Τα Αμπελάκια, το ιστορικό χωριό της Περιφερειακής Ενότητας Λάρισας, είναι χτισμένα σε πλαγιά του Κισσάβου, εκεί όπου αυτή συναντιέται με τον Όλυμπο, στα στενά των Tεμπών. Τα Αμπελάκια όμως είναι ένα χωριό που κατάφερε με ευρηματικότητα και σκληρή δουλειά να δημιουργήσει ένα απίστευτο για την εποχή εμπόριο, να ιδρύσει τον πρώτο αγροτικό συνεταιρισμό στον κόσμο.
Οι Αμπελακιώτες ίδρυσαν, οργάνωσαν και λειτούργησαν τον πρώτο αγροτικό συνεταιρισμό η «Κοινή Συντροφιά και Αδελφότητα των Αμπελακίων», με πρόεδρο τον Γεώργιο Μαύρο (Σβαρτς).
Ο συνεταιρισμός που ξεκίνησε το 1778, είχε κύρια δουλειά του την παραγωγή, επεξεργασία, βαφή και εμπορία, κόκκινων νημάτων, βαμμένων με φυτικό χρώμα, το οποίο το δημιουργούσαν από ένα φυτό που λέγεται ριζάρι.
Τα βαμβακονήματα των Αμπελακίων, ήταν κορυφαίας ποιότητας και κατέκτησαν σιγά-σιγά τον κόσμο. Έφτασαν να έχουν πολλά υποκαταστήματα σε ευρωπαϊκές πόλεις, στα οποία δούλευαν μόνο Αμπελακιώτες. Το χωριό γνώρισε απίστευτα οικονομικά οφέλη και τότε χτίστηκαν τα περίφημα αρχοντικά του, σχολεία, δρόμοι κλπ.
Ακόμη και σήμερα μέσα στα Αμπελάκια ξεχωρίζουν τα αρχοντόσπιτα, αποτυπώματα ένδοξων εποχών, που σήμερα αναπαλαιώνονται για να κρατήσουν ζωντανή την «σπίθα» και το αυθεντικό χρώμα. Η παραδοσιακή αρχιτεκτονική, οι πανέμορφες εκκλησίες με τις σπάνιες αγιογραφίες, οι πλάτανοι στην πλατεία αποτελούν ένα ολοκληρωμένο «ψηφιδωτό» ομορφιάς για κάθε επισκέπτη που θα επισκεφθεί την περιοχή.
Ο επισκέπτης σήμερα στα Αμπελάκια μπορεί να απολαύσει τη φυσική ομορφιά του τόπου, την αρχιτεκτονική των αρχοντικών και των ιερών ναών, να ξεναγηθεί στα Μουσεία, να περπατήσει στα σοκάκια του χωριού, αλλά και στην καταπράσινη Όσσα, να γευτεί τα τοπικά προϊόντα του τόπου στις ταβέρνες.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για κάθε επισκέπτη αποτελεί το αρχοντικό του Γεωργίου Μαύρου (Σβαρτς), ο οποίος ίδρυσε την αμπελακιώτικη συντεχνία Σβαρτς. Το αρχοντικό του Σβαρτς, όπως εξήγησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας Σταυρούλα Σδρόλια, παραμένει ακόμη και σήμερα δείγμα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής υψηλής αισθητικής του 18ου αιώνα και αποτελείται από ισόγειο και δύο ορόφους, με ξεχωριστές και εντυπωσιακές τοιχογραφίες.
Το ξύλο είναι το κυρίαρχο στοιχείο τόσο στα ταβάνια όσο και ως επένδυση στους τοίχους. Σήμερα το αρχοντικό αυτό λειτουργεί ως ένας μουσειακός χώρος όπου ο επισκέπτης μπορεί να μεταφερθεί και να γνωρίσει την «αίγλη» εκείνης της εποχής στην περιοχή.
Σήμερα στα Αμπελάκια ζουν μόνιμα περίπου 400 κάτοικοι οι οποίοι διπλασιάζονται τους καλοκαιρινούς μήνες. Καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου μεγάλος αριθμός τουριστών φτάνουν στα Αμπελάκια με σκοπό να θαυμάσουν το παραδοσιακό τοπίο, ενώ γίνονται διάφορα δρώμενα όπως το ετήσιο αντάμωμα των Αμπελακιωτών τον Αύγουστο.
