Η επέλαση του πληθωρισμού σε παγκόσμια κλίμακα και ειδικά στην Ευρώπη, έχει αρχίσει να μαυρίζει όλο και περισσότερο το μέλλον της καθημερινότητας των πολιτών και τις προοπτικές των οικονομιών, με τις κυβερνήσεις και τις κεντρικές τράπεζες, να τρέχουν κατόπιν εορτής να μαζέψουν τα αμάζευτα. Εάν πιστεύει κανείς ότι η υφιστάμενη κρίση πληθωρισμού είναι δραματική, τότε προσδεθείτε, διότι αυτό που έρχεται είναι ακόμη πιο άσχημο και δραματικό.
Του Δημήτρη Απόκη *
Φωτιά στις τιμές πρώτων υλών…
Ακόμη και πριν την κρίση στην Ουκρανία, οι τιμές σε μια σειρά σημαντικές πρώτες ύλες είχαν πάρει την ανηφόρα, και είναι βέβαιο ότι πολύ σύντομα θα κτυπήσουν κόκκινο. Οι τιμές για βασικά υλικά όπως ο χαλκός, το αλουμίνιο, το νικέλιο και ο χάλυβας – που χρησιμοποιούνται για στην κατασκευή μιας σειράς απαραίτητων προϊόντων και αποτελούν συστατικά για κρίσιμες τεχνολογίες, έχουν ήδη διογκωθεί, αλλά δεν έχουν ακόμη κλιμακωθεί όσο τα καύσιμα, τα ενεργειακά προϊόντα και τα τρόφιμα.
Πολιτικές ηγεσίες και πραγματικότητα…
Είναι βέβαιο ότι κάτι τέτοιο θα συμβεί και ο λόγος είναι ότι και στις δυο πλευρές του Ατλαντικού, αυτοί που διαμορφώνουν τις πολιτικές σήμερα, κάνουν τα αδύνατα, δυνατά, για να συμβεί κάτι τέτοιο.
Πριν από την κρίση στην Ουκρανία, οι πολιτικές και όχι μόνο ηγεσίες σε Αμερική και Ευρώπη, είχαν μπει σε έναν φρενήρη ρυθμό υποσχέσεων για περισσότερη πράσινη ενέργεια και περισσότερα ηλεκτρικά οχήματα, και σε μια εκστρατεία δαιμονοποίησης του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Με την κρίση στην Ουκρανία, αυτό, παρά τις τραγικές συνέπειες στις τιμές της ενέργειας, όχι μόνο δεν σταμάτησε, αλλά στην στρατηγική της δαιμονοποίησης, προστέθηκε η απεξάρτηση από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο σε συνδυασμό με την απομόνωση της Ρωσίας.
Απουσία στρατηγικής ρεαλισμού…
Βέβαια, για μια ακόμη φορά, η χωρίς σκέψη και σχέδιο στρατηγική και οι ενέργειες των πολιτικών ηγεσιών, αγνοούν τις δραματικές συνέπειες που θα προκύψουν. Όπως πολλές φορές στο πρόσφατο παρελθόν προχωρούν στην εφαρμογή μιας φαρμακευτικής αγωγής, της οποίας τα αποτελέσματα θα είναι πολύ χειρότερα από την ίδια την ασθένεια. Και αυτό, διότι η ιλιγγιώδης χρήση βασικών ορυκτών από την πράσινη ενέργεια θα τροφοδοτήσει τον πληθωρισμό.
Ακριβώς όπως οι διογκωμένες τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου πλήττουν την οικονομία, το ίδιο και πολύ πιο έντονα θα κάνει και το κόστος των βασικών ορυκτών, τα οποία είναι απαραίτητα για την κατασκευή κάθε κατηγορίας προϊόντων, από συσκευές και σπίτια έως υπολογιστές και αυτοκίνητα. Μέχρι πρόσφατα τέτοιου είδους υλικά αποτελούσαν ένα μικρό μερίδιο του τελικού κόστους των προϊόντων, με την εκτόξευση των τιμών βασικών ορυκτών, αυτό το μερίδιο γίνεται σημαντικό.
