Βαρύ φόρο πλήρωσαν οι αρχαιότητες και τα κτήρια πολιτιστικής κληρονομιάς στις περιοχές της Συρίας και της Τουρκίας που επλήγησαν από σεισμό. Κοντεύει μήνας από τότε που οι σεισμικές δονήσεις μετέτρεψαν ολόκληρες πόλεις, κωμοπόλεις και χωριά σε σωρούς ερειπίων και τώρα κατάφεραν οι ειδικοί να ολοκληρώσουν τις καταγραφές και να αποκτήσουν ακριβή εικόνα. Λογικό, καθώς οι άνθρωποι αποτελούν, ευτυχώς, προτεραιότητα σε τόσο ακραίες καταστάσεις. Αλλά και η πολιτιστική κληρονομιά έχει κι αυτή τη σημασία της.
Μουδιασμένη η τουρκική κυβέρνηση κατάφερε να σχεδιάσει την επόμενη μέρα στην Αντιόχεια, το Χατάι και τη Μαλάτια. Ο υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού Μεχμέτ Νούρι Ερσόι δήλωσε ότι θα ιδρύσουν Τμήμα Ανασκαφών Περιοχής Καταστροφών για να σωθούν πολύτιμα πολιτιστικά αγαθά από τα συντρίμμια κατεστραμμένων κτιρίων.
Ο Ερσόι, στη δήλωσή του μετά τη «Συνάντηση Επιστημονικής Συμβουλευτικής Επιτροπής για την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς Χατάι» που πραγματοποιήθηκε στο Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης, είπε ότι διενήργησαν έρευνα σε ιστορικές και πολιτιστικές δομές της περιοχής μετά τους σεισμούς. Ενδεκα επαρχίες διερευνώνται από 500 άτομα της Γενικής Διεύθυνσης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Μουσείων. Ταυτόχρονα, 38 άλλες ομάδες ειδικών και μια ξεχωριστή ομάδα 77 ατόμων που υπάγονται στη Γενική Διεύθυνση Ιδρυμάτων συνεχίζουν να κάνουν ελέγχου στα ακίνητα του ιδρύματος. Στο πλαίσιο των πρώτων βοηθειών έχουν τοποθετηθεί πινακίδες προστασίας για να διασφαλιστεί ότι όλα τα καταχωρημένα πολιτιστικά ακίνητα είναι διαχωρισμένα από άλλες δομές, ανεξάρτητα από το αν είναι δημόσια ή ιδιωτικά. Θα ελέγχονται μέχρι και τα μπάζα, καθώς ίσως περιέχουν πολύτιμα αντικείμενα πολιτιστικής κληρονομιάς.
«Το Χατάι της Αντιόχειας έχει «ένα πολυεπίπεδο αρχαιολογικό δυναμικό» είπε ο κ. Ερσόι. Επομένως, δεν υπάρχουν μόνο καταγεγραμμένες δομές, αλλά και αρχαιολογικές κατασκευές και ευρήματα. Εμείς, με την Επιστημονική Συμβουλευτική μας Επιτροπή, θα γράψουμε πραγματικά έναν νέο οδικό χάρτη και μια ιστορία μαζί σε αυτήν την περιοχή. Ενώ εργαζόμαστε για τη διάσωση των εγγεγραμμένων περιουσιακών στοιχείων που πρέπει πρώτα να διασωθούν, θα γράψουμε μαζί μια νέα ιστορία αυτού του τόπου ξεκινώντας τις ανασκαφικές εργασίες στις νέες περιοχές που πρέπει να ανασκαφούν, καθώς και την ταχεία αποκατάσταση και ανακατασκευή των καταγεγραμμένων κατασκευών».
Θα έπρεπε να τα χαιρετίσουμε όλα αυτά ως Ελλάδα και να προσφερθούμε να βοηθήσουμε; Ασφαλώς. Πολλώ μάλλον που η κληρονομιά της περιοχής έχει μεγάλη λάμψη από τα ελληνιστικά χρόνια και τους διαδόχους του μεγάλου Αλεξάνδρου. Καλό είναι, επομένως, να μην αφήσουμε στην τύχη αυτή τη «νέα ιστορία» του τόπου στην οποία αναφέρεται ο υπουργός. Και μάλιστα αυτό, μπορούμε να το επιτύχουμε μέσω UNESCO, διοργανώνοντας ίσως κάποια αποστολή υπό την αιγίδα του διεθνούς οργανισμού. Η γενική διευθύντρια, Οντρέ Αζουλέ, έχει δηλώσει πως η UNESCO θα κάνει ό,τι μπορεί για τα μνημεία της περιοχής, καθώς πολλά έχουν ενταχθεί στον Κατάλογο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουμε, επικοινωνώντας μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου με μουσεία των πόλεων Gaziantep, Şanlıurfa, Kilis, Osmaniye, Diyarbakır και Adana δεν υπήρξαν ζημιές. Η Διεύθυνση Πολιτιστικής Κληρονομιάς της
Τουρκίας ανέφερε πως υπήρξαν μικρές ρωγμές στα Μουσεία Kahramanmaraş, Elbistan, Adıyaman και Malatya. Στις συλλογές των μουσείων δεν εντοπίστηκαν σοβαρές ζημιές. Εχουν θραυστεί κάποια ευρήματα, ιδίως κεραμικά όπως συχνά συμβαίνει σε τέτοιες καταστάσεις, όμως όλα μπορούν να συντηρηθούν.
Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη την πιθανότητα τα κτίρια γύρω από αυτό να αποτελούν κίνδυνο, η συλλογή του Μουσείου Kahramanmaraş μεταφέρθηκε σε άλλο, ασφαλές μουσείο.
Ζημιές σημειώθηκαν σε τμήμα του Αρχαιολογικού Μουσείου Χατάι. Σύμφωνα με το σχέδιο δράσης έκτακτης ανάγκης, ενισχύθηκε αμέσως το προσωπικό του μουσείου. Επιπλέον, εγκαταστάθηκαν συστήματα καμερών με ηλιακή ενέργεια για να αποτρέψουν τις διακοπές ρεύματος που θα ήταν δυνατόν να αδυνατίσουν την ασφάλεια. .
Στη Malatya Arslantepe, ένα από τα μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς, διαπιστώθηκε ότι υπήρξαν μικρές μετατοπίσεις στους τοίχους από τούβλα από λάσπη και κάποιες καταρρεύσεις στο προσωρινό κάλυμμα της οροφής, αλλά δεν σημειώθηκαν σοβαρές ζημιές στην περιοχή. Περιορισμένο τμήμα των τειχών της πόλης Ντιγιαρμπακίρ, είχε μικρές πτώσεις, όπως και η είσοδος της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου.
Γενικά στην περιοχή, πολλές εκκλησίες συγκαταλέγονται μεταξύ των κατεστραμμένων κτιρίων. Υπάρχουν αναφορές για ζημιές σε ορθόδοξες εκκλησίες στη Μερσίνα, το Αρσούζ και την Αλεξανδρέτα στην επαρχία Χατάι, συμπεριλαμβανομένης της Εκκλησίας του Ορθόδοξου Πατριαρχείου Αντιοχείας, της Καθολικής Εκκλησίας του Ευαγγελισμού του Θεού του 19ου αιώνα και της Αρμενικής Εκκλησίας των Σαράντα Παίδων. Η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία της Παναγίας και η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία του Αγίου Ηλία στο Samandag είναι μεταξύ των κατεστραμμένων κτιρίων. . Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Παναγίας, που βρίσκεται στο χωριό Tokaçlı του Altınözü και εκτιμάται ότι είναι 700 ετών, καταστράφηκε επίσης. Όπως και η ελληνορθόδοξη εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, που βρίσκεται στην περιοχή Sarılar του Altınözü, της οποίας η ιστορία χρονολογείται από τον 14ο αιώνα, υπέστη επίσης σοβαρές ζημιές.
Η εκκλησία του St Pierre, γνωστή και ως Σπήλαιο-Εκκλησία του Αγίου Πέτρου, είναι μια από τις παλαιότερες εκκλησίες του Χριστιανισμού, που χρονολογείται από τον τέταρτο ή τον πέμπτο αιώνα. Σε κοντινή απόσταση βρίσκεται το μνημείο του Χαρώνιου, άγνωστης προέλευσης, που χτίστηκε κάποια στιγμή εντός Ελληνιστικής περιόδου. Και τα δύο είναι άθικτα, ευτυχώς.
Συνεχίζονται οι λεπτομερείς επιθεωρήσεις για τις ζημιές σε καταγεγραμμένα ιστορικά κτίρια και μουσεία στις προαναφερθείσες πόλεις, ιδιαίτερα στο Κάστρο Γκαζιαντέπ και στο Γενί Τζαμί της Μαλάτια, μνημεία με μεγάλη σημασία.
Η UNESCO δήλωσε ότι «ανησυχεί ιδιαίτερα» για την παλιά πόλη του Χαλεπίου, η οποία βρίσκεται στον κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς σε κίνδυνο από το 2013 λόγω του συριακού εμφυλίου πολέμου. «Στο κάστρο καταγράφηκαν σημαντικές ζημιές. Ο δυτικός πύργος του παλιού τείχους της πόλης γκρεμίστηκε και πολλά κτίρια του παζαριού αποδυναμώθηκαν».
Το Χαλέπι ήταν το προπολεμικό εμπορικό κέντρο της Συρίας και, με τις αγορές, τα τζαμιά, τα καραβανσεράι και τα λουτρά του, θεωρούνταν μια από τις μακροβιότερες συνεχώς κατοικημένες πόλεις στον κόσμο.
Το κάστρο Margat, γνωστό και ως κάστρο al Marqab στα αραβικά, που βρίσκεται στο Baniyas, στη βορειοδυτική Συρία, επηρεάστηκε επίσης από τον σεισμό. Το κάστρο ήταν φρούριο των Σταυροφόρων και οι δονήσεις έκαναν τους κυκλικούς πύργους του να γκρεμιστούν.
Στην Καντμούς ένας βράχος έπεσε κοντά στο κάστρο της πόλης, στην επαρχία Ταρτούς και κτίρια κατοικιών κατέρρευσαν στην περίμετρο του κάστρου.
Τα συνεργεία της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων συνεχίζουν την αποτίμηση των ζημιών. Η διεύθυνση αρχαιοτήτων της Συρίας είχε εκφράσει τη θλίψη της για τις ζημιές.
