«Οι διαδηλωτές – στη Θεσσαλονίκη και αλλού – ταυτίζουν πλήρως τον ισραηλινό πολιτισμό με την παρούσα κυβέρνηση του Ισραήλ. Πρόκειται για ένα θλιβερό σφάλμα, το οποίο αποτυγχάνει να αναγνωρίσει την ιστορία της εβραϊκής λογοτεχνίας, τουλάχιστον εν μέρει, ως πεδίου αντίστασης, αντίθεσης, φαντασιακών εναλλακτικών.» Oded Wolkstein, συγγραφέας, μεταφραστής και κριτικός λογοτεχνίας, επρόκειτο να συμμετάσχει στην εκδήλωση με τίτλο «Μεταβαλλόμενα τοπία της εβραϊκής λογοτεχνίας» κατά την 21η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης με συνομιλητές του τη μεταφράστρια Χρυσούλα Παπαδοπούλου και τον δημοσιογράφο Γρηγόρη Μπέκο.
Η εκδήλωση όπως γνωρίζουμε δεν έγινε, γιατί υπήρξε διαμαρτυρία λίγων μεν, αρκετών δε ώστε να ματαιωθεί. Φιλοπαλαιστίνιοι ακτιβιστές, είπαν πως δεν γίνεται να μιλήσει Ισραηλινός συγγραφέας, σε εκδήλωση που διοργάνωσε η ισραηλινή πρεσβεία.
Δεν είναι τόσο απλό. Ας δούμε τι είπε ίδιος στη Χρύσα Νάνου, την καλή συνάδελφο από τη Θεσσαλονίκη: Αν οι διαδηλωτές επιδίωκαν τον διάλογο, θα χαιρόμουν να είχα την ευκαιρία να τους πω -ελπίζοντας ότι δεν θα χαλούσα τη διάθεσή τους- ότι δεν είμαι απεσταλμένος της κυβέρνησης Νετανιάχου. Ότι πιστεύω πως η παρούσα φάση του πολέμου εξυπηρετεί μεσσιανικές αυταπάτες αποκομμένες από την πραγματικότητα και ότι οι εχθροπραξίες πρέπει να σταματήσουν άμεσα και οι όμηροι να επιστρέψουν στο σπίτι τους. Ναι, μπορώ να συνεχίσω να θρηνώ τα θύματα της φρικτής σφαγής της 7ης Οκτωβρίου -μιας σφαγής για την οποία καμία «συνθήκη» στον κόσμο δεν μπορεί να αποτελέσει δικαιολογία- ενώ ταυτόχρονα να καταδικάζω, με τους πιο σκληρούς όρους, τις πολιτικές της παρούσας ισραηλινής κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένου του μεγέθους των πληγών που έχουν προκληθεί σε αθώους πολίτες στη Λωρίδα της Γάζας. Δυστυχώς, φοβάμαι ότι οι διαδηλωτές δεν ενδιαφέρονται για την πολυπλοκότητα, ούτε για την αμφισημία και ως εκ τούτου, δεν ενδιαφέρονται ούτε για τη λογοτεχνία, ούτε για μια συζήτηση γύρω από αυτήν»
Στη Θεσσαλονίκη, «την πόλη των φαντασμάτων» κατά τον Μαρκ Μαζάουερ. Εκεί όπου πάνω από 50.000 Εβραίοι στάλθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα θανάτου και ετελεύτησαν κατά τη μέγιστη πλειονότητα εκεί- κάπου δυο με τρεις χιλιάδες άνθρωποι επέστρεψαν. Ακόμα θυμάται φίλη, σπουδαία αρχαιολόγος, που μικρή έπαιζε στα σπίτια των Εβραίων που είχαν εξοριστεί σε πεδία θανάτου. Εμπαιναν και έβγαιναν, κάθονταν στις καρέκλες τους και χάζευαν τα μπιμπελό τους. Η ίδια, με έναν από τους δύο γονείς Εβραίο, γνώριζε. Οι άλλοι, ούτε που υποπτεύονταν. Το παιχνίδι εκείνου του καιρού έχει στοιχειώσει μέσα της. Μετά, Ελληνες καπάτσοι άρπαξαν τα σπίτια και οι πόρτες έκλεισαν. Η πληγή δεν θα κλείσει ποτέ…
Ο καλεσμένος θα μιλούσε, ας πούμε για τον Μαχούντ Νταρουΐς, τον κορυφαίο Παλαιστίνιο ποιητή που «έφυγε» τόσο νέος, και την συνάντησή του, ποιητική κυρίως, με τον Yehuda Amichai, επίσης κορυφαίο ποιητή, από το Ισραήλ. Ψιλά γράμματα. Οποιος από όσους διαδήλωναν ξέρει έναν στίχο από κάποιον εκ των δύο ποιητών, να σηκώσει το χέρι του. Δεν το βλέπω. Και μετείχαν και εκπρόσωποι εκδοτών. Φανταστικό!
