Το στρατιωτικό τέλμα στον πόλεμο της Ουκρανίας είναι πλέον αδιαμφισβήτητο γεγονός. Η εαρινή «αντεπίθεση» των Ουκρανών η οποία τελικώς έγινε θερινή και στην ύστερη φάση της φθινοπωρινή, όχι μόνον δεν πήγε καλά όπως ο ίδιος ο Ουκρανός Πρόεδρος Βολόντιμιρ Ζελένσκι παραδέχθηκε τον Δεκέμβριο αλλά κατέληξε σε παταγώδη αποτυχία καθόσον το Κίεβο πλέον βρίσκεται σε αδυναμία να αναπληρώσει τις σοβαρές απώλειες σε κύρια μέσα και κυρίως σε προσωπικό. Θεωρούμε ότι στο εγγύς μέλλον είναι αδύνατο να υπάρξει άλλη ευκαιρία για να ανακτηθούν τα κατεχόμενα από τους Ρώσους εδάφη που συνιστούν το 20% της ουκρανικής επικράτειας.
Του Κωνσταντίνου Λουκόπουλου *
Με δεδομένο το υψηλό κόστος του πολέμου και τα προβλήματα ανεφοδιασμού, την διαρκώς φθίνουσα υποστήριξη της Δύσης και την κόπωση της διεθνούς κοινής γνώμης, τα σοβαρά εσωτερικά προβλήματα στο Κίεβο, το γεγονός ότι οι κυρώσεις της Δύσης δεν επηρεάζουν σοβαρά την πολεμική προσπάθεια της Ρωσίας. Αλλά και με το γεγονός ότι η Ουκρανία έχει δυστυχώς καταστεί ένα δυσλειτουργικό κράτος το οποίο για να λειτουργεί καθημερινά χρειάζεται περί τα 4 δισ. ευρώ τον μήνα που τα καταβάλει η Αμερική και η ΕΕ, το στρατηγικό αδιέξοδο του πολέμου είναι εύκολα αντιληπτό.
Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε από πού ορμώμενος ο Πρόεδρος Ζελένσκι εξέπεμπε την βεβαιότητα της νικηφόρας επιθετικής επιστροφής των Ουκρανικών Δυνάμεων που θα κατέληγε στην ανάκτηση τουλάχιστον των περισσοτέρων εδαφών που κατέχονται από τους Ρώσους και θα έφθανε στην θάλασσα του Αζόφ διακόπτοντας τον χερσαίο παραθαλάσσιο εδαφικό διάδρομο που ενώνει την Κριμαία με την Μαριούπολη, τον Ντόνμπας και τη Ρωσία. Πολλοί μεταξύ των οποίων και ο γράφων είχαν αναφερθεί αρκετά νωρίς στις προϋποθέσεις μία επιτυχούς τέτοιας στρατηγικής αντεπίθεσης που συνοψιζόταν στην αναγκαιότητα συγκρότησης μίας ικανής και ισχυρής σε τεθωρακισμένα και λοιπό εξοπλισμό, στρατηγικής εφεδρείας.
Ο ίδιος ο Αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων Στρατηγός Βαλέρι Ζαλούζνι είχε αποσαφηνίσει αρκετούς μήνες πριν από την εκτόξευση της «αντεπίθεσης» ότι για να ανακαταλάβει τα ουκρανικά εδάφη στην Ανατολική Ουκρανία, (σημ. όπου το έδαφος είναι αναπεπταμένο, αμυντικά ισχυρά οργανωμένο και με ισχυρές πλέον ρωσικές δυνάμεις) χρειάζεται 15-20 Τεθωρακισμένες – Μηχανοκίνητες Ταξιαρχίες. Κάθε μία από αυτές εφόσον είναι πλήρως στελεχωμένες και όχι μερικώς όπως έκαναν οι Ρώσοι, κάτι που τους στοίχισε ακριβά, θα πρέπει να έχει 4000-5000 στρατιώτες και κατά μέσο όρο 100 Άρματα Μάχης με ανάλογο αριθμό Τεθωρακισμένων Οχημάτων Μάχης (ΤΟΜΑ) για το Πεζικό. Άρα κατ’ ελάχιστον απαιτούνταν 70-80 χιλιάδες στρατιώτες, 1500 περίπου άρματα και άλλα τόσα ΤΟΜΑ. Όμως επειδή οι δυνάμεις που (αντ)επιτέθηκαν δεν υπερέβησαν το 60% των απαιτουμένων χωρίς ουδεμία αεροπορική υποστήριξη και αντιμετωπίζοντας μία ισχυρότατη άμυνα από πλευράς Ρώσων ήταν φυσικό επακόλουθο να αποτύχουν και να υποστούν σοβαρότατες και δυσαναπλήρωτες απώλειες σε κύρια μέσα και κυρίως σε προσωπικό.
