Η χθεσινή ομιλία του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, στο Φόρουμ Επενδύσεων Σαουδικής Αραβίας-ΗΠΑ στο Ριάντ, αποτελεί σταθμό συστημικών εξελίξεων στη διεθνή σκακιέρα και κομβικό σημείο στη διαμόρφωση του νέου διεθνούς συστήματος. Η ομιλία, με φόντο τη δέσμευση της Σαουδικής Αραβίας για επενδύσεις 600 δισεκατομμυρίων δολαρίων στις Ηνωμένες Πολιτείες, ήταν μια τολμηρή διατύπωση της ατζέντας του «Πρώτα η Αμερική», συνδυάζοντας οικονομικό εθνικισμό, γεωπολιτικούς ελιγμούς και προσωπική διπλωματία.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
Οικονομικός Εθνικισμός και η Συμφωνία των 600 Δισεκατομμυρίων
Στον πυρήνα της ομιλίας του Προέδρου Τραμπ, βρέθηκε η ανακοίνωση μιας επένδυσης 600 δισεκατομμυρίων δολαρίων από τη Σαουδική Αραβία στις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης μιας συμφωνίας πωλήσεων όπλων 142 δισεκατομμυρίων δολαρίων, που περιγράφηκε ως η «μεγαλύτερη στην ιστορία». Αυτό το πακέτο, που περιλαμβάνει κέντρα δεδομένων τεχνητής νοημοσύνης, ενεργειακές υποδομές και στρατιωτικό εξοπλισμό, υπογραμμίζει τη στρατηγική του Τραμπ να αξιοποιεί ξένα κεφάλαια για την ενίσχυση των αμερικανικών θέσεων εργασίας και βιομηχανιών. Η συμφωνία με τη DataVolt της Σαουδικής Αραβίας, που δεσμεύεται για 20 δισεκατομμύρια δολάρια σε έργα τεχνητής νοημοσύνης και ενέργειας, και η συμφωνία της Nvidia να προμηθεύσει 18.000 υπερυπολογιστές τεχνητής νοημοσύνης σε θυγατρική του κρατικού επενδυτικού ταμείου της Σαουδικής Αραβίας, υπογραμμίζουν την εστίαση στην πρωτοποριακή τεχνολογία ως ακρογωνιαίο λίθο αυτής της συνεργασίας.
Η ρητορική του Τραμπ ήταν χαρακτηριστικά μεγαλοπρεπής, παρουσιάζοντας την επένδυση ως μια μεταμορφωτική στιγμή που θα εγκαινιάσει μια «χρυσή εποχή» για τις δύο χώρες. Διαφήμισε τη συμφωνία ως θρίαμβο του οικονομικού του οράματος, δίνοντας έμφαση στη δημιουργία θέσεων εργασίας και την εγχώρια παραγωγή.
Γεωπολιτικές Αλλαγές: Συρία, Ιράν και οι Συμφωνίες του Αβραάμ
Πέρα από την οικονομία, η ομιλία του Αμερικανού Προέδρου, επικεντρώθηκε στη γεωπολιτική, ιδιαίτερα με την ανακοίνωση της άρσης των αμερικανικών κυρώσεων στη Συρία. Αυτή η απόφαση, που ελήφθη μετά από διαβουλεύσεις με τον πρίγκιπα διάδοχο της Σαουδικής Αραβίας, Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν (MBS), και τον Ταγίπ Ερντογάν, στοχεύει στην υποστήριξη της νέας κυβέρνησης της Συρίας. Η παρουσίαση της κίνησης από τον Τραμπ ως δίνοντας στη Συρία «μια ευκαιρία για μεγαλείο» σηματοδοτεί μια ρεαλιστική στροφή, η οποία δυνητικά μπορεί να έχει δυσμενείς επιπτώσεις και προκαλεί τριβές ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και παραδοσιακούς συμμάχους, ΄΄όπως το Ισραήλ.
Η απόφαση προκάλεσε χειροκροτήματα στο Ριάντ, αντανακλώντας το ενδιαφέρον της Σαουδικής Αραβίας για μια σταθεροποιημένη Συρία, αλλά εγείρει ερωτήματα για τη μακροπρόθεσμη στρατηγική των ΗΠΑ στην περιοχή, ειδικά δεδομένων των προηγούμενων δεσμών του αλ-Σαράα με ομάδες συνδεδεμένες με την αλ-Κάιντα.
Οι αναφορές του Τραμπ στο Ιράν ήταν λιγότερο συμφιλιωτικές, εκδίδοντας ένα αυστηρό τελεσίγραφο στους ηγέτες του να «κλείσουν συμφωνία» ή να αντιμετωπίσουν συνέπειες. Κατηγόρησε το Ιράν ότι προκάλεσε «αδιανόητα δεινά» στη Μέση Ανατολή, παρουσιάζοντας τη Σαουδική Αραβία ως αντίβαρο στην ιρανική επιρροή. Αυτό ευθυγραμμίζεται με το ευρύτερο όραμά του για ενίσχυση των σουνιτικών αραβικών συμμαχιών, όπως φαίνεται από την ελπίδα του ότι η Σαουδική Αραβία θα ενταχθεί στις Συμφωνίες του Αβραάμ. Ωστόσο, η αναγνώρισή του ότι η ομαλοποίηση της Σαουδικής Αραβίας με το Ισραήλ θα γίνει «στον δικό τους χρόνο» αντανακλά την επίγνωση της εσωτερικής αντίθεσης στη Σαουδική Αραβία και την επιμονή του βασιλείου για την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους ως προϋπόθεση.