Η συζήτηση θα επικεντρωνόταν στην ισραηλινή λογοτεχνία, τις αλλαγές της, τη νέα γενιά των Ισραηλινών λογοτεχνών, τη σύγχρονη θεματογραφία της, τις συνέχειες και ασυνέχειες με την εμβληματική γενιά του 1960. Αν οι διαδηλωτές ενδιαφέρονταν να ακούσουν, «θα τους μιλούσα για τον S. Yizhar, ο οποίος εν μέσω του πολέμου του 1948 έγραψε το Khirbet Khizeh, ένα μυθιστόρημα που επικρίνει άμεσα την εκδίωξη Αράβων από τα χωριά τους» είπε στη Χρύσα Νάνου ο συνομιλητής της. «Είμαι περήφανος που το ινστιτούτο στο οποίο εργάζομαι συνέβαλε στην παρουσίαση αυτού του θαρραλέου έργου σε πολλές γλώσσες. Θα μιλούσα για το Maktoob, την Εβραιο-αραβική κολεκτίβα μεταφραστών που παρουσιάζει την παλαιστινιακή λογοτεχνία στους Εβραίους αναγνώστες και εργάζεται για τη διαμόρφωση μιας κοινής εβραιο-αραβικής διαλέκτου — μιας αισθητικής βάσης, αν θέλετε, για τη δυνατότητα μιας διεθνικής ζωής και ενός λογοτεχνικού χώρου που υπερασπίζεται σθεναρά οράματα αποκομμένα από τη διαρκώς συρρικνούμενη γλώσσα της κυρίαρχης πολιτικής.
Κι ακόμη, η συνομιλήτριά μου, η Χρυσούλα (σσ. Παπαδοπούλου) θα μιλούσε για τη μνημειώδη μετάφρασή της του Arabesques του Anton Shammas, ενός Παλαιστίνιου συγγραφέα που έγραψε σε εξαίσια εβραϊκά και, με μία και μόνη λαμπρή κίνηση, έκοψε τον δεσμό ανάμεσα στην εβραϊκή γλώσσα και τον ισραηλινό εθνικισμό, προσκαλώντας τους αναγνώστες να επανεξετάσουν τη σχέση τους με τη γλώσσα και τον τόπο. Και ο Γρηγόρης (σσ. Μπέκος) θα μιλούσε για τις βαθιά αλληλένδετες ρίζες του Yehuda Amichai και του Mahmoud Darwish, δύο ποιητών των οποίων τα έργα αναπτύσσονται μαζί, μέσα από τη συνύπαρξη. Κι εγώ δίπλα τους, ίσως να ανέφερα το δοκίμιο του Ισραηλινού συγγραφέα Dror Mishani, ο οποίος, τις ημέρες που ακολούθησαν τη σφαγή της 7ης Οκτωβρίου, κάλεσε σε μια παύση για πένθος και θλίψη, αντί για μια βιαστική μετατροπή της οδύνης σε εκδικητική βία πέρα από τα σύνορα.
Και ακόμη περισσότερα, πολύ περισσότερα – αλλά δυστυχώς, φοβάμαι πως αυτές είναι ακριβώς οι φωνές που οι διαδηλωτές θέλησαν να φιμώσουν. Η λογοτεχνία, αλίμονο, είναι η κηλίδα που λερώνει τη σημαία εκείνων που εξισώνουν έναν ολόκληρο πολιτισμό με τις πράξεις ενός συγκεκριμένου καθεστώτος. Το Σάββατο, οι διαδηλωτές θεώρησαν πως νίκησαν: εξαφάνισαν αυτήν την κηλίδα και ύψωσαν ξανά τη μονόχρωμη σημαία της ακύρωσης και της σιωπής.»
