Προερχόμενο από την εποχή της Αμερικανικής Επανάστασης για την ανεξαρτησία στην Αμερική, υπάρχει ένα πολιτικό σλόγκαν, “φορολόγηση χωρίς εκπροσώπηση” που εξέφραζε τη δυσφορία των αποίκων εναντίον της Μεγάλης Βρετανίας, που ενώ πλήρωναν φόρους δεν είχαν πολιτική εκπροσώπηση. Αναγράφεται και στις πινακίδες των αυτοκινήτων στην πρωτεύουσα, Washington D.C., σήμερα, η οποία με αυτό τον τρόπο θέλει να δείξει τη δυσαρέσκεια της, ότι παρά το γεγονός ότι οι κάτοικοί της πληρώνουν κανονικά φόρους στην Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση, δεν έχει το καθεστώς Πολιτείας, και τα δικαιώματα που απολαμβάνουν οι 50 Πολιτείες των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Το σύνθημα αυτό ταιριάζει απόλυτα στην κατάσταση που επικρατεί σήμερα ξεκινώντας από την Αμερική, αλλά και σε πολλές χώρες της Δύσης, ανάμεσα στους πολίτες και τις κυβερνήσεις που τους κυβερνούν.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
Για την απόλυτα τραγική κατάσταση που επικρατεί πολιτικά στην Αμερική αυτό το διάστημα με έναν Πρόεδρο, ο οποίος κατά γενική ομολογία πλέον δεν έχει επαφή με την πραγματικότητα, πάσχοντας από άνοια, έχουν γραφτεί πολλά και θα γραφτούν ακόμη περισσότερα.
Στη Γαλλία παρακολουθούμε και δυστυχώς τα διατεταγμένα σε υπηρεσία, συστημικά μέσα μαζικής ενημέρωσης, αλλά και κάποιους δήθεν αναλυτές, να προσπαθούν να μας πείσουν ότι αποτελεί εφαρμογή της δημοκρατίας η απόσυρση διακοσίων υποψηφίων πολιτικών κομμάτων σε περιφέρειες, στο δεύτερο γύρο των εκλογών για την Εθνοσυνέλευση, έτσι ώστε να στερηθεί την κοινοβουλευτική πλειοψηφία το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν, το οποίο πέραν πάσης αμφιβολίας εκφράζει τις απόψεις της μεγάλης πλειοψηφίας του γαλλικού λαού.
Στην Ολλανδία παρά το αποτέλεσμα των εκλογών, δεν επετράπη στον καθαρό νικητή των εκλογών, Γκέερτ Βίλντερς, να καταλάβει τη θέση του πρωθυπουργού.
Εδώ και λίγες ώρες, επικρατεί αποτροπιασμός, που αλλού στις Βρυξέλλες, έδρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ, για το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν, του οποίου η χώρα κατέχει πλέον, την εξάμηνη προεδρία της ΕΕ, για το γεγονός ότι ανέλαβε ειρηνευτική πρωτοβουλία για το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία, και έκανε το έγκλημα να επισκεφτεί, για το σκοπό αυτό, τον πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν, στη Μόσχα. Σε καμία περίπτωση βέβαια κανείς στις τάξεις της ελίτ των Βρυξελλών σε ΕΕ και ΝΑΤΟ, δεν μπήκε καν στον κόπο να αναλογιστεί ότι η κίνηση του Όρμπαν, εκφράζει την πλειοψηφία των πολιτών της Ευρώπης, που νιώθουν εδώ και δυο και πλέον χρόνια τις τραγικές επιπτώσεις του πολέμου, στο πετσί τους.
Και ας έρθουμε στο τελευταίο επεισόδια αυτού του παράλληλου και ταυτόχρονα εξαιρετικά επικίνδυνου κόσμου. Το αποτέλεσμα των εκλογών και την αλλαγή μετά από δεκατέσσερα χρόνια κυβέρνησης στη Μεγάλη Βρετανία. Τα τελευταία εικοσιτετράωρα αυτό το γεγονός, έχει μετατραπεί σε χάπι ανακούφισης από τη βαθιά κατάθλιψη στην οποία έχουν περιέλθει, πολιτικές ελίτ, συστημικά μέσα μαζικής ενημέρωσης, και σε διατεταγμένη υπηρεσία αναλυτές, βλέποντας την επανάσταση των πολιτών στις κοινωνίες της πλειοψηφίας του δυτικού κόσμου.