Προσωπική Διπλωματία και η Σύνδεση με τον MBS
Η ομιλία του Τραμπ ήταν γεμάτη με προσωπικές ιστορίες και επαίνους για τον MBS, τον οποίο αποκάλεσε «φίλο» και «φανταστικό τύπο». Η ελαφριά στιγμή που ο Τραμπ αστειεύτηκε, «Ω, τι κάνω για τον πρίγκιπα διάδοχο», μετά την ανακοίνωση της απόφασης για τις κυρώσεις στη Συρία, υπογράμμισε την κεντρικότητα της σχέσης τους. Αυτή η οικειότητα, που καλλιεργήθηκε από την πρώτη θητεία του Τραμπ, έρχεται σε έντονη αντίθεση με τις τεταμένες σχέσεις ΗΠΑ-Σαουδικής Αραβίας υπό τον Πρόεδρο Μπάιντεν, ιδιαίτερα μετά τη δολοφονία του Τζαμάλ Κασόγκι το 2018. Η απόφαση του Τραμπ να παραβλέψει τέτοιες διαμάχες υπέρ των οικονομικών και στρατηγικών κερδών υπογραμμίζει την πρακτική του προσέγγιση στην εξωτερική πολιτική.
Η παρουσία υψηλόβαθμων Αμερικανών επιχειρηματιών όπως ο Ίλον Μάσκ, ο Σαμ Άλτμαν και ο Λάρι Φινκ της BlackRock στο φόρουμ ενίσχυσε περαιτέρω τη σημασία της εκδήλωσης. Η παρουσία τους, μαζί με Σαουδάραβες επιχειρηματικούς ηγέτες, σηματοδοτεί αμοιβαίο ενδιαφέρον για την εμβάθυνση των οικονομικών δεσμών.
Εγχώριες και Παγκόσμιες Επιπτώσεις
Στο εσωτερικό της Αμερικής, ο Πρόεδρος Τραμπ χρησιμοποίησε την ομιλία για να ενισχύσει την αφήγησή του για οικονομική αναζωογόνηση. Διαφημίζοντας επιτεύγματα όπως η ασφάλεια των συνόρων και η μετονομασία του Κόλπου του Μεξικού σε «Κόλπο της Αμερικής», απευθύνθηκε στη βάση του ενώ προέβαλε ισχύ στο εξωτερικό. Η έμφαση της ομιλίας στην ανατροπή των «ριζοσπαστικών αριστερών πολιτικών» και την αποκατάσταση της «κοινής λογικής» ευθυγραμμίζεται με την ευρύτερη ατζέντα του για την αποδόμηση των υπερβολών της εποχής Μπάϊντεν και του συστήματος της παγκοσμιοποίησης, όπως τα προγράμματα ποικιλομορφίας, ισότητας και ένταξης.
Παγκοσμίως, η ομιλία τοποθετεί τις ΗΠΑ ως μαγνήτη για ξένες επενδύσεις σε μια εποχή οικονομικής αβεβαιότητας. Οι δασμοί του Τραμπ, που έχουν διαταράξει το παγκόσμιο εμπόριο, καθιστούν τέτοιες συμφωνίες κρίσιμες για την αντιστάθμιση της εγχώριας οικονομικής συρρίκνωσης. Ωστόσο, η έκκλησή του στη Σαουδική Αραβία και τον ΟΠΕΚ να μειώσουν τις τιμές του πετρελαίου εισάγει ένα παράδοξο: ενώ επιδιώκει σαουδαραβικές επενδύσεις, πιέζει το βασίλειο να μειώσει τα έσοδα που χρηματοδοτούν αυτές τις δεσμεύσεις. Αυτή η ένταση υπογραμμίζει τη λεπτή ισορροπία που πρέπει να διαχειριστεί ο Τραμπ στις συναλλαγές του.
Συμπέρασμα
Η ομιλία του Προέδρου Τραμπ στο Φόρουμ Επενδύσεων Σαουδικής Αραβίας-ΗΠΑ 2025 ήταν ένα μάθημα στην τέχνη του θεάματος και της διαπραγμάτευσης. Επιβεβαίωσε τη δέσμευσή του στον οικονομικό εθνικισμό, ενίσχυσε τους δεσμούς ΗΠΑ-Σαουδικής Αραβίας και σηματοδότησε τολμηρές, αν και αμφιλεγόμενες, γεωπολιτικές κινήσεις, όπως η άρση των κυρώσεων στη Συρία. Ωστόσο, οι υψηλές υποσχέσεις της ομιλίας και η εξάρτηση από την προσωπική διπλωματία με τον MBS εγείρουν ερωτήματα σχετικά με τη βιωσιμότητα και τις συγκρούσεις συμφερόντων. Καθώς ο Τραμπ συνεχίζει την περιοδεία του στη Μέση Ανατολή, ο κόσμος παρακολουθεί για να δει αν αυτή η «χρυσή εποχή» συνεργασίας θα εκπληρώσει το φιλόδοξο όραμά της.
Τα διακυβεύματα—για την οικονομική ανάκαμψη των ΗΠΑ, τη σταθερότητα της περιοχής και την κληρονομιά του Τραμπ—είναι αναμφισβήτητα υψηλά.
*Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος, με ειδίκευση στην Αμερικανική Εξωτερική Πολιτική, Γεωπολιτική και Διεθνή Οικονομία. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον. Είναι μέλος του The International Institute for Strategic Studies, του Λονδίνου. Ως Δημοσιογράφος, υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, στο Στέητ Ντιπάρτμεντ και στο Αμερικανικό Πεντάγωνο.