Τα είπε ο άνθρωπος, ποιος τα άκουσε είναι το θέμα. Το πασίγνωστο ρητό «Διαφωνώ με ό,τι λες, αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να το λες», στα μυαλά και στις πεποιθήσεις κάποιων έχει μετατραπεί «διαφωνώ με ό,τι λες και θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να μην το λες». Εν ανάγκη, του δικού σου θανάτου. Δεν παίζουμε εδώ.
Είδαμε, άλλωστε, τι γίνεται και στα Πανεπιστήμια. Μας έφαγαν τα αυτιά προσπαθώντας να μας πείσουν ότι αυτοί που χτύπησαν φοιτητή κατά τη διάρκεια εκδήλωσης για βιβλίο στη Νομική, είναι ακροδεξιοί, επειδή οι αριστεροί δεν… χτυπούν σε βιβλία. Αφήστε που είχε προηγηθεί ανάλογο περιστατικό στον «Ιανό», το οποίο ακυρώνει το επιχείρημα, η αστυνομία είπε πως αυτοί της Νομικής είναι γνωστοί για διάφορες «καταδρομικές» επιχειρήσεις σε εκδηλώσεις. Ανήκουν στους αναρχικούς όπως λένε τα στοιχεία, ή στους πέριξ.
Εν τω μεταξύ, έληξε κατάληψη 32 ετών (μάλιστα!) στο κεντρικό κτήριο της Σχολής, στη Σόλωνος. Μαζεύτηκε η κουρελαρία, οι «παρεμβάσεις» των φοιτητών- και μη- πλύθηκαν τα πατώματα, τα μπλε (από βαψίματα) είδη υγιεινής και καθάρισαν τα πάντα. Στοίχημα πως σε λιγότερο από δέκα μέρες θα ξεκινήσει από τα φοιτητά (ε; μαθαίνω!) προσπάθεια αναπαλαίωσης του κτηρίου.
Πώς το λέω; Μα ο πρύτανης λέει ας έχει τον νου της η αστυνομία γιατί δεν επαρκεί το φυλακτικό προσωπικό. Να κόψει το λαιμό της η σύγκλητος να βρει λύση; Α, όχι, δεν θα ξεβολευτούν οι καθηγητές. Να κάνει καμιά σοβαρή πρόταση η πρυτανεία; Ούτε! Ή αστυνομία ή τίποτα. Δεν θέλουμε άλλες λύσεις, είμαστε προοδευτικάριοι εμείς.
Επεσε ένα αντίγραφο τοιχογραφίας στην Κνωσό. Ηταν του 1960 και προφανώς είχε πρόβλημα για να πέσει με τον ισχυρό νοτιά. Όχι, καθόλου εντάξει δεν είναι. Όμως, στην Ελλάδα οι ερειπιώνες είναι ατέλειωτοι. Δεν είναι τίποτα εύκολο. Εχουν δρομολογηθεί έργα, γίνονται μελέτες, βρέθηκαν χρήματα.
Α, έγινε και κάτι άλλο σύμφωνα με κάποια φυλλάδα της αριστεράς. «Το εισιτήριο στην Κνωσό έφτασε τα 20 ευρώ και η διαχείριση των εισιτηρίων δόθηκε σε ιδιώτες» αναγράφεται και διάφοροι χαμερπείς το αντιγράφουν με χαρά. Η έκδοση και ο έλεγχος των εισιτηρίων έχουν ανατεθεί σε ιδιώτες και σωστά (να μη θυμηθώ πόσες φορές πιάνονταν άνθρωποι με πλαστά ή διπλοπωλημένα εισιτήρια). Τα έσοδα αποδίδονται στο κράτος. ΟΛΑ. Το οποίο, δια του ΟΔΑΠ, επιβαρύνεται με τους μισθούς όσων ασχολούνται με τα εισιτήρια. Φυσικά. Θα επιβαρυνόταν έτσι κι αλλιώς, με μισθούς εκτάκτων οι οποίοι θα προσλαμβάνονταν για να καλυφθούν αυτές οι θέσεις. Ο ΟΔΑΠ, κρατικός φορέας, έχει κάνει σύμβαση με εταιρεία, από την οποία καλύπτονται τα πάντα. Αμοιβές και καθήκοντα. Τα χρήματα δεν τα κρατά, επομένως δεν διαχειρίζεται τα εισιτήρια.
Α, κύριε Ανδρουλάκη μας, που είστε και κρητικός, το αντίγραφο δεν ήταν της εποχής του Εβανς, αλλά της δεκαετίας του 60. Ιστορικό, δεν λέω, πλην μη λέτε κι εσείς ανακρίβειες.