Δυστυχώς για όλους αυτούς που μιλάνε για το μήνυμα που έδωσε η Μεγάλη Βρετανία και την απαρχή της ανάκαμψης της κεντροαριστεράς και του υποτιθέμενου κέντρου, κάτι πολύ μεγάλο λείπει από την ιστορική νίκη των Εργατικών. Ο νέος βρετανός πρωθυπουργός, Κιρ Στάρμερ, κέρδισε το 64% των εδρών, αλλά μόνο το 33,8% των ψήφων, το μικρότερο ποσοστό ψήφων από οποιονδήποτε σύγχρονο πρωθυπουργό.
Οι Εργατικοί στις εκλογές της Πέμπτης, πέτυχαν μόλις 1,6 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο ποσοστό από την καταστροφή του Τζέρεμι Κόρμπιν το 2019 και λιγότερο από ότι κατάφερε ο Κόρμπιν το 2017. Όσο αφορά την άνοδο του Εργατικού Κόμματος στη Σκωτία, βασικά η ψήφος των Εργατικών δεν έχει αλλάξει από αυτό που ήταν το 2019. Και σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία σε αυτές τις εκλογές υπήρξε, το δεύτερο χαμηλότερο ποσοστό συμμετοχής στην ιστορία. Πού είναι, λοιπόν, το υποτιθέμενο τσουνάμι του Στάρμερ.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι υπήρξε μια κατάρρευση των Τόρις. Το ποσοστό ψήφου τους μειώθηκε από 44% σε 24%, μακράν το χαμηλότερο στην ιστορία του κόμματος. Αλλά είναι αξιοσημείωτο ότι σχεδόν τίποτα από αυτά δεν φαίνεται να έχει πάει στους Εργατικούς. Πήγε σε κόμματα που δεν είχαν καμία πιθανότητα, σύμφωνα με τις βαρύγδουπες αναλύσεις, να κερδίσουν έδρες, όπως το Reform, του Νάιτζελ Φαράζ.
Ας δούμε το μερίδιο των ψήφων των κομμάτων που κέρδισαν τις εκλογές.
Βάση των στοιχείων, ο Στάρμερ έχει χαμηλότερο μερίδιο ψήφων από οποιονδήποτε πρωθυπουργό στη Μεγάλη Βρετανία, στη δημοκρατική εποχή. Έχει κερδίσει μια σαρωτική πλειοψηφία με σημαντικά μικρότερο ποσοστό ψήφων από αυτό με το οποίο η Τερέζα Μέι έχασε την πλειοψηφία της το 2017.
Εκεί που ο Στάρμερ τα πήγε καλά είναι η απόδοση των ψήφων σε έδρες – χάρη, εν μέρει, στον Νάιτζελ Φάραζ. Τόσο καλά που έχει μεγαλύτερο μερίδιο εδρών, 65% της Βουλής των Κοινοτήτων, από οποιονδήποτε μεταπολεμικό πρωθυπουργό. Ποτέ ένα σύγχρονο κυβερνών κόμμα δεν κέρδισε τόσες πολλές έδρες με τόσο λίγες ψήφους.
Ας δούμε μόνο τα ποσοστά ψήφου των Εργατικών. Το αποτέλεσμα του Στάρμερ, εμφατικά, δεν έχει διευρύνει την απήχησή τους με τον τρόπο που έκανε ο Τόνι Μπλερ το 1997. Η αλλαγή μόνο στην Αγγλία είναι ακόμη μικρότερη (0,6 μονάδες), επειδή το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης των ψήφων των Εργατικών οφειλόταν στην κατάρρευση του SNP στη Σκωτία.
Οπότε ναι, ο Στάρμερ κέρδισε, αλλά δεν υπήρξε ριζική αλλαγή. Αρέσει δεν αρέσει σε κάποιους, υπάρχει μόνο ο Φάραζ, ο οποίος μπαίνει στο κοινοβούλιο με μόλις τέσσερεις άλλους βουλευτές. Το κύριο αποτέλεσμα της δήθεν αλλαγής στη Μεγάλη Βρετανία, σε αυτές τις εκλογές, ήταν να διασπαστεί η συντηρητική ψήφος και, με αυτόν τον τρόπο, να ανοίξουν περισσότερες εκλογικές περιφέρειες στους Εργατικούς και τους Φιλελεύθερους.
Για τους περισσότερους ψηφοφόρους του Φάραζ, περισσότεροι βουλευτές των Φιλελεύθερων Δημοκρατών είναι ένα τίμημα που αξίζει να πληρώσουν για να δώσουν στους Συντηρητικούς ένα μάθημα, για το γεγονός ότι το Συντηρητικό Κόμμα έχει καταντήσει ένα κακέκτυπο κεντροαριστεράς.