Ο Ζελένσκι ο οποίος επένδυσε τα πάντα σε αυτήν την νίκη που όχι μόνον δεν επιτεύχθηκε αλλά πήγε την Ουκρανία «πολύ πίσω» στρατιωτικά, λόγω των εντάσεων των σχέσεων που είχε με τον Στρατηγό Ζαλούζνι εδώ και ένα χρόνο και με δεδομένη την ανοδική δημοφιλία του που ξεπερνούσε την δική του «είδε» στο πρόσωπο του Ουκρανού Αρχιστρατήγου και των συνεργατών Στρατηγών του τους υπευθύνους της αποτυχίας! Έτσι το βράδυ της προηγούμενης Πέμπτης 8 Φεβρουαρίου ο Ουκρανός Πρόεδρος ανακοίνωσε την εδώ και καιρό αναμενόμενη αντικατάσταση του Στρατηγού Ζαλούζνι με τον σοβιετικής κοπής Στρατηγό Ολεξάντρ Σύρσκι μέχρι τώρα Διοικητή Χερσαίων Δυνάμεων με το αιτιολογικό να ηγηθεί των …μεταρρυθμίσεων στις ΕΔ προκειμένου να συνεχιστεί με επιτυχία ο πόλεμος. Τα φιλικά προς τον Ζελένσκι ΜΜΕ μίλησαν για … επανεκκίνηση αλλά μάλλον αναστάτωση θα επέλθει στον κλονισμένο Ουκρανικό Στρατό.
Εδώ κρίνεται σκόπιμο να πούμε ότι στις δημοκρατίες ο Αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων ναι μεν επιλέγεται πολύ σωστά από την Πολιτική Ηγεσία της χώρας, άλλωστε αυτό άλλωστε σημαίνει πολιτικός έλεγχος επί των Ενόπλων Δυνάμεων, ναι μεν καθορίζει τους πολιτικούς στόχους του πολέμου αλλά η διεξαγωγή του προς επίτευξη αυτών των στόχων είναι ευθύνη του Στρατιωτικού Αρχηγού ο οποίος ταυτόχρονα είναι και ο Σύμβουλος του Αρχηγού της εκτελεστικής εξουσίας που έχει την ευθύνη. Η αποτυχία της λεγόμενης ουκρανικής αντεπίθεσης δεν μπορεί να αποδοθεί στον Ζαλούζνι, ο οποίος πολύ έγκαιρα είχε καθορίσει τι χρειαζόταν για να πετύχει. Κάτι μάλιστα σχετικό είχε θέσει και ο πρώην Αμερικανός ΑΓΕΕΘΑ Στρατηγός Μαρκ Μίλλευ. Ούτε αυτός ήταν υπεύθυνος που ο Ζελένσκι με τις διαταγές του θυσίασε χιλιάδες μαχητών στο Μπαχμούτ μία μικρή πόλη περιορισμένης τακτικής και στρατηγικής αξίας στερώντας πολυτιμότατο ανθρώπινο δυναμικό από τον Στρατό του. Ο Ουκρανός Πρόεδρος εξοργίστηκε όταν ο Αρχιστράτηγος του παραδέχθηκε δημόσια ότι η πόλεμος βρίσκεται σε αδιέξοδο ενώ απαιτούσε νέα επιστράτευση που θα απέδιδε κοντά στις 300 χιλιάδες στρατιώτες.
Με τους Ρώσους να ανακτούν σταδιακά την επιχειρησιακή πρωτοβουλία και την δυσχερή θέση στην οποία είναι και ο Ουκρανικό Στρατός και η ίδια χώρα γενικώς από πολλούς θεωρείται μεγάλο λάθος η αντικατάσταση Ζαλούζνι. Τα σοβαρά προβλήματα της Ουκρανίας δεν λύνονται με την νέα «διοικητική ομάδα» όπως αποκάλεσε την νέα ηγεσία ο Ζελένσκι ο οποίος παίρνει ένα μεγάλο ρίσκο. Η ουκρανική αντιπολίτευση μίλησε για μαύρη ημέρα για τις Ένοπλες Δυνάμεις.
