«Ο καβαλάρης τ’ ουρανού πήρε μαζί του την αυγή» πέρσι στις 2 Σεπτεμβρίου και εξακολούθησε να διαβαίνει τον δρόμο της Αθανασίας. Τον δρόμο στον οποίο με την τέχνη του και με την αγάπη του λαού ο Μίκης Θεοδωράκης είχε ξεκινήσει να περπατά ήδη ενόσω ζούσε. Μας άφησε πίσω, δακρυσμένους και σκεφτικούς, να αναρωτιόμαστε πώς θα είναι η ζωή χωρίς εκείνον. Ξέραμε εξαρχής πως θα ήταν δύσκολη, δεν φανταζόμασταν πόσο.
Της Αγγελικής Κώττη
Ο καιρός πέρασε, ο αχός από τον αποχαιρετισμό διαλύθηκε, βρεθήκαμε πάλι στη θλιβερή καλλιτεχνική μας πραγματικότητα. Τώρα που εκείνος λείπει, φαίνεται ακόμα πιο αβάσταχτη, μα τα τελευταία χρόνια πάντοτε ήταν. Τόσο, ώστε να μην αποζητάμε τη μουσική των γιγάντων, του Μίκη, του Μάνου Χατζιδάκι, άλλων συνθετών, αλλά να κολυμπάμε σε θλιβερές μουσικές, να διασκεδάζουμε «παραδομένοι στη σφήκα και στο ξυνόχορτο» όπως θα έλεγε και ο Ελύτης. Γιατί, στην πραγματικότητα, ποτέ δεν καταλάβαμε…
Αν το είχαμε καταλάβει, εκτός από τα αφιερώματα στον Μίκη, θα είχαν γεμίσει τα κανάλια και οι ραδιοσταθμοί τα προγράμματά τους με εκπομπές στις οποίες θα συζητούσαμε την πολιτιστική μας ένδεια. Θα είχαν ξεκινήσει οι σχεδιασμοί για την ευρεία παρουσίαση έργων και υποθηκών τους. Θα είχε αλλάξει με μιάς, ύστερα από τέτοιο κεραυνό όπως υπήρξε η αναχώρηση του τελευταίου των μεγάλων, ολόκληρο το πνευματικό μας τοπίο. Και οι δήμοι όλης της Ελλάδας θα είχαν βγάλει στους δρόμους τις φιλαρμονικές να παίζουν τα τεράστια έργα τους, κι ας είναι τέλος καλοκαιριού. Εστω, απλώς και μόνο στην επέτειο θανάτου – κανονικά θα έπρεπε όλο τον χρόνο.
Αντ’ αυτού, όλα συνεχίστηκαν όπως τα ξέρουμε. Με τα ρεάλιτι, με τα πρωνάδικα, χωρίς ποιοτική μουσική στα περισσότερα μέσα, χωρίς ποιοτικούς ανθρώπους. Ο Μίκης Θεοδωράκης «έφυγε» και η Ελλάδα ολόκληρη δάκρυζε μερόνυχτα πάνω στο φέρετρό του, υποκλίθηκε η Οικουμένη και ύστερα ήρθε η λήθη. Ναι, η Ορχήστρα που φέρει το όνομά του, δίνει πολλές συναυλίες και ευτυχώς. Αρκεί όμως;
«Αθάνατος!» φωνάζαμε τη μέρα που το φθαρτό σώμα του σκεπαζόταν με την κρητική γη για να αναπαυθεί στους αιώνες των αιώνων. Βέβαιοι πως αυτή η πλημμυρίδα των τραγουδιών και των συμφωνικών του κομματιών, θα συνεχίσει να μας στηρίζει στη ζωή μας με την ομορφιά και το μέγεθός της. Ωραία, μεγάλα λόγια. Πόσο άραγε τα εννοούσαμε;
Στους απολογισμούς της χρονιάς που πέρασε ο Μίκης κατέχει τη θέση του μεγάλου απόντα από τη ζωή μας. Αλλά μήπως αυτό γίνεται στα λόγια μόνο και κανένα αντίκρισμα δεν έχει στην πραγματικότητα; Σαν να μη μαρκάρουμε τον χρόνο από τον θάνατό του, η φρικτή σιωπή των τελευταίων ετών δεν έσπασε ούτε τώρα. Με την ανόητη λογική πως δεν υπάρχουν καινούργια τραγούδια του, τα ΜΜΕ κατά πλειονότητα δεν μεταδίδουν τίποτα δικό του. Ο Μίκης, όπως και ο Χατζιδάκις, και ο Τσιτσάνης και ο Βαμβακάρης πριν από αυτούς, κι άλλοι, κι άλλοι, έχουν έργα που άντεξαν και αντέχουν στον χρόνο. Δεν έγραψαν ποτέ «σουξεδάκια» αντοχής μήνα (μήπως λέω και πολύ).
