] επειδή ήταν μια συζήτηση μαζί του και είδα την προσήλωσή του, την προθυμία του, σε αυτό το έργο».
Η έκθεση θα σηματοδοτήσει την πρώτη φορά που η πολύτιμη ταπισερί, η οποία απεικονίζει την εισβολή των Νορμανδών το 1066 και τη Μάχη του Χέιστινγκς, θα βρεθεί στη Βρετανία εδώ και σχεδόν 1.000 χρόνια.Η ταπισερί Bayeux είναι ένα μεσαιωνικό κέντημα, μήκους 70 μέτρων και ύψους 50 εκατοστών. Δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 1070 και τα εννέα πάνελ με 58 σκηνές απεικονίζουν γεγονότα που οδήγησαν στην Νορμανδική κατάκτηση της Αγγλίας μετά τη Μάχη του Χάστινγκς το 1066. Η ταπισερί, πιθανώς παραγγελία από τον Επίσκοπο Όντο (ετεροθαλή αδελφό του Γουλιέλμου του Κατακτητή, Δούκα της Νορμανδίας), πιστεύεται ευρέως ότι δημιουργήθηκε στο Κεντ. Εχει εκτεθεί σε διάφορες τοποθεσίες στη Γαλλία και πλέον στεγάζεται στο Μουσείο Bayeux στη Νορμανδία από το 1983. Το μουσείο πρόκειται να κλείσει για δύο χρόνια λόγω ανακαίνισης από τον Σεπτέμβριο.
Οσο για την πραγματική βάση των 34; Φαίνεται πως είναι γεμάτη με ιστορικές ανακρίβειες ή διαστρεβλώσεις. Μιλώντας στην εφημερίδα The Art Newspaper, ο αρχαιολόγος Mario Trabucco della Torretta, ένας από αυτούς που υπέγραψαν την επιστολή, ισχυρίζεται ότι οι αξιώσεις επιστροφής, όπως αυτή που αφορά στα μάρμαρα, «εμπνέονται» από «παραμορφώσεις των ιστορικών στοιχείων». Προσθέτει: «Αυτοί οι ισχυρισμοί βασίζονται συνήθως σε προκατάληψη επιλογής, σε εμφανείς αναχρονισμούς και σε προσεκτικά επεξεργασμένες παραθέσεις των πηγών. Η πολιτιστική πολιτική της χώρας δεν μπορεί να βασίζεται σε αυτό το είδος αδίστακτης χρήσης των στοιχείων. Το ότι τα Μάρμαρα αποκτήθηκαν νόμιμα είναι ένα αδιαμφισβήτητο ιστορικό γεγονός».
Και φυσικά δεν είναι, αλλά αυτό για τους αρνητές της επιστροφής δεν φαίνεται να έχει καμιά σημασία.