Ο αντικαταστάτης του Ζαλούζνι, Στρατηγός Σύρσκι έχει πλούσια πολεμική εμπειρία αλλά όπως προαναφέρθηκε είναι σοβιετικής κοπής μίας και υπηρέτησε για μία τουλάχιστον δεκαετία στον τότε Σοβιετικό Στρατό αλλά τον βαραίνει η ευθύνη της «κρεατομηχανής του Μπαχμούτ» δείχνοντας ότι οι ανθρώπινες απώλειες δεν βαρύνουν μία μάχη. Αν και γεννήθηκε στην Ρωσία σταδιοδρόμησε σε μία ανεξάρτητη Ουκρανία και ουδόλως μπορεί να χαρακτηριστεί …φιλορώσος. Ο πολύς Μεντβέντεφ μάλιστα τον χαρακτήρισε προδότη που ακολουθεί τους «Ναζί» όπως αποκαλεί το Κρεμλίνο την ουκρανική πολιτική ηγεσία. Παρενθετικά μία αναφέρουμε ότι οι γονείς του ζουν ακόμα στην Ρωσία, όπως όμως και πολλών άλλων πολιτών Ουκρανών ως απόρροια της μίξης που υπήρχε στην σοβιετική περίοδο.
Με τους Ουκρανούς να αρχίζουν να παρουσιάζουν σημεία διχασμού και να αυξάνεται σταδιακά το ποσοστό που πιστεύουν ότι η χώρα οδεύει προς λάθος κατεύθυνση, με τα δισεπίλυτα προβλήματα της Ουκρανίας και την Ρωσία να μην παρουσιάζει σημεία εξάντλησης δεν αναμένεται ότι η νέα στρατιωτική ηγεσία της χώρας θα μπορούσε να πράξει οτιδήποτε για να σπάσει το αδιέξοδο. Έστω και αν εντατικοποιήσει τις προσβολές των υποδομών στην Ρωσία. Η εξίσωση «να μην κερδίσει η Ρωσία, να μην χάσει η Ουκρανία» είναι πλέον …άλυτη παρά την μέχρι τώρα τεράστια υποστήριξη της λεγόμενης Δύσης. Επιβάλλεται η διαμόρφωση μίας άλλης στρατηγικής δίνοντας έμφαση στο πως θα διασφαλιστεί το μέλλον της Ουκρανίας ως μέρος της Δύσης με οικονομική ευημερία και παρέχοντας απτές εγγυήσεις ασφαλείας, δείχνοντας παράλληλα στον Πούτιν ότι δεν θα μπορεί αυτός να καθορίσει το μέλλον της Ουκρανίας.
Τέλος θα επαναλάβω και σε αυτό το άρθρο ότι η Ουκρανία θα πρέπει να διασφαλίσει όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος της χώρας υπό τον έλεγχο της, χωρίς να αναγνωριστούν τα τετελεσμένα των Ρώσων προκειμένου η Ουκρανία να αναδειχθεί σε μια ευημερούσα και ασφαλή δημοκρατία παρά να διακινδυνεύσει το μέλλον της σε μια μακροχρόνια στρατιωτική προσπάθεια να διεκδικήσει εδάφη που εξακολουθούν να βρίσκονται υπό τον έλεγχο της Ρωσίας. Η ανάδειξη της Ουκρανίας ως επιτυχημένης και ανθεκτικής δημοκρατίας ικανής να υπερασπιστεί τον εαυτό της θα αποτελούσε ηχηρή ήττα της ρωσικής φιλοδοξίας όπως έγινε και το 1953 στην Κορέα. Δυστυχώς οι πιθανότητες επιτυχίας μίας μακράς και επίπονης διπλωματικής διαδικασίας δεν είναι περισσότερες από αυτές της αποτυχίας και την παγίωση μίας επικίνδυνης «παγωμένης σύγκρουσης» με ότι αυτό σημαίνει για την Ουκρανία αλλά και όλη την Ευρωατλαντική Ασφάλεια.
* Ο Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Αντιστράτηγος ε.α. και Γεωστρατηγικός Αναλυτής