Οι επιταγές των καιρών δεν αγαπούν τα διαχρονικά έργα, διότι η μουσική που επιβάλλεται παντού σήμερα δεν αντέχει στη σύγκριση. Χαβαλεδιάρικα, πιασάρικα, τραγούδια με τρεις νότες και δυο λέξεις, πώς να σταθούν πλάι στην «Ομορφη πόλη»; Ναι, αλλά και πώς θα πουλήσουν οι δισκογραφικές, οι παραγωγοί, οι καλλιτέχνες; «Μαύρο» λοιπόν σε όσους δεν υπάγονται στη λογική των ημερών.
Αν, μάλιστα, περάσουμε στο κράτος και στους εποπτευόμενους οργανισμούς, θα κλάψουμε πικρά. Καμία μεγάλη, κεντρική εκδήλωση, για το ένα έτος από τον θάνατό του. Μέγαρο, Εθνική Λυρική Σκηνή και Κρατικές Ορχήστρες δεν έχουν ετοιμάσει τίποτα αντάξιο του μουσικού του αναστήματος. Και δεν θα πούμε για τις Οπερες του συνθέτη, για την παρουσίαση των οποίων είχε λάβει υπόσχεση εν ζωή. Ας πούμε πως έχουμε ακόμα δυο χρόνια μπροστά μας ως την τριετία, όπως είχε συμφωνηθεί.
Θα πούμε για τα μπαλέτα του, για τις συμφωνίες του, όπως και για συμφωνικά έργα μικρότερης φόρμας. Καλές είναι οι παρουσιάσεις κύκλων τραγουδιών του, είναι, όμως, δυνατόν, ένα ολόκληρο κράτος να εξαντλεί τις ενέργειές του σε αυτές; Είναι συμβατό οργανισμοί που παρουσιάζουν τη συμφωνική μουσική συνθετών από όλο τον κόσμο να παρουσιάζουν λυρικά έργα του Μίκη; Αυτό περιμέναμε από εκείνους;
Αν ο Μίκης μάς έλειψε, αν έλειψε από όλους, ένας τρόπος υπάρχει για να το δηλώσουμε: να οργανωθούν παρουσιάσεις έργων του, αντάξιες του μεγέθους του και αντάξιες κρατικών σκηνών. Αλλιώς, ματαιοπονούμε, και τίποτα δεν εννοούμε! «Πενθώ τον ήλιο και πενθώ τα χρόνια που έρχονται χωρίς εσένα» γράφει ο Οδυσσέας Ελύτης στο «Μονόγραμμα». Και τα χρόνια αυτά θα είναι τόσο δύσκολα με τόσες ηχηρές απουσίες, που πρέπει να λάβουμε τα μέτρα μας… χθες.
Σημερινές μεταδόσεις και εκδηλώσεις
Ευτυχώς, υπάρχουν και οι εξαιρέσεις. Σήμερα 2 Σεπτεμβρίου, οπότε συμπληρώνεται ένας χρόνος από τον θάνατο του Μίκη Θεοδωράκη, το Δεύτερο και το Τρίτο Πρόγραμμα θυμούνται, θυμίζουν και τιμούν τον μεγάλο Έλληνα δημιουργό.
Το Δεύτερο Πρόγραμμα ετοίμασε για τους ακροατές του ένα cross platform πρόγραμμα με εκπομπές ζωντανές από τις 7 το πρωί της Παρασκευής, με εκπομπές από το μοναδικό Αρχείο του, με on demand περιεχόμενο από τη νέα πλατφόρμα της Ραδιοφωνίας ERTecho.gr, ενώ θα υλοποιήσει και έναν μεγάλο διαγωνισμό με 10 εκδόσεις για τον Μίκη Θεοδωράκη, που θα προσφερθούν στους ακροατές του.
Συγκεκριμένα: Ο Θεοδωράκης αυτοβιογραφείται: ακούστε σε 9 επεισόδια από τη σειρά εκπομπών Αρχείου «Οι δημιουργοί παρουσιάζουν» σε επιμέλεια της Έφης Μεταλληνού και παραγωγή της Σοφίας Μιχαλίτση, τον Μίκη Θεοδωράκη, μόνο μπροστά στο μικρόφωνο να ξετυλίγει με τον δικό του τρόπο το κουβάρι των αναμνήσεών του και να αφηγείται τη ζωή του. Οι ώρες μετάδοσης είναι οι εξής: 08:00, 10:00, 12:00, 14:00 (διπλό επεισόδιο), 17:00, 19:00 (διπλό επεισόδιο) και 23:00 το τελευταίο επεισόδιο της μαραθώνιας προσωπικής αφήγησής του.
