Οι ανεπτυγμένες οικονομίες δέχονται πλήγμα από την ανατίμηση του δολαρίου σε υψηλά πολλών δεκαετιών, με τρόπους που οι αναπτυσσόμενες οικονομίες γνώριζαν πάρα πολύ καλά.
Τροφοδοτούμενο από τον πιο επιθετικό κύκλο σύσφιξης της Federal Reserve, εδώ και περισσότερο από μια γενιά, το ισχυρότερο δολάριο ωθεί τα αντίπαλα νομίσματα χαμηλότερα, αυξάνοντας το κόστος των εισαγόμενων αγαθών, περιορίζοντας τις χρηματοπιστωτικές συνθήκες και τροφοδοτώντας τον πληθωρισμό σε άλλες οικονομίες, με αποτέλεσμα νοικοκυριά και επιχειρήσεις να υφίστανται αβάστακτο πόνο.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
Αυτό αυξάνει την πίεση σε άλλες κεντρικές τράπεζες να αυξήσουν τα επιτόκια, καθώς η ενεργειακή κρίση και οι αυξανόμενες τιμές καταναλωτή ταλαιπωρούν τις οικονομίες της Ευρώπης και οι αυξήσεις στο κόστος δανεισμού, δημιουργούν αρνητικές επιπτώσεις στην αγορά των κατοικιών.
Παρόλα αυτά, η ικανότητά τους να επηρεάσουν τη δύναμη του δολαρίου είναι περιορισμένη, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχει μικρή προοπτική για βραχυπρόθεσμη ανακούφιση.
Ενώ οι παγκόσμιοι κυματισμοί από τη σύσφιξη της Fed δεν είναι νέοι, αυτό είναι το πρώτο επεισόδιο τα τελευταία χρόνια όπου η σοβαρή ισχύς του δολαρίου ήταν πιο αξιοσημείωτη έναντι των νομισμάτων των ανεπτυγμένων χωρών ως ομάδα παρά έναντι των αναδυόμενων οικονομιών.
Ο σταθμισμένος ως προς το εμπόριο δείκτης δολαρίου της Fed έναντι των προηγμένων οικονομιών έχει εκτιναχθεί 10% φέτος στο ισχυρότερο από το 2002, ενώ ο δείκτης των αναδυόμενων αγορών έχει αυξηθεί κατά 3,7% και παραμένει πολύ κάτω από το ανώτατο επίπεδο από την πανδημία του 2020.
Αυτό συμβαίνει επειδή, η ισχύς του δολαρίου όχι μόνο αντικατοπτρίζει την προσδοκία για τις αυξήσεις των επιτοκίων των ομοσπονδιακών κεφαλαίων φέτος και συνεπώς την υψηλότερη ζήτηση για περιουσιακά στοιχεία σταθερού εισοδήματος των ΗΠΑ, αλλά αντικατοπτρίζει επίσης τους παγκόσμιους υφεσιακούς κινδύνους που προκύπτουν από τις μεγαλύτερες από τις αναμενόμενες αυξήσεις των επιτοκίων πολιτικής σε όλο τον κόσμο.
Αυτό το αίνιγμα θα φανεί τις επόμενες ημέρες, καθώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εξετάζει αύξηση των επιτοκίων ρεκόρ κατά 75 μονάδες βάσης, ενώ αντιμετωπίζει πληθωρισμό ρεκόρ και το ευρώ κάτω από την ισοτιμία με το δολάριο.
Στη Μεγάλη Βρετανία, η οποία βρίσκεται ήδη σε ύφεση, σύμφωνα με τους αναλυτές, η Τράπεζα της Αγγλίας, ενδέχεται να προχωρήσει σε σύσφιξη περαιτέρω στις 15 Σεπτεμβρίου, καθώς αντιμετωπίζει απώλεια πίστης από επενδυτές, η οποία έχει ωθήσει τη λίρα στο χείλος του χαμηλότερου επιπέδου από το 1985.
Με τη Fed να μην έχει κάνει ακόμη αύξηση, η ανακούφιση στο μέτωπο των νομισμάτων για τους κεντρικούς τραπεζίτες του κόσμου μπορεί να έρθει μόνο όταν οι Αμερικανοί ομόλογοί τους θέσουν υπό έλεγχο τον πληθωρισμό.