Η παραγωγή ενέργειας από αιολικές και ηλιακές μηχανές, και ειδικά από μπαταρίες, απαιτεί τεράστια αύξηση των προμηθειών χαλκού, νικελίου, αλουμινίου, γραφίτη, λιθίου και άλλων ορυκτών. Κάθε ηλεκτρικό όχημα περιέχει περίπου 400 λίβρες περισσότερο αλουμίνιο και περίπου 150 λίβρες περισσότερο χαλκό από ένα συμβατικό αυτοκίνητο. Αυτό θα προστεθεί στα προτεινόμενα επίπεδα παραγωγής. Το ίδιο ισχύει και για το μίγμα ορυκτών που είναι απαραίτητα για την κατασκευή των δεκάδων χιλιάδων ανεμογεννητριών και εκατομμυρίων ηλιακών συστοιχιών που απαιτούνται για τους σχεδιασμούς της αποκαλούμενης πράσινης ενέργειας. Αυτό αποτελεί μια εμπρηστική φόρμουλα για τον πληθωρισμό.
Ηνωμένες Πολιτείες και Ευρώπη, ο Αμερικανός Πρόεδρος, Τζό Μπάιντεν, μετά τη Σύνοδο Κορυφής του ΔΟΕ στο Παρίσι, τον περασμένο Μάρτιο, όπου διαμορφώθηκε η στρατηγική για την αντικατάσταση των ρωσικών προμηθειών πετρελαίου και φυσικού αερίου, επιβεβαίωσαν τους στόχους της απαλλαγής από τις εκπομπές άνθρακα.
Το φάρμακο χειρότερο από την ασθένεια…
Καταρχήν, κάτι τέτοιο ακούγεται λογικό. Η αύξηση στη χρήση ηλιακής και αιολικής ενέργειας, καθώς και η μετάβαση σε ηλεκτρικά οχήματα, θα μπορούσε να εκτοπίσει αρκετή από τη χρήση ορυκτών καυσίμων για να μειωθούν οι τιμές του φυσικού αερίου και του πετρελαίου. Είναι επίσης πιθανό, να απομονώσει τις αγορές από τον πληθωρισμό που προκλήθηκε από την απώλεια ή τις κυρώσεις κατά των ρωσικών προμηθειών.
Παρόλα αυτά, ανεξάρτητα από το πόσο ρεαλιστική και απαραίτητη είναι μια τέτοια στρατηγική, η εφαρμογή της είναι πληθωριστική.
Η ραγδαία κλιμάκωση του κόστους των ορυκτών είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα δημιουργήσει, σημαντικά προβλήματα στις προσπάθειες των Κεντρικών Τραπεζών (EKT και FED), να αντιμετωπίσουν την κρίση πληθωρισμού και τα στοιχεία που ενισχύουν αυτή την άποψη είναι ήδη εμφανή.
Η αύξηση στην τιμή του λιθίου, βασικού συστατικού στις μπαταρίες ηλεκτρικών αυτοκινήτων και δικτύων – έχει εκτοξευθεί σχεδόν στο 1.000% τα τελευταία δύο χρόνια. Οι τιμές του χαλκού και του νικελίου, που χρησιμοποιούνται ευρύτερα, έχουν αυξηθεί 200% και 300% αντίστοιχα κατά την ίδια περίοδο. Το αλουμίνιο, το δεύτερο πιο χρησιμοποιούμενο μέταλλο στη γη μετά το σιδηρομετάλλευμα, έχει αυξηθεί κατά 200% και διαπραγματεύεται σε υψηλό 30 ετών.
