Εάν όπως όλα δείχνουν ο Ταγίπ Ερντογάν επανεκλεγεί στο σημερινό δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών της Τουρκίας, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα πρέπει να πάψουμε να μιλάμε για μια Τουρκία του Κεμάλ, καλωσορίζοντας την Τουρκία του Ερντογάν. Μια Τουρκία εντελώς διαφορετική από αυτή που στη Δύση και ειδικά στην Ελλάδα, οι διπλωματικές και πολιτικές ελίτ, αντιλαμβάνονται. Μια Τουρκία που ο Ερντογάν, επιθυμεί να καταστήσει δύναμη η οποία θα αποτελεί αναγκαίο συνομιλητή των μεγάλων παικτών στη διεθνή σκακιέρα. Στο πλαίσιο αυτό η επόμενη ημέρα της επανεκλογής Ερντογάν θα χαρακτηριστεί από ένα τρίπτυχο, το οποίο θα πρέπει ως Ελλάδα να αντιληφθούμε, να αναλύσουμε και να διαμορφώσουμε άμεσα μια εθνική στρατηγική πάνω σε αυτό.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη *
Υπό την ηγεσία του Ερντογάν, στην καθοριστική για την αποκαθήλωση του Κεμαλισμού, προεδρική θητεία του, το τρίπτυχο το οποίο θα καθορίσει τις εξελίξεις είναι: Η Τουρκία θα συνεχίσει να απομακρύνεται από τη Δύση. Η οικονομία της θα συνεχίσει να αντιμετωπίζει προβλήματα, έχοντας την ίδια στιγμή βάσεις οι οποίες της δίνουν ισχυρή δυναμική. Τρίτον και σημαντικότερο όλων, το κατεστημένο της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ θα αναζητήσει συμβιβασμό με την Άγκυρα, θεωρώντας ότι αυτό είναι αναγκαίο κακό στη σκληρή παρτίδα που βρίσκεται σε εξέλιξη ανάμεσα στην Αμερική και την Κίνα, στη διεθνή σκακιέρα.
Στις διεθνείς σχέσεις, Ρεβιζιονιστικά κράτη, είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να κατηγοριοποιήσει τα κράτη που επιδιώκουν να αλλάξουν το σημερινό σύστημα. Ένα ρεβιζιονιστικό κράτος είναι δυσαρεστημένο με την τρέχουσα ισορροπία δυνάμεων. Αυτή είναι η Τουρκία του Ερντογάν και αυτή η λογική θα ξεδιπλωθεί επιθετικά στην καθοριστική τελευταία θητεία του.
Ένα κράτος για να αποδείξει ότι αποτελεί περιφερειακή δύναμη, το πρώτο πράγμα το οποίο πρέπει να δείξει είναι ότι κυριαρχεί στο άμεσο περιβάλλον. Ο πλέον ξεκάθαρος τρόπος για να το κάνει αυτό η Τουρκία του Ερντογάν είναι η υποταγή της Ελλάδας. Εάν αυτό δεν το καταφέρει, δεν θα μπορέσει ποτέ να υλοποιήσει το στόχο της.
Και εδώ είναι η σημασία του τρίπτυχου της επόμενης ημέρας της διαφαινόμενης επικράτησης και επανεκλογής του Ερντογάν και ο υπαρξιακός κίνδυνος για την Ελλάδα.
Η Τουρκία του Ερντογάν, έχει πάρει σχεδόν ανεπιστρεπτί το δρόμο απομάκρυνσης από τη Δύση, ακριβώς για το λόγο ότι η υλοποίηση του οράματος που έχει στο μυαλό του ο Τούρκος Πρόεδρος για τη νέα Τουρκία, δεν είναι δυνατό να υλοποιηθεί με την Τουρκία να λειτουργεί μέσα στα ασφυκτικά πλαίσια της δυτικής συμμαχίας.
Βλέπει πλέον προς την Ασία, παίζει ένα, κατά την αντίληψή του, έξυπνο παιχνίδι με τη Ρωσία και την Κίνα, και κλείνει μέτωπα που είχε ανοίξει με τις χώρες της Μέσης Ανατολής και του Αραβικού Κόσμου.