Συνολικά, αυτές ήταν εκλογές που έχασαν οι Συντηρητικοί παρά εκλογές που κέρδισαν οι Εργατικοί.
Παραδοσιακά, λέγεται συχνά, ότι η Βρετανία είναι μια ανωμαλία, το κοινοβούλιο ταλαντεύεται προς τα αριστερά, όταν η Ευρώπη κινείται προς τα δεξιά. Αλλά οι Βρετανοί ψηφοφόροι, πραγματικά, έχουν μετακινηθεί αριστερά; Οι Φιλελεύθεροι έχουν περισσότερες έδρες (71) από τους Μεταρρυθμιστές (4), αλλά οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες, του Εντ Ντέιβι, κέρδισαν λιγότερες ψήφους (3,5 εκατομμύρια) από εκείνες του Νάιτζελ Φάραζ (4,1 εκατομμύρια). Επομένως, θα ήταν παραπλανητικό να εκλάβουμε αυτό το Κοινοβούλιο ως αντιπροσωπευτικό της κοινής γνώμης.
Οι ψηφοφόροι γύρισαν την πλάτη στους Συντηρητικούς, αλλά δεν στράφηκαν προς τους Εργατικούς. Ποτέ ένας μεταπολεμικός πρωθυπουργός δεν είχε λιγότερη λαϊκή υποστήριξη. Ποτέ σε έναν αιώνα εκλογών τα δύο κύρια κόμματα δεν είχαν χαμηλότερο συνδυασμένο ποσοστό ψήφων. Συνολικά, τα επόμενα πέντε χρόνια στη βρετανική πολιτική θα είναι συναρπαστικά απρόβλεπτα.
Και για να μη μασάμε τα λόγια μας. Όλο αυτό που συμβαίνει από άκρη του δυτικού κόσμου δεν είναι καθόλου τυχαίο. Έχει ξεκάθαρες αιτίες, που επιμελώς ή λόγω ανικανότητας ανάλυσης, αποσιωπώνται και αποκρύπτονται από την κοινή γνώμη.
Οι βασικοί λόγοι που οι κοινωνίες και οι πολίτες στρέφονται δεξιά – συντηρητικά, είναι απλοί και ξεκάθαροι.
Ανησυχούν με τα σχεδόν ανεξέλεγκτα, ιστορικά πρωτοφανή επίπεδα μαζικής μετανάστευσης και το δραματικό αντίκτυπο που έχουν στον πολιτισμό και την κοινωνία. Ανησυχούν για την εμφανή εξάπλωση του Ισλάμ, του τζιχαντισμού, του φονταμενταλισμού, του θρησκευτικού συντηρητισμού, και του σεχταρισμού. Εκφράζουν την αντίθεσή τους στην ασφυκτική, ελιτίστικη φιλελεύθερη ομαδική σκέψη, και ιδιαίτερα στη δογματική, αυταρχική μορφή αυτής της σκέψης. Έχουν την αίσθηση ότι τα κοινωνικά προβλήματα που έρχονται σε αντίθεση με μια φιλελεύθερη αφήγηση, ειδικά γύρω από τη φυλή, και την πολυπολιτισμικότητα, είναι ουσιαστικά εκτός ορίων για συζήτηση. Αισθάνονται ότι υπάρχει μια μορφή ηθικής αντιστροφής, στην οποία βασικές αρχές, κοινής λογικής, που ήταν θεμελιώδεις, στις δυτικές κοινωνίες για ολόκληρες γενιές, ανατρέπονται. Υπάρχει μια αίσθηση ότι τα συστημικά κόμματα, κυριαρχούνται από ιδιοτελείς, χωρίς αρχές οπορτουνιστές. Μια γενική αίσθηση οικονομικής παρακμής συνοδευόμενη από αισθητή μείωση της παγκόσμιας επιρροής της Δύσης.
Πολύ απλά λοιπόν το πολιτικό σλόγκαν, “φορολόγηση, χωρίς εκπροσώπηση” (taxation without representation), κυριαρχεί και ενισχύεται. Όσο πιο γρήγορα αυτό γίνει αντιληπτό, τόσο το καλύτερο. Το αντίθετο θα σημάνει επανάσταση παρόμοια με αυτή της Αμερικής ενάντια στη Βρετανική Αυτοκρατορία.
* Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος, με ειδίκευση στην Αμερικανική Εξωτερική Πολιτική, Γεωπολιτική και Διεθνή Οικονομία. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον. Είναι μέλος του The International Institute for Strategic Studies, του Λονδίνου. Ως Δημοσιογράφος, υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, στο Στέητ Ντιπάρτμεντ και στο Αμερικανικό Πεντάγωνο.
