Ο «Βρετανικός» το ναυαγισμένο στην Κέα πλοίο που ήταν πλωτό νοσοκομείο για στρατιώτες, καθώς γινόταν ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, θα ερευνηθεί ξανά και κάποια αντικείμενά του θα ανελκυσθούν, προκειμένου να μελετηθούν. Το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων εξέτασε χθες αίτημα για την ανέλκυση κινητών αντικειμένων, το οποίο υπέβαλε ο κ. Simone Mills, , πρόεδρος του Ιδρύματος Τhe Βritannic Foundation, και οι εργασίες θα γίνουν αυτές τις ημέρες.
Τα αντικείμενα που προβλέπεται να ανελκυστούν είναι: α. μικρός αριθμός χρηστικών σκευών κυρίως πιάτα πορσελάνης (περίπου 15-20 στο σύνολο), β. μικρός αριθμός γυάλινων φιαλών (περίπου 10-15 στο σύνολο), γ. η καμπάνα του πλοίου, καθώς και δ. η συσκευή Marconi (ασύρματος). Οι εργασίες στο ναυάγιο θα περιοριστούν στα σημεία που εντοπίζονται τα προς ανέλκυση αντικείμενα και οποιεσδήποτε εργασίες στο βυθό θα προετοιμάζονται με τη σύμφωνη γνώμη του κλιμακίου της ΕΕΑ.
Ο Βρετανικός βυθίστηκε το Νοέμβριο του 1916 εξαιτίας πρόσκρουσης σε γερμανική θαλάσσια νάρκη στην περιοχή της νήσου Κέας. Θεωρείται ακίνητο μνημείο, ενώ, σύμφωνα με τη νομοθεσία, για την ανέλκυση κινητών αντικειμένων από ναυάγια απαιτείται απόφαση του Υπουργού ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου.
Το ναυάγιο βρίσκεται στη θαλάσσια περιοχή βορειοδυτικά της νήσου Κέας, σε βάθος 100-120 μέτρων, σε απόσταση περίπου 3 ναυτικών μιλίων από το λιμάνι Κορησσίας (Κέα). Το υπερωκεάνιο HMHS Britannic (Βρετανικός) ήταν ένα από τα μεγαλύτερα πλοία του 20ου αι. και αδελφό πλοίο του Τιτανικού και του Ολυμπιακού.
Κατασκευάστηκε στο ναυπηγείο Harland and Wolff του Belfast στην Βόρεια Ιρλανδία. Είχε μήκος 269,11 μ., πλάτος 28,7 μ., εκτόπισμα 53.200 τόνους και μέγιστη ταχύτητα 23 κόμβων. Καθελκύστηκε το 1914. Ναυπηγήθηκε με σκοπό να χρησιμοποιηθεί στα δρομολόγια των γραμμών του Βορείου Ατλαντικού. Πριν όμως προλάβει να ξεκινήσει τα δρομολόγια της γραμμής Σαουθάμπτον – Νέας Υόρκης, ξέσπασε ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος, με αποτέλεσμα να γίνει επίταξη του πλοίου από το Βρετανικό Ναυαρχείο και να μετατραπεί σε πλωτό νοσοκομείο.
Ως νοσοκομειακό πλοίο εκτέλεσε 5 επιτυχημένες αποστολές μεταφέροντας 15.000 τραυματίες από τα μέτωπα της ανατολικής Μεσογείου στην Αγγλία. Το πρωί στις 8.15΄της 21ης Νοεμβρίου 1916, ενώ έπλεε ανοικτά της Κέας, με προορισμό το νοσοκομειακό σταθμό της Λήμνου, έπεσε σε νάρκη που είχε τοποθετήσει γερμανικό υποβρύχιο και εξερράγη. Από την ισχυρή έκρηξη προκλήθηκε ρήγμα και πλημμύρισαν τα περισσότερα στεγανά διαμερίσματα του πλοίου, επειδή ήταν ανοικτές οι υδατοστεγείς θύρες τη στιγμή της έκρηξης. Πρώτα βυθίστηκε η πλώρη η οποία φαίνεται ότι προσέκρουσε στον θαλάσσιο πυθμένα. Αυτό φαίνεται να προκάλεσε και τις πολλαπλές ρηγματώσεις της πλώρης. Το υπόλοιπο μέρος του πλοίου βυθίστηκε μια περίπου ώρα αργότερα, με τελευταία τη βύθιση της πρύμνης του (όπως ο Τιτανικός). Σημειώνεται ότι το μήκος του Βρετανικού ήταν κατά 150μ. μεγαλύτερο από τα μέτρα του βάθους της θάλασσας στη μοιραία θέση (-120μ).
Από τους επιβαίνοντες που υπολογίζονται σε 1.065 άτομα διασώθηκαν 1.035. Τα θύματα του ναυαγίου ήταν 30, κυρίως μέλη του πληρώματος, των οποίων οι σωστικές λέμβοι παρασύρθηκαν από τη δύνη και διαμελίστηκαν από τους έλικες πρόωσης του πλοίου, οι οποίοι παρέμεναν σε λειτουργία στις ύστατες προσπάθειες του καπετάνιου να προσεγγίσει τις ακτές της Κέας.
Το σχέδιο ναυπήγησης του HMHS Britannic ήταν όμοιο με του Τιτανικού, μόνο που ήταν λίγο μεγαλύτερο σε μέγεθος και χωρητικότητα. Η βύθιση του Τιτανικού υπήρξε η αιτία για πολλές βελτιώσεις στην κατασκευή, τον εξοπλισμό και τη λειτουργία του Βρετανικού, οι οποίες αναβάθμισαν την ασφάλεια του πλοίου σε περίπτωση θαλάσσιου ατυχήματος.