Ο Κυριάκος Βελόπουλος είναι ο μόνος που με καταλαβαίνει. Να παραιτηθεί η Λίνα Μενδώνη, σού λέει. Γιατί έπεσε το αντίγραφο τοιχογραφίας. Άλλος με τη βάρκα μας!
Κύριέ μου, μήπως ξέρετε πόσα έργα έχει κάνει το υπουργείο και η Λίνα Μενδώνη; Πού να ξέρετε; Δεν σας έχω δει και σε κανέναν αρχαιολογικό χώρο ή μουσείο εσχάτως (ούτε παλιότερα, αλλά δεν το κάνω θέμα). Το αντίγραφο σας πείραξε τώρα;
Αχ, όλα είναι ένα ψέμα, μια ανάσα μια ζωή.
Ψέμα ήταν και το ότι το υπουργείο Πολιτισμού ξεπούλησε την Ακρόπολη για διαφήμιση εταιρείας αθλητικών ειδών. Το σόου των ντρόουν που έγινε στο Ζάππειο φωτογραφημένο από συγκεκριμένες περιοχές, έδειχνε σαν να προβάλλονταν παπούτσια και λογότυπο πάνω από τον Παρθενώνα.
Εν πρώτοις, λίγο, ελάχιστο, μυαλό χρειάζεται: ποια εταιρεία θα χρησιμοποιούσε τόσο άθλιο υλικό, με παπούτσια να φαίνονται ότι «πατούν» τον Παρθενώνα; Συγγνώμη, αλλά καμία. Εν δεύτεροις: πόθεν προκύπτει πως όλοι ενδιαφερόμαστε για τα μνημεία πλην του υπουργείου Πολιτισμού που τα… ξεπουλάει;
Υπάρχει θέμα; Δεν έχετε δει ακόμα τίποτα. Όταν τα ντρόουνς θα παρκάρουν στη βεράντα σας και θα μπαίνουν σαν άρχοντες οι κλέφτες να σας δω. Όλα είναι θέμα νομοθεσίας. Και για την Ακρόπολη και για τις βεράντες.
Να και τα σεισμολογικά γλωσσικά σας πεπραγμένα:
«4,6 ρίχτερ ήταν ο σεισμός που πραγματοποιήθηκε ανάμεσα Αμοργού και Σαντορίνης». Πραγματοποιούνται ακόμα σεισμοί ε;
«Γιατί πέρασε εξ απαλών ονύχων» δεν σημαίνει πως πέρασε εύκολα. Αυτό είναι το «αβρόχοις ποσίν» (χωρίς να βρέξει τα πόδια του). Εξ απαλών ονύχων θα πει από μικρή ηλικία, από τότε που τα νύχια του ήταν μαλακά.
«Να διερευνηθούν όλοι οι μάρτυρες». Και οι γνώσεις σου, να διερευνηθούν επίσης. Τάχιστα.
Πολυαγαπημένοι μου συνάδελφοι, ιδίως των δελτίων ειδήσεων, να διορθώνετε τους ρεπόρτερ από το κοντρόλ- και γι’ αυτό υπάρχει το ρημάδι. Μας ταράξατε με το «κατ’ ομολογίαν» . Είναι καΘ ομολογίαν, επειδή η ομολογία, ως δασυνόμενη λέξη, αλλάζει το σύμφωνο με το οποίο τελειώνει η προηγούμενη λέξη. Σε κάθε περίπτωση, καθώς δεν διδάσκονται τώρα τέτοια στην παιδεία, ας το μάθουν παπαγαλία. Το μόνο είναι;
Δεν είναι.Το «φερόμενος» (alleged στην μητρική μας) για να είναι σωστό, πρέπει να συνοδεύεται και από το «ως» Αλλιώς, φέρετε και άγετε την αμορφωσιά σας.
Γκουρμεδιά το σημερινό λεμονάκι μυρωδάτο της εβδομάδας: «Η σκέπη (μπόλια) που κλείνει τα ψιλοκομμένα εντόσθια είναι λεπτούλα, ξεροψημένη και η βοτανικότητα των αρωματικών χόρτων ακούγεται σε όλους τους τόνους.»
Του Βοτανικού ο μάγκας/ πέθανε την Κυριακή. Σαν την ελπίδα μου.