Επίσης, μη χάσετε τις σημερινές παραγωγές του Δεύτερου:
07:00-08:00 Ο Δημήτρης Μεϊδάνης μάς ξεναγεί στον «κινηματογραφικό Μίκη» και στον «Μίκη των διασκευών» με τραγούδια του γονιμοποιούν την έμπνευση νεότερων δημιουργών.
09:00-10:00 Η Άντρη Βασιλειάδου μάς παρουσιάζει την παιδική ηλικία του Μίκη Θεοδωράκη, τα πρώτα του ακούσματα, τον Μίκη μαθητή και φυσικά τα πρώτα του τραγούδια στην εφηβεία του.
11:00-12:00 Η Μαρία Κοζάκου φωτίζει το συγγραφικό έργο του δημιουργού, με καλεσμένους τον Γιώργο Αγοραστάκη και τον Ανδρέα Μαράτο. Παράλληλα, στην εκπομπή της θα ακούσουμε ένα σπάνιο ντοκουμέντο με τον Θεοδωράκη να τραγουδά παρέα με τη μητέρα του.
13:00-14:00 Ο Μιχάλης Γελασάκης παρουσιάζει τις γυναικείες φωνές που διέδωσαν τα τραγούδια του Μίκη. Πρώτες εκτελέσεις και μεταγενέστερες ερμηνείες από τη Μαρία Φαραντούρη μέχρι τη Μάρθα Φριντζήλα, από τη Γιοβάννα μέχρι τη Μαρία Παπαγεωργίου και από τη Shirley Bassey μέχρι την Edith Piaf.
16:00-17:00 Ο Σιδερής Πρίντεζης παρουσιάζει γνωστές και λιγότερο γνωστές διεθνείς επανεκτελέσεις τραγουδιών του Μίκη Θεοδωράκη.
18:00-19:00 Η Ελένη Γιαννοπούλου μάς ταξιδεύει για μία ώρα στις ερμηνείες έργων του Θεοδωράκη από διεθνείς καλλιτέχνες, καθώς και σε soundracks που άφησαν εποχή.
21:00-22:00 Ο Γιώργος Τσάμπρας μάς παρουσιάζει το πρώτο επεισόδιο της ενότητας «Ο Γιάννης Πουλόπουλος τραγουδά Μίκη Θεοδωράκη». Μια λιγότερο γνωστή σύμπραξη στην ελληνική δισκογραφία, με εκπλήξεις και αναπάντεχες ερμηνείες.
22:00-23:00 Ο Κώστας Θωμαΐδης έχει ως οδηγό κυρίως τη φωνή του Θεοδωράκη και μας ταξιδεύει σε κορυφαίους ποιητές. Θα ακούσουμε ακόμα σε ένα σπάνιο ντοκουμέντο τον Θεοδωράκη να μιλά για το «Canto General» του Pablo Neruda λίγο πριν το παρουσιάσει στο Santiago της Χιλής, για πρώτη φορά στην πατρίδα του ποιητή το 1993.
Σάββατο 3 Σεπτεμβρίου 2022, ώρα 17:00-18:00. Ο Στάθης Δρογώσης είχε την τύχη να γνωρίσει και να συνεργαστεί με τον Μίκη Θεοδωράκη σε παραγωγή και διαφορετική ενορχήστρωση δύο έργων του. Στα «Λυρικά» σε ποίηση Τάσου Λειβαδίτη και στο «Ο ήλιος και ο χρόνος» σε ποίηση του ίδιου του Θεοδωράκη. Ακούστε την αφήγηση από τη γνωριμία και τη συνεργασία τους.
Επίσης, το Σάββατο, ώρα 20:00-21:00, ο Παντελής Σιβρής μάς μεταφέρει στο φθινόπωρο του 1974, όταν η δισκογραφική αγορά πλημμύρισε από τις κυκλοφορίες των έργων του Θεοδωράκη. Μια ολόκληρη γενιά που είχε μεγαλώσει επί δικτατορίας, γνώρισε τότε, για πρώτη φορά το παλιότερο και νεότερο έργο του και η ελληνική δισκογραφία δεν θα ήταν ποτέ ξανά ίδια.
Οn demand εκπομπές από το ERTecho.gr
Παράλληλα, το Δεύτερο σάς παρουσιάζει μια σειρά επιλογών που μπορείτε να ακούσετε στον δικό σας χρόνο:
Ο δικός μου Θεοδωράκης – ΕΡΤecho
Σειρά εκπομπών του Γιώργου Τσάμπρα, όπου σε κάθε επεισόδιο ένας άνθρωπος του τραγουδιού, μεταφέρει τη δική του βαθύτερη εικόνα για τον Θεοδωράκη και διαλέγει τα αγαπημένα του από το έργο του.