Από τότε που έγινε σαφές ότι η Fed θα στραφεί σε πολιτική σύσφιξης πριν από περίπου ένα χρόνο, τα νομίσματα των ανεπτυγμένων αγορών έχουν πληγεί τουλάχιστον όσο και τα αντίστοιχα αναδυόμενα έθνη. Σύμφωνα με τα στοιχεία σε 31 μεγάλες συναλλαγματικές ισοτιμίες, τέσσερις ανεπτυγμένες ήταν μεταξύ των 10 μεγαλύτερων χαμένων και μόνο μία, το καναδικό δολάριο, μεταξύ των 10 με τις καλύτερες επιδόσεις.
Για κεντρικές τράπεζες όπως η ΕΚΤ, το νόμισμα της οποίας είναι το νόμισμα με τις περισσότερες συναλλαγές με το δολάριο, η τρέχουσα ενεργειακή κρίση έχει προσφέρει στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής μια ιδιαίτερα έντονη υπενθύμιση του ρόλου του ευρώ ως διαύλου πληθωρισμού, κυρίως λόγω της χρήσης του δολαρίου στην ονομαστική αξία των παγκόσμιων τιμών των εμπορευμάτων.
Η Ιαπωνία, της οποίας το νόμισμα είναι το δεύτερο πιο διαπραγματεύσιμο με το δολάριο, δέχεται επίσης μεγάλη πίεση. Έχοντας ξεπεράσει το επίπεδο των 143, το νόμισμα δεν απέχει πολύ από το όριο των 146 που ώθησε σε κοινή δράση με τις ΗΠΑ το 1998 για να το στηρίξει. Αυξάνει επίσης τις πιθανότητες ο πληθωρισμός να ξεπεράσει το 3%, πολύ πάνω από το στόχο για 2%.
Ενώ ο επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας της Ιαπωνίας, επιμένει ότι μια πρόσφατη αύξηση των τιμών καταναλωτή λόγω της προσφοράς δεν θα διαρκέσει, τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις γίνονται όλο και πιο ανήσυχα καθώς η βουτιά του γιεν εκτοξεύει το κόστος ενέργειας και εισαγωγών. Οι αξιωματούχοι προειδοποιούν για υπερβολική αστάθεια.
Η μεγαλύτερη ανησυχία για πολλές χώρες θα μπορούσε να είναι ότι οι τοπικές αυξήσεις επιτοκίων μπορεί να κάνουν ελάχιστα για να φρενάρουν τα νομίσματά τους, επειδή οι οικονομίες τους φαίνονται πιο εύθραυστες από τις ΗΠΑ.
Ενώ πολλές αναδυόμενες οικονομίες έχουν αισθανθεί το βάρος της αύξησης των επιτοκίων και του πληθωρισμού, έχουν σε γενικές γραμμές ξεπεράσει τον κύκλο αύξησης της Fed καλύτερα από τα προηγούμενα επεισόδια, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, βοηθούμενες από τα υψηλότερα συναλλαγματικά αποθέματα και τις γρήγορες κινήσεις για αύξηση των επιτοκίων πριν από τη Fed.
Μια πιθανότητα ανακούφισης θα ήταν μια επιβράδυνση της αμερικανικής οικονομίας που θα έβγαζε τον ατμό από τον ρυθμό σύσφιξης της Fed και κατ’ επέκταση θα προκαλούσε την αποδυνάμωση του δολαρίου.
Το μέγεθος της αύξησης των επιτοκίων που θα επιλέξουν οι αξιωματούχοι της Fed στη συνεδρίαση πολιτικής τους στις 20-21 Σεπτεμβρίου, πιθανότατα θα επηρεαστεί έντονα από την τελευταία μηνιαία ανάγνωση για τις τιμές καταναλωτή, που αναμένεται στις 13 Σεπτεμβρίου.
Προς το παρόν, η Fed έχει σηματοδοτήσει ότι η ανακούφιση μπορεί να είναι κάπως μακριά, με την ανάγκη να διατηρηθεί η πολιτική σφιχτή για κάποιο χρονικό διάστημα για να καταπνίξει τον πληθωρισμό.
Το ζήτημα θα γίνει οξύ για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής των ανεπτυγμένων οικονομιών, εάν το δολάριο συνεχίσει να ενισχύεται. Σαν αποτέλεσμα, οι κεντρικές τράπεζες είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα συνεχίσουν να αυξάνουν τα επιτόκια φέτος, ακόμη και αν οι εγχώριες αγορές περιουσιακών στοιχείων συνεχίζουν να βυθίζονται και η ανάπτυξη συνεχίσει να παραπαίει.
* Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, ειδικός σε θέματα Αμερικανικής Πολιτικής. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και τουThe Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον, μέλος του The International Institute for Strategic Studies του Λονδίνου, και υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, στο Στέητ Ντιπάρτμεντ και στο Αμερικανικό Πεντάγωνο.