Καθοριστικό για το ένα θα του βγει το πρώτο σκέλος του τρίπτυχου, η ανεξαρτητοποίηση από τη Δύση, είναι το τι θα συμβεί στην Ουκρανία. Εάν η Ουκρανία δεν καταφέρει να σταθεί όρθια και η Δύση δεν αντέξει να τη στηρίζει στο βαθύ τούνελ, όπως προδιαγράφεται, της σύγκρουσης, τότε η Τουρκία που προωθεί ο Ερντογάν θα βρεθεί στο τιμόνι. Ένα αποτέλεσμα μη θετικό για τον Πούτιν, θα προκαλέσει σοβαρό ρήγμα στη στρατηγική του Ερντογάν.
Στο δεύτερο σκέλος του τρίπτυχου, αυτό της οικονομίας, όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοικτά. Εάν ο Ερντογάν συνεχίσει την οικονομική που εφαρμόζει, πολύ δύσκολα θα βγει η Τουρκία από τον οικονομικό βούρκο. Είναι επίσης ιδιαίτερα αμφίβολο, το εάν οι Άραβες φίλοι του, θα τρέξουν να τον απεγκλωβίσουν οικονομικά για μια ακόμη φορά. Το Κατάρ, τα Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία, δεν εξυπηρετούν πλέον απεριόριστες οικονομικές διασώσεις. Βέβαια πρέπει να επισημανθεί, ότι η Τουρκία σαν χώρα και κατ΄ επέκταση η τουρκική οικονομία έχει βάσεις που της προσδίδουν μια σοβαρή δυναμική. Δυναμικό και ραγδαία αυξανόμενο νεανικό πληθυσμό. Βιομηχανική παραγωγή υπό άνθηση και σε εξαιρετικά κρίσιμους τομείς. Πλουτοπαραγωγικές πηγές και πάνω από όλα είναι μια ιδιαίτερα μεγάλη και ελκυστική αγορά.
Το τρίτο και πλέον καθοριστικό σκέλος του τρίπτυχου, η επούλωση των σχέσεων της Τουρκίας του Ερντογάν με τις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι αυτό που θα καθορίσει το κατά πόσο ο τούρκος πρόεδρος θα καταφέρει να υλοποιήσει το όραμά του για μια Τουρκία μέλος του κλαμπ των μεγάλων χωρών του νέου διεθνούς συστήματος.
Εδώ όλα θα εξαρτηθούν από τη διορατικότητα και την αντοχή του συστήματος εξωτερικής πολιτικής στην Ουάσιγκτον. Εάν η ελίτ της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής αναλύσει σωστά τα δεδομένα και αντιληφθεί ότι η μόνη σωστή στρατηγική αντιμετώπισης της ρεβιζιονιστικής Τουρκίας του Ερντογάν, είναι η υπομονή και η παραμονή στη στρατηγική της ασφυκτικής πίεσης, τότε και η Τουρκία δεν θα χαθεί, στο τέλος, για τη Δύση, αλλά θα αποφευχθούν δυσάρεστες και επικίνδυνες εξελίξεις.
Εάν επιλεγεί το μονοπάτι της συνδιαλλαγής και της ικανοποίησης των ορέξεων του Ερντογάν και καλά για να τον φέρουν πίσω στο μαντρί και δυστυχώς προς αυτή την κατεύθυνση φαίνεται να κινούνται τα πράγματα, τότε πρέπει να ετοιμαζόμαστε για περιπέτειες υπαρξιακού επιπέδου.
Ο χρόνος έχει ήδη αρχίσει να μετρά αντίστροφα και η Ελλάδα βρίσκεται σε μια στιγμή που παίζεται το εάν θα έχει σταθερή κυβέρνηση και το χειρότερο όλων δεν υπάρχει ουσιαστική συζήτηση, προβληματισμός και διαδικασία διαμόρφωσης εθνικής στρατηγικής για την επόμενη ημέρα και όλα όσα αναφέρθηκαν παραπάνω.
*Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος, με ειδίκευση στην Αμερικανική Εξωτερική Πολιτική, Γεωπολιτική και Διεθνή Οικονομία. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον. Είναι μέλος του The International Institute for Strategic Studies, του Λονδίνου. Ως Δημοσιογράφος, υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, στο Στέητ Ντιπάρτμεντ και στο Αμερικανικό Πεντάγωνο.