Ενώ τα μέταλλα ιστορικά αποτελούσαν ένα μικρό μερίδιο του κόστους κατασκευής των περισσότερων προϊόντων, η εικόνα αλλάζει με τις τιμές να κινούνται σε στρατοσφαιρικά επίπεδα. Ο διπλασιασμός των τιμών του αλουμινίου θα αυξήσει το κόστος σε τέτοια επίπεδα, που θα εξαλείψει σχεδόν ολόκληρο το περιθώριο κέρδους για τους κατασκευαστές βαρέων οχημάτων, με αποτέλεσμα οι υψηλότερες τιμές για αυτοκίνητα και φορτηγά είναι αναπόφευκτες.
Ο πληθωρισμός των βασικών υλικών έχει ήδη τερματίσει την πορεία μείωσης του κόστους μπαταριών, ηλιακών μονάδων και ανεμογεννητριών. Αυτό συμβαίνει επειδή μόνο τα ορυκτά αποτελούν, πάνω από το ήμισυ του κόστους κατασκευής μπαταριών και ηλιακών συστοιχιών και περίπου το 20% για τις ανεμογεννήτριες.
Το ενδεχόμενο μεγαλύτερης πληθωριστικής πίεσης είναι πλέον ξεκάθαρο. Παρά τη γρήγορη ανάπτυξη, ο κόσμος εξακολουθεί να λαμβάνει μόνο το 3% της ενέργειάς του από τον άνεμο και την ηλιακή ενέργεια. Λιγότερο από το 1% όλων των αυτοκινήτων στους παγκόσμιους δρόμους είναι ηλεκτρικά με μπαταρίες.
Πρόσφατες έρευνες, από έγκυρους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, διαπίστωσαν, ότι ο διπλασιασμός των στόχων των ηλεκτρικών οχημάτων θα απορροφούσε το 50% της τρέχουσας παραγωγής αλουμινίου και χαλκού και περίπου το 80% της παγκόσμιας παραγωγής νικελίου.
Είναι ξεκάθαρο ότι η αύξηση της παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου μειώνει τον πληθωρισμό. Στην πραγματικότητα, είναι κάτι το οποίο βλέπουν οι πολιτικές ηγεσίες, σε Ευρώπη και Αμερική. Σε αυτή την κατεύθυνση είναι και οι πρόσφατες αποφάσεις του Προέδρου Μπάιντεν, για απελευθέρωση σημαντικού μέρους των στρατηγικών αποθεμάτων πετρελαίου των ΗΠΑ, η απόφασή του για αδειοδότηση εξόρυξης σε ομοσπονδιακή γη, αλλά και οι κινήσεις ευρωπαϊκών χωρών, για περισσότερα καύσιμα από την Αλγερία και το Κατάρ.
Παρόλα αυτά όλες αυτές οι κινήσεις δεν συνοδεύονται, από μια στρατηγική ανάσχεσης της στρατηγικής δαιμονοποίησης του πετρελαίου και ειδικά του φυσικού αερίου, με ταυτόχρονη προσαρμογή της στρατηγικής μετάβασης στις εναλλακτικές πηγές ενέργειας, σε ένα ρεαλιστικό πλαίσιο το οποίο δεν θα πλήξει ακόμη περισσότερο τις ήδη βαριά πληγωμένες οικονομίες της Ευρώπης, αλλά και της Αμερικής, και κυρίως το κόστος των βασικών καθημερινών αναγκών των πολιτών και στις δυο πλευρές του Ατλαντικού, με το βαρύτερο κόστος να το υποστούν οι ευρωπαίοι πολίτες.
Εάν λοιπόν κάποιοι πιστεύουν ότι σήμερα βιώνουμε μια δύσκολη κρίση, ακόμη δεν έχουν δει τίποτα. Αν οι πολιτικές ηγεσίες σε Ευρώπη και Ηνωμένες Πολιτείες, άμεσα, δεν αποκτήσουν επαφή με την πραγματικότητα, προσδεθείτε για το τσουνάμι που έρχεται.
* Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, ειδικός σε θέματα Αμερικανικής Πολιτικής. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και του The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον, μέλος του The International Institute for Strategic Studies του Λονδίνου, και υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, στο Στέητ Ντιπάρτμεντ και στο Αμερικανικό Πεντάγωνο.