Το Τρίτο Πρόγραμμα υπογραμμίζει το καινοτόμο και ανατρεπτικό έργο του Μίκη Θεοδωράκη από το τραγούδι έως τη Συμφωνία, που σφράγισε την ελληνική μουσική δημιουργία του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα.
Ειδικότερα, θα μεταδοθούν οι ακόλουθες εκπομπές:
Σήμερα Παρασκευή 2 Σεπτεμβρίου στις 13:00, ο Χρίστος Παπαγεωργίου από την εκπομπή «Αναζητώντας την κυρία με τη στρυχνίνη» σκιαγραφεί με ένα αφιέρωμα τον κινηματογραφικό Μίκη Θεοδωράκη, παρουσιάζοντας αποσπάσματα από τις ταινίες που επένδυσε μουσικά, καθώς και σχετικές συνεντεύξεις.
Στις 08:00, στα «Πρωινά του Τρίτου», ο Γιώργος Φλωράκης παρουσιάζει 3 σπουδαία έργα της λόγιας μουσικής του μεγάλου μας συνθέτη: Το «Τρίο για βιολί, τσέλο και πιάνο», τη «2η Σονατίνα για βιολί και πιάνο» και τη «2η Συμφωνία». Η εκπομπή συμπληρώνεται από τραγούδια που προέρχονται από τη μουσική για το θεατρικό έργο του Brendan Behan, «Ένας Όμηρος», καθώς και από τη σουίτα-μπαλέτο «Ζορμπάς».
Στις 10:00, ο Πάρις Μέξης αφιερώνει την εκπομπή του «Όλα τα πρωινά του Τρίτου / Σήμερα» στον Μίκη Θεοδωράκη, συνθέτοντας ένα σύγχρονο πορτρέτο του μέσα από τη μουσική, τα κείμενα και τα ποιήματά του με οδηγό τη φράση του συνθέτη: «Από το τίποτα που είμαστε, ξαφνικά βγαίνουμε σε αυτόν τον υπέροχο κόσμο. Στα χρώματα».
Στις 17:00, ο Μπάμπης Καβροχωριανός στην εκπομπή «Πέντε γραμμών γράμματα» φιλοξενεί τον κιθαριστή της ορχήστρας του Μίκη Θεοδωράκη, Νίκο Μωραΐτη, ο οποίος μιλά για τις συναυλίες στο εξωτερικό κατά τη διάρκεια της δικτατορίας και θυμάται χαρακτηριστικές στιγμές από τη συνεργασία του με τον σπουδαίο δημιουργό.
Το Σάββατο 3 Σεπτεμβρίου στις 21:00, ο Γιάννης Φίλιας από την εκπομπή «Opera Omnia» μάς καλεί να ονειρευτούμε, παρουσιάζοντας τη δίπρακτη όπερα του Μίκη Θεοδωράκη «Κώστας Καρυωτάκης», σε λιμπρέτο του ίδιου του συνθέτη, βασισμένη σε ποιήματα του Κώστα Καρυωτάκη και του Κώστα Βάρναλη.
Μεγάλη εκδήλωση διοργανώνει και η ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ, απόψε στις 8 στον χώρο φυλακών Ωρωπού, παρουσία του Δημήτρη Κουτσούμπα.
Αυτήν την Παρασκευή λοιπόν, ανήμερα της επετείου του θανάτου του, η ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ διοργανώνει συναυλία – αφιέρωμα στον Μίκη Θεοδωράκη, στις 8 μ.μ. στον χώρο των φυλακών Ωρωπού. Θα παραβρεθεί ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας.
Στην εκδήλωση θα μιλήσει ο Θοδωρής Χιώνης, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.
Στη συναυλία – αφιέρωμα συμμετέχουν με αλφαβητική σειρά: Ρίτα Αντωνοπούλου, Βιολέτα Ικαρη, Δημήτρης Κανέλλος, Πολυξένη Καράκογλου, Μαριλίζα Λούντζη, Κώστας Τριανταφυλλίδης. Η καλλιτεχνική επιμέλεια είναι του Μανόλη Ανδρουλιδάκη.
Το ιστορικό κελί του Μίκη θα είναι ανοιχτό για επίσκεψη από τις 5 μ.μ.
Λεωφορεία δρομολογούν Οργανώσεις του ΚΚΕ για τη μετακίνηση στον χώρο της συναυλίας.