Σύμφωνα με όσα ακούστηκαν στο ΚΣΝΜ από τους εισηγητές, το ναυάγιο εντοπίστηκε το 1975 από τον Γάλλο ωκεανογράφο και εξερευνητή Jacques-Yves Cousteau. Στην αποστολή συμμετείχε και η Violet Jessop, φιλοξενούμενη του Cousteau, που επέβαινε στο HMHS Britannic ως εθελόντρια νοσοκόμα, η οποία μάλιστα είχε διασωθεί και από το ναυάγιο του Τιτανικού.
Ο Βρετανός ερασιτέχνης ιστορικός Simon Mills, πρόεδρος του Ιδρύματος Τhe Βritannic Foundation, στα μέσα της δεκαετίας του 1990, αγόρασε τα δικαιώματα του ναυαγίου. Ο ίδιος έχει οργανώσει αρκετές καταδυτικές αποστολές και έχει συγγράψει τρία σημαντικά βιβλία για το Βρετανικό και την ιστορία του.
Το ναυάγιο επικάθεται σε λασπώδη βυθό κατά το μήκος της δεξιάς (κατά φορά πλεύσης) πλευράς του, σε βάθος -120 μ. Η πλώρη του Βρετανικού είναι στραμμένη νοτιοδυτικά δηλαδή σε αντίθετη φορά της ρότας του πλοίου. Η αριστερή πλευρά του πλοίου δεν γίνεται ορατή γιατί σκεπάζεται από το ίδιο το σκαρί. Το ύψος του πλοίου, 57 μ. περίπου, προβάλλεται κατά πλάτος.
Στο πρωραίο τμήμα του πλοίου διακρίνεται ένα έντονο εγκάρσιο ρήγμα. Η πλώρη έχει παραμορφωθεί. Το ψηλότερο σημείο του ναυαγίου καταγράφεται στην πλάγια θέση της οροφής της γέφυρας σε βάθος 82.70 μέτρων.
Στην πρύμνη διακρίνεται η μεγάλη ορειχάλκινη τετράφυλλη κεντρική έλικα πρόωσης, καθώς και η μια από τις δύο ορειχάλκινες τρίφυλλες έλικες που υπήρχαν εκατέρωθεν της κεντρικής. Η τρίτη καλύπτεται κάτω από τον όγκο του ναυαγίου.
Στο κατάστρωμα δεσπόζουν τα καπόνια των σωστικών λέμβων και δυο γερανοί φόρτωσης. Τα φουγάρα του πλοίου βρίσκονται διασκορπισμένα στο χώρο του ναυαγίου.
Σε κάποια παράθυρα του πλοίου διασώζονται και τα τζάμια. Κοιτώντας προς τον εσωτερικό χώρο διακρίνονται από ένα παράθυρο στοιβαγμένα μεγάλα χρωματιστά πιάτα με διάκοσμο. Τμήματα του ναυαγίου καλύπτονται από αλιευτικά δίκτυα.
Στο ναυάγιο υπάρχει αναμνηστική πλάκα που τοποθέτησε ο J. Cousteau κατά την επίσκεψη του.
Οι μέχρι σήμερα έρευνες έχουν επικεντρωθεί κατά κύριο στην αποτύπωση του ναυαγίου εξωτερικά, αλλά και εσωτερικά και στην φωτογράφηση και τρισδιάστατη απεικόνιση τμημάτων του πλοίου. Σκοπός τους είναι να αποτυπωθεί η κατάσταση και η φθορά του πλοίου και πώς αυτό συμπεριφέρεται στο πυθμένα. Οι έρευνες κυρίως των τελευταίων ετών (από το 2021 και εξής), έχουν δώσει σημαντικά στοιχεία για την φθορά των μετάλλων του πλοίου, αλλά και στοιχείων αυτού που έχουν πλέον καταρρεύσει λόγω της οξείδωσης. Στην επιστημονική κοινότητα τα στοιχεία και οι μετρήσεις αυτές βοηθούν να γίνει κατανοητή η συμπεριφορά των ναυαγίων στο θαλάσσιο περιβάλλον. Επίσης έχουν καταγραφεί και οι ανθρωπογενείς παρεμβάσεις, όπως για παράδειγμα τμήματα διχτυών ψαράδων που έχουν αγκιστρωθεί στο πλοίο.
Σύμφωνα με την από 3/2/2025 αίτηση του κ. Σάιμον Μιλς για την φετινή έρευνα, πέραν της άδειας συνέχισης της φωτογραμμικής αποτύπωσης του εσωτερικού του ναυαγίου προτείνεται και η ανέλκυση επιλεγμένων αντικειμένων από το χώρο του ναυαγίου, τα οποία θα συμβάλουν όχι μόνο στη κατανόηση των συνθηκών βύθισής του πλοίου, αλλά συγχρόνως και τον εμπλουτισμό της μόνιμης έκθεσης του νέου Εθνικού Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων στο Πειραιά, όπου το ναυάγιο του Βρετανικού αποτελεί σημείο αναφοράς.
Η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων θα συμμετάσχει και θα καθοδηγήσει το εγχείρημα. Το σύνολο των εργασιών και κυρίως η ανέλκυση των αντικειμένων θα κινηματογραφηθεί για τις ανάγκες τεκμηρίωσης της έρευνας και προβλέπεται να χρησιμοποιηθεί στις οπτικοακουστικές εφαρμογές της έκθεσης του νέου Μουσείου.
